آتشکده اصفهان
آتشکده اصفهان
این بنا که به آن کوه آتشگاه هم گفته می‌شود، از بناهای تاریخی شهر اصفهان و خمینی شهر است. قدمت آتشگاه به ایران باستان برمی‌گردد و دارای پیشینه‌ی تاریخیِ کهن است. آن را می‌توان قدیمی‌ترین اثر تاریخی اصفهان دانست. نام اصیل و کهن آن آتشکده‌ی مهربین یا دژِ مهربین بوده و اکنون به آن قلعه ماربین هم می‌گویند. این قلعه‌ی تاریخی در نزدیکی زاینده رود، روی تپه‌ای رسوبی واقع شده است که از سطح شهر حدود ۵۰ تا ۱۰۰ متر ارتفاع دارد. آتشگاه اصفهان یکی از ۷ آتشکده‌ی بزرگ در ایران است.
قدمت آتشگاه
عده‌ای گفته‌اند این بنا در زمان پادشاهی قباد ساسانی ساخته شده است. با این حال طول عمر مصالحی که در بنای آتشگاه به کار رفته است متعلق یه حدود ۱۴۰۰ قبل از میلاد مسیح می‌باشد. عمر این بنا را از ۱۵۰۰ تا ۷۰۰۰ سال تخمین زده‌اند و همچنان شواهد و مدارک دقیق‌تری درباره‌ی عمر آن در دسترس نیست.
ساختمان بنا
با توجه به قدمت بسیار زیاد، انتظار داریم این بنا از معماری ساده‌ای برخوردار باشد. بنایی استوانه‌ای و ۸ ضلعی با دیواره‌های خشتی که از ترکیب خاک رس و آب درست شده و در قالب‌های دایره‌ای شکل گرفته‌اند. بنای آتشگاه را به خاطر استفاده از چوب در میان بافت خشت‌های دیوار و شکل کلی‌اش، دارای معماری‌ای به سبک بین‌النهرین می‌دانند. عده‌ای گفته‌اند بنایی مشابه با آن باید در بین‌النهرین موجود باشد و بناها به صورت دوقلو ساخته شده‌اند.
زمان بهره‌وری از آتشکده اصفهان
قول قطعی آن است که بنا در دوره‌ی ساسانیان مورد استفاده‌ی زرتشتیان بوده است. با توجه به کنده‌کاری‌هایی که روی دیواره‌های آن وجود دارد که بعضی به دوره‌ی اسلامی تعلق دارند، حدس زده می‌شود که حتی پس از اسلام هم از این آتشگاه به عنوان محل عبادتی برای زرتشتیان استفاده می‌شده است.
اگر از علاقه‌مندان به اماکن تاریخی ایران باستان و به خصوص آتشگاه‌ها و بناهای زرتشتیان هستید، این جا یکی از محل‌هایی است که باید حتماً مورد بازدید قرار دهید.
در بررسی آثار برجای مانده بر روی قله ی کوهی که در سمت غربی آتشگاه قرار گرفته است و کاملا مشرف بر جاده ی اصفهان_ نجف آباد است، متوجه می شویم که کنده کاری های موجود مربوط به دو دوران است؛ ساسانیان و دوره ی اسلامی. در واقع این مسئله نشان می دهد که ممکن است از این اتشکده در دوره های مختلف، استفاده های دیگری هم می شده است. چشمگیر ترین بنایی که از این آتشگاه بر جای مانده است، یک بنای استوانه ای شکل است که ۸ ضلع دارد و بسیاری از جمله پروفسور ایتالیایی، آندره گدار این بنا را با طاقچه های قوس دارش مربوط به دوران اسلامی دانسته اند. از طرفی هم این فرضیه مطرح می شود که با توجه به تسلط باطنیان بر اصفهان که در اواخر سده ی ۵ اتفاق افتاد، این برج با وجود ۸ ضلعش به ۸ سمت مختلف دید و تسلط داشته باشد و بیشتر به عنوان یک برج دیده بانی به این بنا اضافه شده باشد. یکی از مورخان و پژوهشگران تاریخی دیگر که به این بنا علاقه مند است و درباره ی آن تحقیقات و پژوهش های مختلفی انجام داده است درباره ی این بنا به این مسئله نیز اشاره می کند که این قلعه ی ۸ ضلعی با وجود استحکاماتی که داشته است نمی تواند که قلعه ای مستقل و مجزا بوده باشد زیرا در آن فضاهایی همانند تالار، آب انبار و سرسرا وجود ندارد.
