حرم رضوی با آسمان‌خراش‌ها محصور شده است
رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با «تاریخ‌ما» اظهار کرد: وضعیت اطراف حرم برخلاف خط مشی ائمه اطهار که ساده زیست بودند است و در جوار امام متمکنین و برج‌ها قرار گرفتند و تهیدستان شهر از حرم دور افتادند.
وی با بیان اینکه نوآوری، مساله‌ای نیست که بتوان آن را نفی کرد و نادیده گرفت و به هر روی مسیر خودش را طی می‌کند، افزود: اما ما که ادعای مسلمان بودن داریم باید رفتار و عمل‌مان الهام‌گرفته از اسلام باشد و نباید به خود اجازه دهیم هرکاری را انجام دهیم بلکه باید بنگریم که این معماری از نگاه پژوهشگران و کارشناسان معماری پذیرفته شده است یا خیر.
این باستان‌شناس درباره معماری داخل حرم گفت: لازم است که تمام اقدامات در زمینه معماری حرم در یک ستاد کارشناسی متشکل از مهندسان، تاریخ‌دانان، نگارگران، باستان شناسان و اساتید فن و آکادمیک بررسی شود و کارشناسان در آن مشورت کنند که فضا حرم از نظر وسعت، ارتفاع، نما، تزیینات معماری و سایر موارد چگونه باید باشد تا حرمت، لطافت و عطر خاص حرم باقی بماند.
وی اضافه کرد: متاسفانه از دوره صفوی به بعد به ویژه از دوره قاجار، همه این مفاهیم و نمادها فراموش شد و اکنون به خود اجازه می‌دهیم که هرشکل، رنگ و کتیه‌ای را بسازیم؛ حال آنکه در قدیم همه کارها حساب شده بود، اکنون می‌بینیم سازه‌های معماری با تیرآهن توخالی ساخته و کاشی‌ها و تزیینات پرس‌شده چسبانده می‌شود.
لباف خانیکی افزود: در برخی موارد شاهد ساختارهایی هستیم که از نظر فنی و مهندسی پذیرفته شده نیست، مانند طاق‌های بدون پایه، مقرنس‌های خارج از بنا و یا تزیینات به‌کار رفته در حرم و خارج از آن و رواق‌های که اخیرا در زیرزمین‌ها ایجاد شده است.
وی درباره عناصر معماری که بعد از اسلام به معماری ایرانی افزوده شد، گفت: در مجموعه حرم رضوی و سایر بناهای دیگر، نقوشی از بهشت مانند گل، ریحان و برگ بر روی کاشی‌ها ترسیم شد و همچنین کتیبه‌ها نیز جزو المان‌های اصلی اسلام و بازگوکننده دعاها و آیات قرآنی بود به کار رفته که عناصر معماری اسلامی هستند.
لباف خانیکی ادامه داد: عنصر دیگری نیز به نام مقرنس در معماری اسلامی به‌کار گرفته شد که در انتهای طاق‌ها، ایوان‌ها فضاهایی را اینجا می‌کرد که تداعی‌گر زندگی در غار و استالاکتیک‌ها یا آویزه‌های سقف غار بود، از آنجا که غار در فرهنگ اسلام و به خصوص ایران جایگاه بالایی داشت و براساس اسطوره‌های ما ایزد مهر در غار متولد شد و همینطور حضرت عیسی(ع)، پیامبر(ص) نیز در غار مبعوث شدند.
وی یادآور شد: بعد از اسلام بسیاری از المان‌هایی که قبل از اسلام وجود داشت مانند پیکرتراشی، نقاشی جانداران و چیزهای از این قبیل تحریم شد و به جای آن در فضاهای معماری ایرانی و اسلامی، تصاویر از بهشت ترسیم شد هرچند که معماران بعد از اسلام بناهای کلیدی معماری ایران باستان که متشکل از ایوان، گنبد، تالار و چهارطاقی بود را به‌کار می‌بردند.
مدیرکل پیشین میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به اینکه معماری گنبد، مناره و ایوان در نمادشناسی بسیار دارای معنا است افزود: قوام‌الدین شیرازی که مسجد گوهرشاد و به احتمال قریب به یقین گنبد فعلی حرم را ساخت، فقط یک معمار نبود بلکه حکیم، منجم، ریاضی‌دان و فیلسوف بود و سایر معماران نیز به همین شکل بودند و می‌خواستند با ساخت بناها و نمادها با مخاطب سخن بگویند و خطابه ایراد کنند.
وی تصریح کرد: وضعیت اطراف حرم زیبنده بارگاه امام رضا(ع) نیست، باید خیلی فاخرتر باشد و حریم مقدس‌تری را از نظر ساختارها، فضاسازی، مبلمان شهری و ارتفاع دارا باشد. در حال حاضر فضای اطراف حرم مانند اطراف خانه خدا در مکه با آسمان‌خراش‌ها محصور شده است، در حالی که ارتفاعات از حرم باید کوتاه‌تر باشد و این ارتفاع‌سازی چه توجیهی دارد.
انتهای پیام