ده استوپا بزرگ از سراسر جهان

استوپا یک تکیه حاوی بقایای (آثار) فردی است که با قدرت معنوی و بینش فراوان، اغلب (از قرن سوم قبل از میلاد) با بودا (۱. حدود ۵۶۳ – حدود ۴۸۳ ق.م) مرتبط است. شکل، نیمکره ای است که در بالای آن یک گلدسته قرار دارد و توسط یک دروازه و راهرو احاطه شده است، در زمان سلطنت پادشاه موریایی آشوکا کبیر (۲۶۸-۲۳۲ قبل از میلاد) در هند پدید آمد. قبل از زمان بودا، استوپاها با مرتاضان، قدیسان یا معلمان هندوئیسم ارتباط داشتند، اما بودا درخواست کرد که پس از مرگ او، خاکستر او را در استوپایی که در یک چهارراه قرار داشت، دفن کنند. پیروان او، در عوض، بقایای او را تقسیم کردند و هشت (یا ده) استوپا را در مکان‌های مختلف در سرتاسر هند ساختند که مربوط به رویدادهای مهم زندگی بودا بود.

زمانی که آشوکا اندکی پس از میلاد مسیح به بودیسم گروید، در سال ۲۶۰ قبل از میلاد، او بقایای بودا را از این استوپاها گرفت و حکم داد که هزاران مورد دیگر در سراسر امپراتوری او ساخته شود (بر اساس افسانه، ۸۴۰۰۰ مورد از آنها) که هر کدام حاوی مقدار کمی از آثار مقدس بودند. یک استوپا – حداقل مرتبط با بودیسم – باید برخی از یادگارهای مربوط به بودا (یا شخصی که به او اختصاص داده شده است) را در خود جای دهد تا از نظر روحی انرژی بگیرد. چشم انداز آشوکا این بود که سرزمین خود را با انرژی بودا پر کند، که پس از آن بر زندگی مردمش تأثیر می گذارد و آن را ارتقا می بخشد.

به عنوان بخشی از ابتکار خود در گسترش تفکر بودایی، او مبلغانی را به کشورهای دیگر فرستاد که مفهوم استوپا و احتمالاً برخی از آثار بودا را با خود حمل می کردند تا این سازه را تقدیس کنند. اولین کشوری که دین جدید را پذیرفت، سریلانکا بود، اما بودیسم به چین، کره، ژاپن، تایلند و در سراسر آسیای جنوبی نیز گسترش یافت. با گذشت زمان، استوپاها در این مناطق و در ۱۰۰ سال گذشته، در کشورهای غربی نیز ساخته شدند. در حال حاضر، هزاران استوپا در سرتاسر جهان وجود دارد (دقیقاً تعداد آنها ناشناخته است) که نه تنها به عنوان مکان‌های مقدس برای عبادت و مراقبه عمل می‌کنند، بلکه تصور می‌شود انرژی‌های مثبتی را نیز ساطع می‌کنند که به ارتقای زندگی کسانی که از آنها بازدید می‌کنند کمک می‌کند و با گسترش، همه کسانی که بازدیدکنندگان سپس با آنها تعامل دارند.

استوپا ممکن است شکل معروف تپه نیمکره‌ای را روی پایه‌ای که به تنهایی ایستاده است به خود بگیرد یا با یک مجموعه معبد مخروطی، یک صومعه، یک مرکز آموزشی، مرکز خلوتگاه مذهبی یا جامعه مذهبی همراه شود و شکل‌های دیگری به خود بگیرد. استوپاها در همه اندازه‌ها و از انواع مواد مختلف (حتی استوپای یخی، در لاداخ، هند) ساخته شده‌اند، اما یک نکته ثابت، انرژی عمیق، معنوی و مزایای مثبتی دارد که بودایی‌ها و دیگران گزارش می‌دهند و از بازدید از آنها تجربه می‌کنند.

ده مورد از شناخته شده ترین یا جالب ترین استوپاهای جهان در زیر آمده است:

• سانچی (Sanchi ) – هند
• روانولیسایا (Ruwanwelisaya)  – سریلانکا
• بودانات (Boudhanath) – نپال
• سوایامبونات (Swayambhunath) – نپال
• بوروبودور(Borobudur) – جاوا
• صد و هشت استوپا – چین
• بتکده کیایکتیو(Kyaiktiyo ) – (استوپای صخره طلایی) – میانمار
• بنالمادنا(Benalmadena) – اسپانیا
• استوپای بزرگ دارمکایا (Dharmakaya )که با دیدن آزاد می شود – ایالات متحده آمریکا
• استاپای بزرگ رحمت جهانی (Universal Compassion)- استرالیا

بسیاری دیگر نیز وجود دارند که باید در فهرستی از استوپاهای بزرگ، به ویژه سازه های زیبا و ساده مانند استوپای شانتی له لداخ(Shanti Stupa of Leh Ladakh)، گنجانده شوند، اما زمان و مکان اجازه نمی دهد که در اینجا گنجانده شود.

