فعالیت های گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه تشریح شد

در ادامه گفت‌وگو با مدیران گروه‌های علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه این‌بار به سراغ محمدرضا سنگری مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفتیم تا از فعالیت‌ها و دستاوردهای این گروه موفق علمی باخبر شویم.

در ادامه متن کامل گفت‌وگو با سنگری از منظرتان عبور خواهد کرد.

*با سلام؛ لطفا در ابتدای گفتگو به اختصار تاریخچه‌ای از گروه ادبیات اندیشه بیان کنید.

گروه ادبیات اندیشه قبل از حضور بنده فعالیت خود را آرام آرام از سال‌های ۸۵ و ۸۶  شروع می‌کند و از همان آغاز، تمرکز عمده دوستانی که در مجموعه هستند روی حوزه‌ی ادبیات داستانی است. سبب و علت اصلی این مساله این است که عمده‌ی افرادی که از آن زمان در پژوهشگاه هستند مثل جناب آقای شاکری، دعب و روش و زمینه تخصصی و تمرکزشان روی حوزه‌ی ادبیات داستانی است. زمانی که بنده در حدود سال ۱۳۹۰ وارد پژوهشگاه شدم به تدریج سایر مباحث حوزه‌ی ادبیات مطرح شد. گرچه همچنان جریان غالب تا به این لحظه و امروز در حوزه‌ی ادبیات داستانی است، اما روی شعر هم تکیه کرده و در حوزه خاطره‌نویسی نیز نشست‌هایی را برگزار کرده‌ایم.

*تا کنون چه آثاری از گروه ادبیات و اندیشه به چاپ رسیده است؟

آثاری که ما در سال‌های اخیر به چاپ رساندیم و آثار قابل اعتنایی هم هستند چند اثر از جناب آقای احمد شاکری‌ در حوزه‌ی ادبیات داستانی دفاع مقدس است. مثل کتاب جستارهایی که در باب ادبیات داستانی دفاع مقدس مباحث حوزه اصطلاح شناسی ادبیات داستانی و کتاب‌های دیگری از  جناب آقای دکتر زرشناس چاپ شدند که این کتاب‌ها هم عمدتا درباره شناخت ادبیات غرب هست، مثل نیهلیسم آکسفرد که حوزه تفکر نیهلیسم را نقد می‌کند و کتاب ارزشمند فلسفه فیلم از آقای دکتر احمدرضا معتمدی به چاپ رسید که نخستین اثر در ایران در مورد فلسفه فیلم است که اثر بسیار قابل اعتنایی‌ست و کتاب‌هایی که از قبل قرار بود چاپ شود و با تاخیر چاپ شد مثل ساعت‌های مطالعاتی ادبیات داستانی دفاع مقدس که به کمک دوستان در گروه ادبیات اندیشه بنده کار کردم و تلاش شد که در این اثر محورها و موضوعاتی که می‌شود پیشنهاد داد در محافل علمی و پژوهشی و بویژه دانشگاهی که در حوزه‌ی داستانی دفاع مقدس کار کنند در این کتاب مطرح شد و ما همچنین دو کتاب از ریاست محترم پژوهشگاه آیت‌الله رشاد با عناوین شور اشراق و درباره‌ی هنر چاپ کردیم که هر دو اثر در باب هنر و ادبیات است و یکسری از کارهای دیگر ادبی که به زودی راهی بازار نشر خواهد شد.

*در حال حاضر چه تحقیقاتی در گروه در دست اجراست؟

دو کتاب از جناب آقای دکتر احمد شاکری به نام‌های آنک جنگ اینک داستان که شامل یک مجموعه مصاحبه است و کتاب بعدی کتاب دشمن شناسی‌ در دو جلد که ایشان کار عظیمی را در حوزه مبانی معرفتی ادبیات داستانی دفاع مقدس و شناخت دشمن تدوین کرده‌اند.

*چه نشست یا همایش‌هایی برای برگزاری توسط گروه تدارک دیده شده است؟

ما در سال گذشته شش همایش برگزار کردیم که در باب نقد داستان‌های حوزه دفاع مقدس بوده و نشست‌های موفقی هم بود و بازتاب بسیار خوبی هم داشت. سعی کردیم آثار برجسته داستانی که در محافل ادبی مطرح‌اند و جوایزی دریافت کرده‌اند مثل جایزه کتاب سال جلال که با حضور خود نویسندگان نقد و بررسی کنیم. این نشست‌ها نشست‌های بسیار موفقی بود هم از ظرفیت‌های پژوهشگاه و هم از ظرفیت‌های بیرونی استفاده شد و خوشبختانه نه تنها انعکاس در بیرون، بلکه به گمان من در روند و در فرایند جریان داستان نویسی ادبیات داستانی دفاع مقدس نیز موثر بوده است.

