استان مرکزی دیار مشاهیر عالم‌گیر/ گردشگری همراه با تأملی در تاریخ
سایت «تاریخ ما»، گروه استان‌ها: استان مرکزی در طول تاریخ، مهد پرورش مفاخر و بزرگانی بوده است که شهرت و آوازه برخی از آنان همچون امام خمینی (ره) جهان گیر شده و برخی دیگر نیز همچون میرزا تقی خان فراهانی (امیرکبیر) و قائم مقام فراهانی سیاستمداران فاخری بودند که در زمان خود نقش مهمی در سرنوشت و تاریخ کشور ایفا کرده‌اند.
اما بزرگان تاریخی و معاصر استان مرکزی تنها به این افراد محدود نمی‌شود و صاحبان علم و دانشی همچون پروفسور حسابی، پدر علم فیزیک ایران و دکتر عبدالعظیم قریب و همچنین بزرگان دینی و مذهبی همچون ملأ احمد و ملأ مهدی نراقی و آیت الله العظمی اراکی و اهالی شعر و ادب بسیاری نیز از این خطه برخواسته اند.
دکتر پارسا پدر علم گیاه شناسی ایران، توران میرهادی اولین دندانپزشک ایران، شیخ طبرسی دانشمند بزرگ ایرانی، ابوالقاسم سحاب پدر علم جغرافیای ایران، حکیم نظامی تفرشی شاعر تاریخی پرآوازه، حسینعلی نکیسا استاد آواز و موسیقی ایران، فتحعلی واشقانی استاد مشهور خوشنویسی ایران، فروغ فرخزاد و… از جمله مشاهیر خطه استان مرکزی هستند.
با وجود آنکه قدمت مرکز استان به بیش از ۲۰۰ سال پیش باز نمی‌گردد، اما برخی شهرهای استان مرکزی همچون ساوه و نراق قدمتی بیش از یک هزار سال دارند و بناهای تاریخی موجود در این مناطق گواه این مساله است.
استان مرکزی به علت موقعیتی که در آن قرار گرفته و در مسیر محورهای مواصلاتی جنوب به شمال و غرب به شرق کشور قرار دارد، هر ساله شاهد عبور مسافران و گردشگران زیادی از این منطقه است و در ایام نوروز روزانه بیش از ۵۰۰ هزار خودرو از محورهای این استان عبور می‌کنند، به همین علت شناخت جاذبه‌های گردشگری آن می‌تواند نقشه مسیری برای گذران اوقاتی خوش در این استان، بازدید از جاذبه‌های کمتر شناخته شده آن و آشنایی با مشاهیر تاریخ کشور و دوران زندگی آنها باشد.
موزه مفاخر استان مرکزی از تالار امیرکبیر تا تالار سرداران شهید
موزه مفاخر استان مرکزی، یکی از جاذبه‌های فرهنگی و گنجینه‌ای کوچک از مفاخر و بزرگان این استان است و در شهر اراک قرار دارد. این موزه در عمارت تاریخی خاکباز دایر شده است. عمارت خاکباز در سال ۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت و در سال ۱۳۸۸ تبدیل به موزه مفاخر استان مرکزی شد.
موزه مفاخر استان مرکزی از بخش‌های مختلف شامل تالار امام‌خمینی (ره)، تالار مفاخر مذهبی و دینی، تالار مفاخر علمی و فرهنگی، تالار امیرکبیر، تالار قائم‌مقام فراهانی، تالار مفاخر در قید حیات، تالار سرداران شهید، مرکز اسناد و مدارک مفاخر، کارگاه مرمت و عکاسی، آب انبار و قنات تشکیل شده است.
در این موزه سردیس‌های مفاخر استان به همراه آثار چاپ شده و اسناد، عکس‌ها و گزارش‌های متعلق به امام خمینی (ره)، امیرکبیر، قائم‌مقام فراهانی، پروین اعتصامی، کربلایی کاظم کریمی ساروقی، ملامهدی نراقی، ملأ احمد نراقی، میرزا حسن آشتیانی، سلمان ساوجی، پروفسور حسابی، دکتر محمد قریب، آیت‌الله العظمی اراکی، علی‌اکبرخان فراهانی، استاد فتحعلی واشقانی فراهانی، شهید چمران، شهید محلاتی، میرزا عیسی فراهانی، ضیاء‌الدین عراقی، عباس سحاب و فخرالدین عراقی به نمایش درآمده است.