سانچی استوپا

قدیمی ترین استوپا در هند و احتمالاً در جهان، ساخت استوپا بزرگ در سانچی تحت نظارت و دستور آشوکا کبیر ایجاد شد.

قدیمی ترین استوپا در هند و احتمالاً در جهان، ساخت استوپا بزرگ در سانچی تحت نظارت و دستور آشوکا کبیر ایجاد شد. ارتفاع آن ۵۴ فوت (۱۷ متر) و عرض آن ۱۲۰ فوت (۳۷ متر) با گلدسته (یشتی- yashti) در بالای گنبد (معروف به آندا- anda) است که توسط یک نرده (هرمیکا- harmika) احاطه شده است. پایه گنبد توسط یک راهرو احاطه شده است که بازدیدکنندگان و زائران از طواف آیینی در جهت عقربه های ساعت در اطراف استوپا به عنوان دعا و مانترا استفاده می کنند. مانند تمام استوپاها، بازدیدکنندگان در جهت عقربه‌های ساعت به دور آن حرکت می‌کنند تا به طور نمادین مسیر خورشید، حیات بخش، که نظم طبیعی را حفظ می‌کند، ردیابی کنند. حرکت در خلاف جهت عقربه های ساعت در اطراف استوپا، مقاومت در برابر انرژی های مثبت زندگی، تغییر و دگرگونی است.

استوپا با دیواری با چهار دروازه (تورانا- toranas) که مربوط به نقاط اصلی و چهار رویداد اصلی در زندگی بودا (تولد، روشنگری، موعظه اول، مرگ/ نیروانا) است، محصور شده است. دروازه‌ها به شدت با چهره‌های مختلفی تزیین شده‌اند که زندگی بودا و همچنین خدایان محلی را نشان می‌دهند (اگرچه او به شکل فیزیکی نشان داده نمی‌شود). استوپا بخشی از مجموعه بزرگتری از دیگر استوپاها، معابد و ساختمانها است و توسط اولین پادشاه امپراتوری شونگا (که جانشین امپراتوری موریا شد)، پوشیامیترا شونگا (حدود ۱۸۵ – حدود ۱۴۹ ق. م.)، که از شهرت آشوکا ناراضی بود و بودیسم را رد کرد، به شدت آسیب دید (یا تا حدی ویران شد) . هر آسیبی که به استوپا وارد شد توسط پسر شونگا تعمیر شد ، آگنیمیترا (حدود ۱۴۹-۱۴۱ پ.م.)، نیز آن را بازسازی کرد. این سازه تا قرن نوزدهم پس از میلاد، زمانی که دوباره کشف و حفاری شد، رها شد و فراموش شد. مرمت در اوایل قرن ۲۰ میلادی آغاز شد. این یکی از محبوب ترین مکان های زیارتی و جاذبه های گردشگری در هند است.

روانولیسایا

استوپا روانولیسایا مشهورترین زیارتگاه بودایی در سریلانکا و در میان بسیار مورد احترام در جهان است، زیرا حاوی بیشترین مقدار از بقایای بودا است و بنابراین تصور می شود که با انرژی معنوی قابل توجهی طنین انداز شود. این بنا ۳۳۸ فوت (۱۰۳ متر) ارتفاع و ۹۵۱ فوت (۲۹۰ متر) عرض در پایه دارد که آن را به یکی از بزرگترین و بلندترین بناهای مذهبی در جهان تبدیل می کند. استوپا حدود ۱۴۰ قبل از میلاد توسط پادشاه دوتوگمونو (ح. ۱۶۱-۱۳۷ق.م) تقدیس شد. استوپای اصلی برای نگهداری یادگار مقدس کاسه التماس بودا ساخته شد و با پایه‌ای از سنگ خرد شده شروع شد که توسط فیل‌هایی که برای محافظت از پاهای خود چکمه‌های چرمی پوشیده بودند ایجاد شده بود. فیل ها با مجسمه هایشان در این مکان مورد احترام قرار می گیرند. استوپا در مرکز یک حیاط مربع و دیواردار با چهار دروازه و چهار استوپا کوچکتر در هر گوشه قرار دارد. ساختار اصلی دوتوگامونو(Dutugemunu)در طول قرن‌ها به عنوان بخشی از مراقبت و توجه منظم به استوپاها بازسازی و بزرگ‌تر شده است.