کار دیگری را که ما از سال جدید شروع کردیم در استمرار و ادامه کاریست که پیش ازین داشتیم و آن هم شناخت ادبیات دهه شصت است و این ادبیات، ادبیاتی مظلوم است. دوران شکوفایی ادبیات انقلاب را باید در دهه شصت بدانیم که این دهه پرحادثه ترین دهه انقلاب اسلامی است. جنگ در این دوره اتفاق افتاد، رحلت حضرت امام (ره) در اواخر این دهه بود، پذیرش قطع‌نامه، درگیری منافقین، شهادت شخصیت‌های بزرگ ما و انفجارهای مختلف و همچنین تولد چهره‌های بزرگ ادبیات انقلاب همگی در این دهه بود.

منظورم از تولد، هم تولد آثار است و هم ولادت شخصیت‌های ادبی ما در دهه شصت، که الان در گروه در حال بررسی آن هستیم و خوشبختانه تا کنون ده جلسه داشتیم و حدود ۹ اثر ارزشمند را از دهه شصت تببین و تحلیل و بررسی نمودیم که انشاالله این تبین و بررسی آثار ادامه خواهد داشت و من امیدوارم که در سال۱۳۹۷ حدود شصت اثر را مورد تبیین تحلیل و بررسی قرار دهیم و در پایان ما تصویری از ادبیات دهه شصت ارائه خواهیم کرد که به نوعی تصویر ادبیات انقلابی ماست. البته حوزه فعالیت ما حوزه ادبیات داستانی است چون اکثر دوستانی که ما در گروه ادبیات و اندیشه داریم در این حوزه فعالیت دارند.

*چه راهکارهایی برای نفوذ بیشتر آثار گروه ادبیات و اندیشه در بین مخاطبین خود اندیشیده‌اید؟

پیش از این در گروه یک اتفاق مقدس و درخشان افتاد و آن هم این بود که ما ادبیات انقلاب اسلامی را در چند دانشگاه مطرح و برگزار کردیم و بسیار مورد اقبال و توجه واقع شد. نخست در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) نشست‌هایی برگزار شد استادان ادبیات دانشگاه حضور پیدا کردند و ابعاد ادبیات انقلاب اسلامی مطرح شد؛ که بعدها در پژوهشگاه هم بازتاب داشت و اگر فراموش نکرده باشم در یک شماره از مجله حاشیه به چاپ رسید. خوب این اقدام ادامه پیدا کرد و ما در دانشگاه تهران هم نشست برگزار کردیم هنوز هم بر این باوریم که ما باید فعالیت‌های خودمان را در خارج از پژوهشگاه طرح کنیم و حتی آثار چاپ شده خود را در محیط دانشجویی ببریم تا مورد بهره‌گیری واقع شود و متاسفانه در این زمینه در پژوهشگاه کار جدی صورت نگرفته است. یعنی تولیدات پژوهشگاه به عرصه دانشگاه که می‌تواند بهترین مصرف کننده باشد هنوز ورود جدی نکرده و بنده امیدوارم انشاالله در آینده به این مهم دست پیدا کنیم.

جلسات دیگری را هم با مجموعه‌های دیگر برگزار کردیم از جمله با کانون اندیشه جوان نشست و همکاری داشتیم که این همکاری‌ها متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی به افول رفت که امیدوارم بزودی این همکاری‌ها از سر گرفته شوند.

*در پایان اگر صحبتی با مخاطبان و علاقه‌مندان به حوزه ادبیات و اندیشه دارید بفرمایید؛

حوزه ادبیات و اندیشه نیازمند فضای بازتری برای بهره گیری از ظرفیت‌های بیرونی است و طبیعتا چنین کاری نیازمند حمایت‌های معنوی و مادی خواهد بود. احساس من این است که هیچگاه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از تبادل و ارتباط و تضارب افکار هراس نداشته و با قدرت و جرات تمام استقبال کرده است. بخشی ازین مسایل باید امروز در فضاهای بیرون از پژوهشگاه مطرح شود و تقاضای من این است پژوهشگاه به چالش‌ها و مسایل و نیازهای امروز توجه بیشتری کند و امکان بیشتری را برای مجموعه گروه‌ها که یکی از آن‌ها گروه ادبیات و اندیشه است فراهم آورد که ما بتوانیم انشاالله در سطح عمومی‌تری از پژوهشگاه فعالیت کنیم.

پیشنهاد دیگری هم دارم و آن هم این است که ارتباط استانی هم برقرار شود. متاسفانه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی را در استان‌ها نمی‌شناسند؛ چنان که می‌شود هم آثار پژوهشگاه را در آنجا برد و هم نشست‌های در باب تبیین و تحلیل کتاب‌های پژوهشگاه داشته باشیم و همچنین اندیشه‌وران پژوهشگاه در آنجا حضور پیدا کنند تا از ظرفیت‌ها و توان آن‌ها بهره‌گیری و استفاده بیشتری شود.