مسئله کردستان: از عثمانی تا ترکیه مدرن
چالش چندصدساله
مسئله کردستان به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و طولانی‌ترین چالش‌های سیاسی در خاورمیانه، ریشه در فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری دولت‌های ملی دارد. این مسئله که ابتدا به عنوان موضوعی داخلی در امپراتوری عثمانی مطرح بود، پس از تشکیل ترکیه مدرن به یکی از بحران‌های هویتی و امنیتی این کشور تبدیل شد. این مقاله به بررسی سیر تاریخی این مسئله از دوره عثمانی تا دوران معاصر می‌پردازد.
دوره عثمانی
۱. وضعیت کردها در امپراتوری
-
سیاست میلت‌ها: خودمختاری نسبی تحت سیستم millet
-
خان‌نشین‌های خودمختار: بوطان، بهدینان، سوران
-
همکاری با دولت مرکزی: در مقابله با شیعیان ایران
۲. تحولات سده نوزدهم
-
لغو خان‌نشین‌ها: توسط سلطان محمود دوم
-
شورش‌های محلی: در برابر centralization
-
تأثیر جنگ‌های روسیه: تضعیف کنترل مرکزی
۳. جنگ جهانی اول
-
وعده خودمختاری: توسط متفقین به کردها
-
پیمان سور (۱۹۲۰): پیش‌بینی کردستان خودمختار
-
واکنش ملی‌گرایان ترک: رد هرگونه تقسیم اراضی
دوره جمهوری
۱. سیاست‌های اولیه
-
انکار هویت کردی: عنوان کردن “ترکهای کوهستانی”
-
جمعیت‌گردانی (۱۹۲۷): جابجایی اجباری جمعیت
-
شورش شیخ سعید (۱۹۲۵): نخستین قیام بزرگ
۲. سرکوب
-
ممنوعیت زبان کردی: در public space
-
تغییر نام‌ها: شهرها و مناطق کردنشین
-
سیاست مستشار: اعزام معلمان ترک به شرق
۳. تحولات دهه ۱۹۸۰
-
کودتای ۱۹۸۰: سرکوب شدید هرگونه activism
-
ظهور پکک (۱۹۸۴): آغاز مبارزه مسلحانه
-
درگیری‌های نظامی: تخریب villages و جابجایی
تحولات اخیر
۱. گشایش‌های دموکراتیک
-
اقدامات دولت اردوغان: آزادی‌های نسبی فرهنگی
-
شبکه TRT Kurdî: تلویزیون دولتی به زبان کردی
-
دانشگاه‌ها: departments زبان و ادبیات کردی
۲. فرآیند صلح
-
مذاکرات Oslo (۲۰۰۹-۲۰۱۱): گفتگوهای مخفی
-
پروسه solution (۲۰۱۳-۲۰۱۵): گفتگوهای آشکار
-
شکست فرآیند: از سرگیری درگیری‌ها
۳. تحولات منطقه‌ای
-
تأثیر جنگ سوریه: ظهور خودمختاری کردی
-
عملیات نظامی ترکیه: در شمال سوریه و عراق
-
واکنش کردهای ترکیه: نگرانی از separatism
ابعاد مختلف مسئله
۱. بعد هویتی
-
حقوق فرهنگی: زبان، آموزش، رسانه
-
تاریخنگاری: روایت‌های متعارض تاریخی
-
مطالبات سیاسی: خودمختاری تا فدرالیسم
۲. بعد اقتصادی
-
محرومیت منطقه‌ای: توسعه نیافتگی شرق
-
بیکاری و فقر: نسبت بالاتر از میانگین ملی
-
منابع طبیعی: آب و انرژی به عنوان issues
۳. بعد امنیتی
-
تروریسم: مبارزه با پکک و شاخه‌های آن
-
نقش بازیگران خارجی: آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا
-
مسئله پناهندگان: کردهای سوریه و عراق
چشم‌انداز آینده
۱. سناریوهای ممکن
-
ادامه status quo: درگیری‌های پراکنده
-
فدرالیسم: خودمختاری regional
-
راه حل دو ملیتی: به رسمیت‌شناسی کامل
۲. موانع حل مسئله
-
nationalism ترک: حساسیت بر تمامیت ارضی
-
تفرقه among کردها: اختلافات داخلی
-
منافع regional powers: دخالت کشورهای همسایه
۳. فرصت‌های پیش رو
-
نسل جوان: دیدگاه‌های متفاوت ترک و کرد
-
جامعه مدنی: سازمان‌های صلح‌طلب
-
الگوهای بین‌المللی: تجربه other countries
نتیجه‌گیری: چالش ادامه‌دار
مسئله کردستان نشان می‌دهد که:
-
مسائل هویتی ممکن است decades طول بکشند
-
راه‌حل‌های نظامی rarely پایدار هستند
-
دیالوگ و compromise ضروری هستند
