زیارتگاه چک چک اردکان

معرفی

یکی از جاذبه های دیدنی و مذهبی واقع در اردکان استان یزد که هرساله میزبان بسیاری از گردشگران از سراسر دنیا می‌باشد، زیارتگاه چک چک است. چک چک که از زیارتگاه های مهم زرتشیان است در کوه‌های میان اردکان و انجیره واقع شده است. اگر علاقه مند هستید تا درباره‌ی این زیارتگاه بیشتر بدانید پس  مجله گردشگری تاریخ ما را در این مقاله همراهی نمایید.

استان یزد،  با شهرهای تاریخی مملو از جاذبه‌های متنوع و ارزشمند است که در صنعت گردشگری ایران، جایگاه مناسبی را به خود اختصاص داده است.

این مجموعه زیارتی که نام های دیگری نظیر چکچکو یا پیر سبز هم دارد در بین زرتشتیان بسیار محبوب است و مسافران داخلی و خارجی زیادی زمانی که یزد سفر می کنند از این جاذبه ی گردشگری دیدن به عمل می آورند.

چک چک یکی از مهم ترین و مقدس ترین زیارتگاه ها برای پیروان دین زرتشت به شمار می رود. موقعیت مکانی این زیارتگاه و وجود درختان سرسبز و چشمه آب در میان سرزمینی کویری یکی از معجزه های خلقت را به تصویر می کشد. عده ای این مجموعه را رمزآلود می نامند و دلیلش هم مشخص نبودن نامیست که بر روی آن گذاشته شده است. به دلیل موقعیت قرارگیری این مجموعه در دل کوه برای عموم کسانی که در بالا رفتن از بلندی مشکل دارند و ناتوان به شمار می آیند نیز بسیار نامسب است. پس اگر قصد بازدید از آن را دارید باید بدانید که راه نسبتا سختی را باید پشت سر بگذارید.

گفته می‌شود نام «چک‌چک» یا «چک‌چکو» از صدای قطره‌های آبی گرفته شده که از صخره‌ای می‌چکد و اکنون به درون یک منبع ذخیره هدایت می‌شود. نیایشگاه پیر سبز امکانات رفاهی مانند برق، آب آشامیدنی و تعدادی اتاق دارد که برای استراحت ساخته شده که به آن‌ها «خیله» می‌گویند. در داخل یکی از اتاق‌ها چاهی به ژرفای بیش از ۵۰ متر وجود دارد. بنا به اعتقاد زرتشتیان زمان حمله اعراب (به دستور عمر) به ایران که با سقوط پادشاه ساسانی وقت (یزدگرد) انجامید، نیک بانو دختر شاه از دست اعراب فرار کرد و به سمت اردکان آمده و در میان کوه مخفی و ناپدید شد و این محل به عنوان زیارتگاه زرتشتیان قرار گرفت. یکی از کنیزان نیک بانو به نام گوهر بانو (مروارید) نیز در چند کیلومتری وی مدفون است که با نام پیر هریشت معروف است.

آب و درخت ۲ عنصر شکوهمند این زیارتگاه هستند اما وجود آنها در این کویر خشک،؛ کمی دور از ذهن به نظر می رسد.

برای برخی زرتشتیان، حضور این ۲ عنصر به معجزه ای شبیه می ماند که برای سبز نگه داشتن یاد نیک بانو دختر یزد گرد سوم رخ داده است.

برخی از پیروان این آیین کهن معتقدند که نیک بانو در حال گریز از دشمنان بوده و در این محل از اهورامزد(خدا) طلب کمک می کند، دهانه ای در کوه باز می شود و دختر را به درون می کشد اما به هنگام بسته شدن دهانه، قسمتی از چوبدستی وی بیرون می ماند، پس از مدتی از بالای این کوه بی آب و علف قطره آب مانند اشک چشم یتیمان و ستم دیدگان به زمین می چکد و آن عصا تبدیل به درختی تنومند می شود .

جوشش آب به قدری بود که اگر مسافری از آنجا عبور کرد، سیراب شود اما اگر جمعیت بیشتر یا گله گوسفندی به آنجا می رسید میزان آن بیشتر می شد تا به همه برسد.

بعضی از زایران، آب جاری در این زیارتگاه را قطره اشک نیک بانو می دانند و معتقدند او در جایی که از نظرها پنهان است نشسته و اشک می ریزد.

اشک او از دیواره های این زیارتگاه می چکد و به همین دلیل بسیاری برای تبرک از آن استفاده می کنند.

