نصرت الملوک کاشانچی، پزشکی نیکوکار

نام نصرت‌الملوک کاشانچی به عنوان نخستین زنی که در پزشکی قانونی فعالیت کرد، ثبت شده است. او در سال ۱۲۹۳ شمسی به دنیا آمد و پدرش علینقی کاشانچی تاجر معروف بود که با وجود علاقه زیاد دخترش به تحصیل و علم، تصمیم گرفت او را در ۱۴ سالگی به عقد پسرعمویش در آورد. ازدواجی که دوام نداشت و نصرت الملوک بعد از مدتی با فرزند کوچکش به خانه پدری بازگشت. اما تصمیم گرفت به تحصیلش ادامه دهد و به آرزویش برسد و همین تصمیم باعث شد در سن ۱۸ سالگی جزو نخستین زنانی باشد که وارد دانشکده پزشکی تهران شدند. او مدتی بعد برای ادامه تحصیل به اروپا اعزام شد و تحصیلات تخصصی‌اش را در رشته مامایی تکمیل کرد. پس از پایان تحصیلش به ایران بازگشت و هم کار کرد و هم تحصیلش را ادامه داد تا در رشته پزشکی زنان دکترا گرفت.

او که به خدمت به مردم و بخصوص نیازمندان علاقه زیادی داشت، در جنوب شهر تهران در یکی از ساختمان‌های پدرش پلی کلینیکی تخصصی زنان و مامایی تأسیس کرد که خدماتش برای زنان محروم و بی‌بضاعت کاملاً رایگان بود و سعی می‌کرد در آن آگاهی‌های زنان را بالا ببرد. حتی در کنار درمانگاه یک کلاس سوادآموزی یا اکابر راه انداخت تا حداقل تحصیلات ابتدایی را بگذرانند.

راه‌اندازی زایشگاهی در جنوب تهران کار بعدی نصرت الملوک کاشانچی بود و برای این کار وقتی دوستان پدرش میهمان‌شان بودند، وارد مجلس شد و درباره محرومیت زنان جنوب تهران صحبت و آنها را مجاب کرد به او کمک کنند و بالاخره بیمارستان «بازرگانان» در خیابان ری که علاوه بر بخش زنان و مامایی، بخش جراحی و داخلی هم داشت، ساخته شد. نصرت الملوک مدتی بعد به استخدام وزارت دادگستری و پزشکی قانونی درآمد و با درخواست آنها نظارت بر ساخت بیمارستانی برای کارکنان دادگستری را برعهده گرفت و علاوه بر آن به عنوان نخستین زن شاغل در پزشکی قانونی، بخش زنان را بنیان‌گذاری کرد.

کارهای خیر نصرت الملوک کاشانچی مانند تأمین مخارج تحصیل دختران و پسران با استعداد، همیشه زبانزد بود و دکتر گودرزی یکی از شاگردانش درباره او گفته است: «خانم دکتر کاشانچی با وجود آنکه در زمره اعیان‌ترین و تحصیل کردگان اروپا بود، به جای حضور در مجالس آنچنانی افراد متمول، وقت خود را صرف خدمت به زنان بینوای تهرانی می‌کرد.»

سرانجام دکتر نصرت الملوک کاشانچی در اردیبهشت سال ۱۳۶۹درگذشت اما نامش باقی ماند.