بیت قدیمی امام خمینی (ره)، یادآور کودکی مرد عالم گیر تاریخ ایران
بیت پدری امام خمینی (ره) در محله قدیمی سر پل خمین قرار دارد و میراث تاریخی با ارزشی است که بیش از ۱۶۰ سال قدمت دارد. معماری این بنا به سبک شرقی-اسلامی است و مصالح اصلی به کار رفته در آن نیز خشت، گل و چوب است.
این بنا توسط پدربزرگ حضرت امام، مرحوم حاج سید احمد در سال ۱۲۵۵ قمری خریداری شده و آن گونه که آیت‌الله پسندیده، برادر بزرگ حضرت امام در خاطراتش نقل کرده است، این خانه پناهگاه مردم در روزهای ناخوش حمله دشمنان به خمین بوده و در هنگام یورش یاغیان همه در این خانه اجتماع می‌کردند و مردان بر بالای برج‌ها از حریم قلعه دفاع می‌کردند.
مرحوم حاج سید مصطفی، پدر امام خمینی (ره)، در این خانه متولد شد و امام، دو برادر و سه خواهرشان نیز در این خانه چشم به جهان گشودند و در همین خانه نیز برخی دروس مقدماتی را فراگرفتند.
این خانه که به سرا قلعه معروف بود با حیاط‌ها، دالان‌ها و هشتی‌هایش روزی پذیرای قدوم کودکی بوده است که تاریخ دنیای معاصر را متحول کرد. خانه پدری امام خمینی (ره) یکی از بناهای عظیم و مثال زدنی دوره قاجاریه در بافت تاریخی خمین به شمار می‌رود. این عمارت منحصر به فرد مجموعه‌ای چهار هسته‌ای است.
بر خلاف معماری‌های سنتی ایران در این عمارت چهار هسته‌ای هیچکدام از حیاط‌ها نقش حیاط مرکزی را ندارند. این خانه شامل تقسیمات چون جلوخان، فضای ورودی اصلی و پیش طاق، هشتی، دالان، حیاط اندرونی، حیاط بیرونی و حیاط دارای شبستان، محل تولد امام خمینی (ره) و حیاط موروثی امام خمینی (ره) است.
امام خمینی (ره) در سال ۱۲۸۱ هجری شمسی در پنج دری مشرف به حیاط بزرگ این خانه که درهای آن رو به غرب باز می‌شوند متولد شده است. بیت تاریخی امام خمینی (ره) هم اکنون به عنوان یک مجموعه تاریخی پذیرای مسافران و گردشگران و علاقمندان به بازدید از محل تولد بنیان گذار انقلاب اسلامی است.
روستای تاریخی هزاوه مهد پرورش امیرکبیر
روستای تاریخی و زیبای هزاوه واقع در ۱۸ کیلومتری شمال غربی اراک، در شیب آرام دامنه کوه‌های غربی اراک دارای بافتی پلکانی و متراکم است. قدمت هزاوه به قرن هفتم هجری و به دوره ایلخانیان بازمی گردد. هزاوه یکی از زیباترین روستاهای استان مرکزی است که زادگاه مفاخری همچون امیرکبیر و قائم مقام فراهانی است.
آرامگاه امامزاده سلطان سید احمد از نسل امام زین العابدین (ع) نیز در این روستا قرار دارد. این امامزاده در زمان شاه عباس صفوی بنا شده است. آب و هوای کوهستانی، بهار و تابستانی معتدل و زمستانی سرد وجود چشمه سارهای متعدد و خاک خوب و حاصلخیز و اقلیم مناسب شرایط مساعدی را برای رشد و پرورش تاکستان‌های انگور در این روستا فراهم کرده است.
روستای تاریخی و گردشگری وفس نیز از توابع بخش مرکزی شهرستان کمیجان در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار دارد. این روستا از شمال غرب به کوه قلعه گیری و از جنوب شرقی به کوه دزلی محدود می‌شود. ارتفاع وفس از سطح دریا ۲۲۰۰ متر و آب و هوای آن معتدل و کوهستانی است. بناهای زیارتگاهی امامزاده یحیی و امامزاده اسماعیل و امامزاده شاهزاده حسین در روستای وفس، نشانه‌های قدمت تاریخی این روستا است.
روستای وفس از روستاهای ییلاقی استان مرکزی است و چشم اندازهای طبیعی و همچنین قدمت این روستا، نمودی از سنن و سبک زندگی تاریخی در خطه مرکزی را به نمایش می‌گذارد.