زیارتگاه چک چک شامل یک محوطه، مجموعه ای از ساختمان ها و بنای آتشکده است که به صورت پلکانی بنا شدند و ۵ طبقه نامنظم دارد. بام هر طبقه حیاط طبقه بالایی خود است و این ساختار تا بالاترین نقطه زیر کوه ادامه می یابد و به مهم ترین قسمت زیارتگاه یعنی آتشکده ختم می شود. برای ورود به زیارتگاه باید از تعداد زیادی پله که گویی در قلب کوه هستند بالا رفت. از آغاز پله ها تا رسیدن به زیارتگاه، بر روی دیوار، نوشته هایی از اوستا به چشم می خورد. در یکی از آنها چنین جمله ای نوشته شده است:

در دنیا راه یکی است و آن راه رستگاری است.

در نهایت این ساختمان آتشکده یا همان زیارتگاه است که خودنمایی می کند؛ ساختمانی سنگی در دل کوه دارد و همچون دهانه یک غار به نظر می رسد.

از درون این غار درخت چنار کهنسالی بیرون زده که نامش با شماره ۲۶۹ ‎در فهرست میراث طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده است. بر دیوار سنگی غار آبشار کوچکی جریان دارد که در مسیرش، گیاه سیاوشان و گیاه مورد و انجیر کوهی به چشم می خورد و قطرات آب با گذر از آنها به درون حوضی سنگی می ریزند تا تشنگی زایران را برطرف کنند.

راه ورود به آتشکده یک درب فلزی طلایی است که نقش سرباز هخامنشیِ نیزه به دست دارد. فضای سرپوشیده زیارتگاه، بنایی کوچک با سقفی سنگی است که در وسط آن یک چلچراغ خودنمایی می کند. به محض ورود آن چه که به چشم می آید شکل ناهموار و ناصاف دیواره هایی است که به صورت طبیعی شکل گرفته و دست نخورده باقی مانده اند.

پوشش کف فضای کوچک زیارتگاه، از سنگ مرمر است که به دلیل ریزش قطرات آب از سقف همیشه نَم دارد. در قسمت هایی از این پوشش مرمرین، ظرف هایی به چشم می خورد که آب چکیده از سقف در آنها جمع می شود. بخشی از این آب به عنوان تبرک در اختیار زایران قرار می گیرد و بخش دیگر نیز به مصرف خوراکی می سد.

همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان که تصاویری از بزرگان دینشان را در خود جای داده اند، بر روی طاقچه های طبیعیِ دیوارِ زیارتگاه چک چک نیز تصاویری از بزرگان دین زرتشت خودنمایی می کند و گاهی در جلوی آن ها شمع های نذری روشن می شود.

در وسط فضای زیارتگاه، مجمر یا آتشدان قرار دارد که شعله های آن هیچ وقت نباید خاموش شوند. در کنار آنها محلی نیز برای سوزاندن عود یا چوب مقدس نیز تعبیه شده است و بوی آن همیشه به مشام می رسد.

در داخل یکی از اتاق های این بنا چاهی به عمق بیش از ۵۰ متر قرار دارد که زرتشتیان اعتقاد دارند با بستن نخ به طناب این چاه، حاجت می گیرند و خواسته های شان برآورده می شود.

در محوطه زیارتگاه، ساختمان های دیگری نیز وجود دارند که برای اسکان و پذیرایی از زایران استفاده می شوند و هزینه ساخت و نگهداری آنها بر عهده زرتشتیان داخل و خارج از کشور است.

چه فصلی برای رفتن به زیارتگاه چک چک مناسب است

به منظور بازدید از زیارتگاه چک چک یزد می توانید در تمام فصول سال اقدام به سفر کنید، اما با توجه به موقعیت کویری این مکان بهتر است در فصل های بهار و پاییز که در دمای هوا در شرایط متوسطی است بروید.

 

ادرس زیارتگاه چک چک

آدرس: استان یزد، ۴۳ کیلومتری شرق اردکان، در میان کوه های انجیر

به منظور دسترسی به زیارتگاه چک چک یزد می بایست از سمت میبد یا اردکان راهی آن شد که همه آنها دارای جاده دو طرفه آسفالت هستند. اگر وسیله شخصی ندارید می توانید از یزد، میبد یا اردکان خودرو کرایه تهیه کنید و خودتان را به زیارتگاه برسانید.

ویدئوی معرفی چک چک

سایر منابع

«چک چک»، راز سر به مهر – ایرنا

زیارتگاه چک چک اردکان | رمزآلود مقدس زرتشتیان در یزد – کارناوال