سی سخت سرزمین تاکستان، آبشار و بلوط/نفس سبز طبیعت جاری است

سایت «تاریخ ما»، گروه استان‌ها: شهر زیبای سی سخت که طبیعت روحی بهشتی بر آن دمیده است، از شمال به شهرستان لردگان، از شرق به سمیرم، از جنوب به شهرستان بویراحمد و از غرب به شهرستان کهگیلویه محدود می‌شود.

در روزهای گرم تابستان سفر به سی سخت و چند صباحی آرامش در این شهر زیبا که در پای دنا آرمیده، خاطراتی زیبا را برای مسافران رقم می زند.

در این شهر اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط منطقه بالغ‌بر ۳۰۰۰ متر است و نام شهر نیز برگرفته از داستان کیخسرو پادشاه کیانی و بیژن سردار بزرگ ایران‌زمین و ۲۹ نفر از مردان جنگجوی این سردار بزرگ است که شهر سی پهلوان یا سی سخت نام گرفته است.

بیژن سردار کیانی و ۲۹ تن از یاران خود در راه عبور از کوه قدش مستان دنا براثر کولاک شدید جان خود را از دست دادند و نام این شهر را به یاد سی مرد بزرگ و سخت، سی سخت گذاشتند.

هر چه از سمت شهر به طرف کوه می روی باغها وسیعتر و گستره تر شده و در جاده منتهی به کوه، تا چشم کار می کند باغ است و درخت و سبزینه ها که قد برافراشته اند.

در سالهای اخیر ساخت ویلاها و مکانهای اقامتی نیز در شهر افزایش یافته و در کنار هر باغی خانه و یا ویلا و مکانی برای اسکان به چشم می خورد.

شهر سی سخت مکانهای تفریحی بسیاری دارد که چشمه میشی، چشمه سه(چشمه سیاه)، بن رود، تنگ را، اشکفتوی، چشمه زنگویی، آبشار بریدون، لهوس، دریاچه نمک کوه گل، تپه قلات، تپه اسپیدو، دریاچه کوه گل، منطقه برف کرمو، قله قلم، دشتک آبشار دره ناری بن رود و روستای کوخدان، کریک، تنگ کلنجه، کوه گل، تنگ حراء، توفال، آبشار بلیو، قله دنا، مورگل، قزل قله وگردنه بیژن، چشمه سرداب، گردنه بز کش، روستای دهنو و آبشار نول از زیباترین مناطق گردشگری این شهر هستند.

بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین چشمه شهر سی سخت که هر ساله مسافران بسیاری را راهی این شهر می کند، چشمه میشی نام دارد که به چشمه بشو نیز معروف است و نام این چشمه برگرفته از داستان کیخسرو و تن سپردن او به آب در این چشمه است.

چشمه میشی در نقطه ای در پائین گردنه بیژن قرارگرفته، آب چشمه در هر فصلی از سال گوارا، سرد و دلپذیر است و منظراه ای بسیار زیبا را در پائین گردنه بیژن پدید آورده است.

در هر نقطه از شهر سی سخت و در اتفاعات دنا چشمه ای از دل کوه می جوشد و مردمان این دیار را جانی تازه می بخشد.

چشمه بی آیی، چشمه توف چشمه سیاه و چشمه سرد از دیگر چشمه‌های این شهر زیبا است.

چشمه سرد در منطقه کوه گل از دل زمین می‌جوشد و اطراف این چشمه سبزینه ها و گلها قد کشیده و زمین را چون پیراهنی گلدار می آرایند.

چشمه توف شاه در تمام فصول سال دارای آبی گوارا و خنک است و در مسیر صعود به قله قرار دارد.

چشمه تاگی نیز در این شهر برای آبیاری باغات انگور و سیب و گردوی منطقهٔ کلنجه استفاده می‌شود.

یکی دیگر از جاذبه های بسیار زیبای این شهر دریاچه کوه گل است که در شمال شهرستان بویراحمد و در شمال شرقی شهر توریستی سی سخت در دهانه انبری گردنه بیژن و تپه‌های کوه گل قرار دارد و فاصله این دریاچه با شهر یاسوج ۳۲ کیلومتر است.

بهار که از راه می رسد گلهای قرمز و زرد و شقایقها و آویشن و چویل گرداگرد در یاچه را فرا گرفته و این نقطه را در دل کوه به تابلویی بی نظیر از طبیعت بدل می کند و در فصل تابستان نیز این دریاچه زیستگاه پرندگان مهاجر و بومی منطقه است که در سواحل و کنار دریاچه روزگار می گذرانند.

پرندگان مهاجری که دریاچه کوه گل را برای تابستان گذرانی انتخاب کرده اند، انواع مرغابی، اردک کله‌سبز، لک‌لک، حواصیل، درنا، خروس کولی و چنگر هستند.

رودخانه ها نیز از دیگر جاذبه های طبیعی شهر سی سخت هستند که رویش و شکفتن را برای درختان و دانه ها رقم می زنند و رودخانه ماربر که در شمال دنا از شرق به غرب جاری است یکی از این رودخانه ها است که با گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان، به رودخانه خرسان تغییر نام می‌دهد و پس از عبور از تنگه‌های باریک به رودخانه بشار می‌پیوندد.

محل پیوند رودخانه‌های خرسان و بشار، ناحیه‌ای جنگلی است که زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد و ارتفاع این محل از سطح دریا نیز ۱۳۰۰ متر بوده و پائین‌ ترین نقطه منطقه حفاظت‌شده دنا به شمار می‌رود.