بودانات استوپا

استوپای بزرگ بودانات در کاتماندو یکی از بزرگترین استوپاها در نپال و یک مکان زیارتی مهم و همچنین جاذبه گردشگری است. تاریخچه آن مبهم است زیرا منشأ آن به وضوح اساطیری است و سنت های مختلف تاریخ ساخت و تقدیس آن را در دوره های مختلف و در شرایط بسیار متفاوت نشان می دهد. گمان می‌رود که در اواخر قرن ششم پس از میلاد توسط پادشاهی از پادشاهی لیچاوی نپال ساخته شده باشد و بعداً بزرگ‌تر شده و به احتمال زیاد در قرن چهاردهم میلادی گسترش یافته است. از زمانی که پناهندگان تبتی خانه‌ای در این منطقه پیدا کرده‌اند، توجه بیشتری به آن شده است و تاریخچه‌های مختلفی از این مکان از این جوامع ارائه شده است. ارتفاع استوپا ۱۱۸ فوت (۳۶ متر) با محیط ۳۲۸ فوت (۱۰۰ متر) است. مانند تمام استوپاها، معماری از نظر نمادین اهمیت دارد زیرا پایه، گنبد، هارمیکا، مناره و اوج پنج عنصر را نشان می‌دهند و کل ترکیب، کیهان کوچکی از جهان است. این سازه در زلزله سال ۲۰۱۵ میلادی آسیب دید و با هزینه ای بالغ بر ۲۰۰۰۰۰۰ دلار آمریکا بازسازی شد. این استوپا اغلب در تصاویر مربوط به موضوع برای مناره دراماتیک با چشمان درشت بودا نقاشی شده روی آن در هر چهار جهت به تصویر کشیده می شود.

سوایامبونات استوپا

سوایامبونات استوپا در کاتماندو (همچنین به عنوان Svayambhunath، Swoyambhu شناخته می شود) همچنین دارای ریشه های اساطیری است که نام آن به معنای “خود ساخته” است. طبق افسانه، یک نیلوفر آبی روی سطح دریاچه بزرگی رشد کرد که به طور عرفانی توسط بودیساتوا منجوشری تخلیه شد. دره ای که بستر دریاچه بود، سپس به زمین کشاورزی حاصلخیز برای مردم تبدیل شد و گل نیلوفر آبی به استوپا تبدیل شد. هنگامی که استوپا خود را باز کرد، چهار موجود روشنایی، مثبت و انرژی در آنجا ساکن شدند و به زندگی خود ادامه دادند و به حفظ تعادل و هماهنگی زمین کمک کردند. این مکان اغلب به عنوان «معبد میمون‌ها» برای میمون‌هایی که در اطراف آن زندگی می‌کنند و گمان می‌رود نوادگان میمون‌هایی هستند که از شپش سر منجوشری تغییر شکل داده‌اند. موضوع دگرگونی، به وضوح، جنبه مهم این استوپا است. دگرگونی، تغییر، پذیرش و حرکت با جریان طبیعی هستی، جنبه جدایی ناپذیر همه استوپاها است، اما سویامبونات این مفهوم را مستقیمتر از بسیاری دیگر تأکید می کند.

از نظر تاریخی، به احتمال زیاد در قرن پنجم پس از میلاد در مکانی که قبلاً توسط آشوکا کبیر در قرن سوم پیش از میلاد به بودا تقدیم شده بود ساخته شد و بعداً بزرگ‌تر و گسترش یافت. از تپه‌ای برمی‌خیزد که گمان می‌رود تپه عرفانی بوده است که منجوشری هنگام تخلیه دریاچه ساخت (یا به آن اضافه کردن). استوپا ۱۳۱ فوت (۴۰ متر) ارتفاع و ۳۲۸ فوت (۱۰۰ متر) دارد که دورش ۳۶۵ پله دارد که به ورودی آن منتهی می شود. این مکان برای بودایی ها و هندوهایی که در مراسمی که در آنجا برگزار می شود شرکت می کنند مقدس است. در همان زلزله ۲۰۱۵ پس از میلاد مسیح که بودانات را لرزاند آسیب دید و همچنین با هزینه قابل توجهی تعمیر شد که توسط جوامع بودایی و هندو از سراسر جهان انجام شد.

