پیشنهاد کتاب هایی به علاقمندان تاریخ و فلسفه علم

به گزارش خبرنگارمهر، این روزها نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در مصلا برپاست با توجه به این رویداد فرهنگی قصد داریم به معرفی تعدادی از کتاب هایی که می تواند برای علاقه مندان به تاریخ و فلسفۀ علم مناسب باشد ، بپردازیم.

کتاب «تاریخ علم» نویسنده: دمپی یر

کتاب تاریخ علم کتابی است جامع و گسترده که در دوازده فصل علوم گوناگون و سرچشمه های آن ها را مورد بررسی قرار می دهد. دمپی یر ابتدا سرچشمه های علم در جهان باستان را شرح می دهد. پس از بررسی علم در بابل و یونان باستان، نویسنده به سراغ علم در سده های میانه و تمدن اسلامی رفته است. پس از آن پیشرفت های علمی در قرون ۱۵ تا ۱۸ را تبیین می کند و در نهایت به بررسی تحولات علمی جدید و نظریه های نوین می پردازد. نویسنده علاوه بر بررسی تاریخ علم به فلسفۀ علم نیز پرداخته است.

کتاب تاریخ علم را عبدالحسین آذرنگ به فارسی ترجمه کرده و ویرایش آن را حسین معصومی همدانی انجام داده است. این کتاب توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) به چاپ رسیده است.

کتاب «تاریخ علم مردم» نویسنده: کایفورد کانر

کتاب تاریخ علم مردم از دیدگاهی متفاوت  و از جنبه های تاریخی و اجتماعی به تحولات علمی می پردازد. از نظر نویسندۀ کتاب مردم عادی عامل اصلی در رونق و پیشرفت علم بوده اند و این عقیده که تعداد محدودی دانشمند در هر دوره مانند ارسطو، جالینوس و … بازیگران اصلی رویدادهای علمی بوده اند را رد می کند. وی این نظریه که تحولات اصیل علمی خاستگاه یونانی دارد را به شدت نقد می کند و بیان می دارد که مردمان پیش از تمدن یونان در تمدن مصر و بین النهرین باعث انتقال علم به یونان شده است. کانر همچنین بحث مفصلی در زمینۀ انقلاب علمی و نقش مردم در این انقلاب دارد. این کتاب با ترجمۀ حسن افشار توسط انتشارات ماهی چاپ و منتشر شده است.

کتاب «تاریخ پیدایش علم جدید» نویسنده: ریچارد وستفال

این کتاب که به وسیلۀ عبدالحسین آذرنگ و رضا رضایی توسط نشر نی منشر شده است، دیدگاه مکانیکیِ حاکم بر انقلاب علمی را تبیین کرده است. نویسندۀ این کتاب از برجسته ترین صاحب نظران در باب سدۀ هفدهم است،  سده ای که علم جدید در آن به وجود آمده است. پیدایش علم جدید در عین حال که انقلابی اجتماعی بود تأثیر بسیار گسترده ای بر تمدن های بشری گذاشت. این کتاب مبتنی بر پژوهش گسترده دربارۀ چگونگی زایش، پیدایش و تحول و تکوین علم جدید است.

کتاب «فلسفۀ علم» نویسنده: جیمز لیدیمن

کتاب های زیادی در زمینۀ فلسفۀ علم نگارش شده اند،اما لیدیمن در مقدمۀ کتاب خود ذکر کرده که این کتاب قرار است درآمدی بر فلسفۀ علم باشد. به خصوص برای افرادی که هیچ معرفت پیشینی از فلسفه ندارند این کتاب می تواند منبع آموزشی مناسبی باشد که مباحث به گونه ای قابل فهم در آن بیان شده است. هدف این کتاب آگاه کردن خوانندگان با پرسش هایی است که ممکن است هرگز به آن ها نیندیشیده اند و با این کاتب می توانند قوت استدلال را از جنبه های مختلف درک کنند. لیدیمن در این کتاب با آغاز از مباحث اساسی و بنیادین فلسفۀ علم به تدریج و گام به گام خواننده را به سوی مباحث عمیق تری در خصوص ماهیت علم می کشاند. همچنین نویسنده در پایان هر فصل، منابعی نیز برای مطالعۀ بیش تر معرفی کرده است که می توانند بسیار مفید و قابل رجوع باشند.