از هر چه که سخن نگوییم منطقه حفاظت‌شده دنا نامی نیست که بتوان از آن گذشت.

این منطقه یکی از مهمترین مراکز توریستی در سطح کشور است که در محدوده‌ای به وسعت نیم هکتار صدها گونه گیاهی و جانوری خاص را در خود جای داده است.

این منطقه ازنظر تنوع گونه‌های گیاهی بسیار باارزش بوده و با توجه به مجموعه درختان و گیاهان جنگلی، مرتعی، دارویی، خوراکی و تزئینی، سرمایه ژنتیکی با ارزشی محسوب می‌شود.

حیات‌وحش این منطقه معرف تنوع زیستی جانوران کوهستان زاگرس است و گونه‌هایی همچون خرس قهوه‌ای بزرگ، انواع عقاب، پلنگ و گرگ و انواع گربه‌های وحشی، شاهین، کبک، هما و سنگ چشم نمونه‌ای از تنوع زیستی در این منطقه هستند.

منطقه کوه گل در سی سخت نیز به لحاظ زیبایی مثال زدنی بوده و در نزدیکی گردنه بیژن بزرگ با ۳۲۰۰ متر ارتفاع در شش کیلومتری شمال شرقی سی سخت، مرتفع ترین گردنه ماشین رو در کشور است.

کوه گل با طبیعتی بکر و چشمه و رودخانه و کوهستان و جایگاهی مناسب برای اسکان، مامنی آرام برای مسافران است.

غارها و آبشارها از دیگر جاذبه های دامنه های دنا است و غار ده شیخ  نیز یکی از غارهای استان کهگیلویه و بویراحمد است که در دو کیلومتری روستای ده شیخ در ۵۱ کیلومتری شهر یاسوج و ۳۵ کیلومتری شهر سی سخت قرار دارد.

بر اساس بررسی‌های زمین‌شناسی، شکل‌گیری این غار مربوط به دوره دوم زمین‌شناسی است که در طی سالیان طولانی، براثر ریزش نزولات جوی، حفره‌هایی در غار ایجادشده و آب درون حفره‌ها به بیرون راه‌یافته و موجب تشکیل قندیل‌های اعجاب‌انگیز و دالان‌های زیبا شده است.

غار ده شیخ یکی از شگفت‌انگیزترین غارهای شناخته‌شده در کشور است به‌طوری‌که به آن لقب علی‌صدر ۲ داده‌اند و در سالهای اخیر نیز با فعالیتهای انجام شده در این غار، مسافران می توانند در فضایی مناسب و امن از غار بازدید کرده و شگفتیهای طبیعت را به نظاره بنشینند.

از دیگر غارهای زیبای کوه دنا در سی سخت، غار نول است که با طول ۸۰ متر دارای چند تالار پلکانی و انشعاب‌های مختلف بوده و ارتفاع دهانه غار از سه تا ۲۰ متر تغییر است.

سقف و بدنه غار از سنگ‌های آهکی و قندیل‌های زیبایی پوشیده شده و در عمق غار چند چشمه وجود دارد که از آن‌ها آب زلال و خنکی جاری می‌شود و دخالت‌های انسان پیرامون چشمه‌ها و قنات‌های اطراف این غار بیانگر استفاده از این مکان در دوره‌های گذشته بوده است.

به نظر می‌رسد این غار درگذشته به عنوان پناهگاه موقتی مورد استفاده قرار می گرفت.

آبشارهای زیبایی که در گوشه و کنارهای شهر وجود دارد نیز مکانی مناسب برای مسافران و گردشگران است.

آبشار بهرام بیگی که در روستای دلی بهرام بیگی از توابع بخش مرکزی شهرستان دنا و در ۵۰ کیلومتری شمال غرب سی سخت و ۷۰ کیلومتری یاسوج، مرکز استان قرار دارد یکی از این آبشارهای زیباست.

این آبشار از ارتفاعات با طولی حدود ۳۵ متر با آب بسیار خنک و گوارا به سمت دره‌های پرپیچ‌وخم که پوشیده از درختان چنار و گردو با قدمت چند صدساله و پوشش گیاهی متنوع در دامنه آن آبشار زیبا به سمت دشت‌های پایین‌دست سرازیر می‌شود.

از مهم‌ترین صنایع‌دستی این روستا که به دست هنرمندانه زنان و دختران تولید می‌شود می‌توان به قالی، قالیچه، گبه، گلیم و خورجین اشاره کرد.

همچنین عسل، گردو، خشکبار، صنایع‌دستی و انواع فرآورده‌های لبنی مانند کشک، کره و روغن حیوانی، سوغات روستای دلی بهرام بیگی به شمار می‌روند.

زَنگویی یکی از مناطق زیبای گردشگری در فاصله دو کیلومتری غرب سی سخت واقع‌شده و بهترین فصل برای گردش در این منطقه فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه است.

بوته های خوشبوی جاشیر، قارچ های کوهی، بوته های گینه، گله‌ای شقایق و سنبل و آلاله و لاله‌های واژگون و همچنین درختان بلوط ازجمله جاذبه‌های دیدنی این منطقه است.

شهر کوهپایه ای سی سخت که طبیعت نقشی اعجاب انگیز بر آن نگاشته است مقصد مناسبی است برای مسافرانی که می خواهند آسایش و آرامش طبیعت را به زندگی خویش پیوند بزنند و لحظاتی را به دور از دغدغه های روزمره بگذرانند.