بوروبودور

بوروبودور بزرگترین معبد بودایی در جهان و مشهورترین بنای تاریخی در جاوه مرکزی اندونزی است. این سازه به شکل یک هرم پلکانی است که دارای ۷۲ استوپا کوچک در بالاترین سطح است، اما خود یک استوپای عظیم است که با هزاران نقش برجسته ، از جمله ۵۰۴مجسمه بودا تزئین شده است. ساخت و ساز آن در قرن هشتم و نهم پس از میلاد انجام شد، اما هیچ گزارشی در مورد تأسیس یا تقدیس آن وجود ندارد. استوپا ۹۵ فوت (۲۹ متر) ارتفاع دارد و وسعتی معادل ۲۹۹۱۰ فوت مربع را پوشش می دهد. بوروبودور از زمان تکمیل آن تا قرن پانزدهم پس از میلاد، زمانی که به دلایل نامعلومی متروک شد، یک مکان زیارتی مهم بود. در قرن نوزدهم میلادی دوباره کشف شد و در اوایل قرن بیستم کاوش شد. امروزه این مکان در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

صد و هشت استوپا

بنای یادبود صد و هشت استوپا (همچنین به عنوان بتکده ۱۰۸ شناخته می‌شود) یکی دیگر از بناهای بودایی چشمگیر و یک مکان مهم زیارتی/گردشگری در نینگشیا، چین است. در زمان پادشاهی غربی شیا (۱۰۳۸-۱۲۲۷ پس از میلاد) با ادامه ساخت و ساز پس از آن، و اضافه شدن در زمان های مختلف توسط ایالت های بعدی آغاز شد. این سازه ۱۰۴ فوت (۳۱ متر) ارتفاع خود ساختمان و ۱۷۷ فوت (۵۴ متر) از پایه آن ارتفاع دارد .۱۲ سطح دارد و دارای ۱۰۸ استوپا است. عدد ۱۰۸ در بودیسم (و همچنین هندوئیسم) مقدس است زیرا نمایانگر جنبه‌های مختلف وضعیت انسانی وبه خصوص یکپارچگی است. این سایت هرگز متروک نشد، اما از بین رفت و در دهه ۱۹۸۰ پس از میلاد، زمانی که به عنوان یک جاذبه توریستی معرفی شد، بازسازی و مرمت شد.

بتکده کیایکتیو

بتکده کیایکتیو (همچنین به عنوان استوپای صخره طلایی شناخته می شود) یکی از غیر معمول ترین استوپا ها  در جهان است. این یک استوپا با ارتفاع ۲۴ فوت (۷.۳ متر) است که بر روی تخته سنگی به ارتفاع ۲۵ فوت (۷ متر) و ۵۰ فوت (۱۵ متر) محیط بر لبه صخره‌ای در ارتفاع ۳۶۰۰ فوت (۱۱۰۰ متر) بالاتر از سطح دریا در کوه های یوما شرقی میانمار ساخته شده است. استوپا در سال ۵۷۴ قبل از میلاد ساخته شد، اما ریشه آن با افسانه ها پنهان شده است. طبق روایت سنتی، یک گوشه نشین یک تار موی بودا را حمل می کرد که آن را روی سر خود نگه می داشت و در جستجوی مکانی بود که در آن استوپایی بسازد که تخته سنگی را در لبه صخره که پیدا کرد. احساس کرد این سنگ شبیه سرشکارچی(ادم عزلت نشین ) است. گفته می شود که موهای بودا که زیر تخته سنگ قرار گرفته بود، تنها دلیل باقی ماندن سنگ و استوپا در جای خود است. مانند سایر استوپاها، این یک مقصد توریستی و زیارتی محبوب است، اما زنان مجاز به نزدیک شدن به تخته سنگ یا پلکان اطراف سایت منتهی به استوپا نیستند، اگرچه ممکن است آن را مشاهده کنند و از فاصله کوتاهی از مسیر پیاده روی ادای احترام کنند. طلای این سایت توسط کشیشان و زائران مرد به عنوان یک عمل عبادی دوباره استفاده می شود.