در بخش اول کتاب با عنوان روش علمی مباحث مربوط به استقراء و مشکلات آن، ابطال گرایی،  کوهن و ایدۀ انقلاب علمی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم با عنوان واقع گرایی و ضد واقع گرایی در علم به نظریه های مختلف این دو گروه مانند تعین ناقص تجربه گرایی و … پرداخته است.کتاب فلسفۀ علم را حسین کرمی ترجمه کرده و انتشارات حکمت آن را به چاپ رسانده است.

کتاب «پیام آور ستارگان» نویسنده: گالیلئو گالیله

 پیام آور ستارگان مشهورترین کتاب گالیله دانشمند برجستۀ ایتالیایی است که نقش اساسی در تحولات علمی قرن هفدهم داشته است. این کتاب برگرفته از پایان نامۀ کارشناسی ارشد مترجم، امیرحسن موسوی، است که توسط نشر مرکز چاپ شده است. این کتاب نقشی بی همتا در تاریخ و فلسفۀ علم و حتی تاریخ اندیشۀ بشری ایفا می کند. این کتاب اولین اثر علمی منتشر شده پس از نگاه انسان به آسمان با چشمان مسلح است، نگاهی که نگرش بشریت را به هستی دگرگون کرد. مترجم کتاب تلاش کرده تا تصویر اسطوره ای از گالیله که بی گمان یکی از اثرگذارترین چهره های علم مدرن محسوب می شود را از بین ببرد تا تصویری واقعی از این دانشمند بزرگ قرن هفده را به مخاطبان نشان دهد.در بخش اول کتاب بحث های مربوط به فلسفۀ علم گالیله و مناقشاتی پیرامون علم و دین را شامل می شود. بخش دوم ترجمه متن اصلی کتاب وجود دارد و در بخش سوم حاوی مباحث تاریخ علمی است تا مقصود گالیله را بیان کند و در این بخش به خطاهای  وی اشاره شده است.

کتاب «گذر از جهان بسته به جهان بیکران»نویسنده: الکساندر کویره

کتاب گذر از جهان بسته به جهان بیکران کتابی است که با نگاه فلسفی به بررسی مباحث کیهان شناسی می پردازد. کویره یکی از برترین تاریخ نگاران علم در سدۀ بیستم است. از منظر توماس کوهن نویسندۀ این کتاب از پیشروان و پرچم داران دگرگونی و انقلاب در تاریخ نگاری علم است و معتقد است که پژوهش های کویره نگاه ما به انقلاب علمی سدۀ هفدهم را دگرگون ساخته است. کویره معتقد است که تاریخ نگار علم باید از ناسازگاریهای مفهومیِ موجود در بدنۀ علم کنونی آغاز کند و فکر و اندیشۀ خود را در درگیری با این ناسازگاریها دگرگون سازد. این کتاب در دوازده فصل عقاید مابعدالطبیعی و کیهان شناسی را شرح داده است. کویره در ابتدای کتاب ذکر کرده است که یکی از دستاوردهای انقلاب علمی رخت بر بستن مفهوم های علمی و فلسفی پذیرفته شده که جهان را بسته و کران مند و بهره ور از سامانی سلسله مراتبی در تمامیت خویش می دانست، بود. این کتاب با ترجمۀ علیرضا شمالی توسط نشر نگاه معاصر منتشر شده است.

کتاب «زندگینامۀ علمی  دانشمندان اسلامی» زیر نظر: چارلز کولستون گیلیسپی

 جلد نخست این مجموعه به ویراستاری حسین معصومی همدانی توسط احمد آرام، احمد بیرشک، بهاءالدین خرمشاهی، کامران فانی و فاضل لاریجانی ترجمه شده و جلد دوم آن به ویراستاری غلامحسین صدری افشار و محمد باقری  با ترجمۀ جمعی از مترجمان و پژوهشگران  توسط انتشارات علمی و فرهنگی چاپ شده است. زندگینامۀ علمی  دانشمندان اسلامی بیان شرح احوال و آثار و آرای علمی دانشمندان اسلامی است که در ریاضیات و علوم وابسته به آن، مثل نجوم، نورشناسی، موسیقی و علم الحیل و علوم طبیعی مانند فیزیک، شیمی، کیمیا، طب و زیست شناسی، کار کرده اند. همچنین احوال برخی از جغرافیدانان و تاریخ نویسان و بعضی از فلاسفه نیز در این مجموعه آمده است. می توان گفت که زندگی و کار مهم ترین دانشمندان اسلامی در این مجموعه بررسی شده و برخی مقالات آن از لحاظ تفصیل و عمق و وسعت دامنۀ تحقیق بی نظیر یا کم نظیرند.