بنالمادنا استوپا

استوپا بنالمادنا در اندلس، اسپانیا، بلندترین استوپا در اروپا با ۱۰۸ فوت (۳۳ متر) ارتفاع است. این استوپا که در سال ۲۰۰۳ پس از میلاد تقدیم شد، از این نظر منحصر به فرد است که بر خلاف بسیاری از استوپاها که فضای داخلی آنها مهر و موم شده و حاوی آثاری است، این استوپا برای مدیتیشن و دعا برای عموم باز است. موقعیت آن نیز از این جهت که در نزدیکی نوار تفریحی معروف بنالمادنا که یک مقصد توریستی محبوب است، از اهمیت خاصی برخوردار است. موقعیت استوپا بر ادغام اصول بودایی با زندگی و فعالیت های روزانه فرد تأکید دارد. فضای مقدس استوپا در تضاد با زندگی سکولار در استراحتگاه ها نیست، بلکه مکانی فراگیر از انعکاس، بازسازی و تجدید است.

استوپای بزرگ دارمکایا که با دیدن آزاد می شود

این استوپا بلندترین استوپا در آمریکای شمالی است که با ارتفاع ۱۰۸ فوت (۳۳ متر) در محل مرکز کوه شامبالا در دریاچه‌های رد پر، کلرادو، ایالات متحده، به همان ارتفاع استوپا بنالمادنا می‌رسد. هدف آن نیز منعکس کننده استوپا بنالمادنا به عنوان نماد و چراغ صلح جهانی است. این بنا در سال ۱۹۸۸ پس از مرگ استاد بودایی چوگیام ترنگپا رینپوچه (Chogyam Trungpa Rinpoche،)بنیانگذار مرکز، که بقایای او در پایه و دیوارها همراه با یادگارهای بودا و سایر اشیاء مقدس دفن شده است، راه اندازی شد. در سال ۲۰۰۱ پس از میلاد تقدیس شد، سه سطح بالا رفت و توسط ۱۳ گلدسته احاطه شده است که نماد ۱۳ سطح روشنایی است. همچنین مانند بنالمادنا ، یک استوپای باز با یک مرکز مراقبه در داخل است که نقطه کانونی آن مجسمه طلایی بودا است.

استاپای بزرگ رحمت جهانی

استوپا بزرگ رحمت جهانی به عنوان یک کپی دقیق از استوپای بزرگ گیانتسه (معروف به کومبوم) در گیانتسه، تبت، در سال ۱۴۹۷ پس از میلاد مسیح ساخته شد. مانند ساختار اصلی، استوپای بزرگ در ویکتوریا (Bendigo)، استرالیا برای بازتاب کیهان بودایی طراحی شده است و در عین حال به عنوان مرکز خلوت و نماد صلح جهانی، شفقت و تفاهم نیز عمل می کند. ۱۶۴ فوت (۵۰ متر) ارتفاع و ۱۶۴ فوت مربع در پایه آن است که آن را به بزرگترین استوپا در جهان غرب تبدیل می کند. استوپا در سال ۲۰۲۰ میلادی تقدیس شد و مجسمه منحصر به فردی از بودا را در خود جای داده است که از یک تکه حک شده یشم، ۸ فوت (۲.۵ متر) قد و وزن ۴ تن است. همانند دو استوپای آخر ذکر شده، فضای داخلی این سازه نیز به روی عموم باز است و بازدیدکنندگان می توانند در حضور مجسمه بودای یشمی که تصور می شود به دلیل ماهیت سنگ و فداکاران دارای قدرت شفابخشی است، مراقبه و تأمل کنند فارغ از هدفی که یشم به آن اختصاص یافته بود.

نتیجه

همانطور که اشاره شد، بسیاری از استوپاهای قابل توجه دیگر در سرتاسر جهان وجود دارند که شایسته ذکر هستند و از جمله آنها، استوپا فرا پاتوماچدی ( Phra Pathommachedi) در تایلند است که احتمالاً بلندترین استوپا در جهان با ۳۹۳ فوت (۱۲۰ متر) است. ساخت و ساز در سال ۱۹۳ قبل از میلاد آغاز شد و تا قرن ۱۶ پس از میلاد که متروک و فراموش شد به دوباره مورد استفاده قرار گرفت. استوپا کنونی مربوط به قرن نوزدهم پس از میلاد است، زمانی که مکان دوباره کشف شد و استوپا به ارتفاع و عرض بیشتری بازسازی و مرمت شد.

استوپای ساده‌تر در پارک صلح و استوپا آمیتابا در سدونا، آریزونا قرار دارد که در سال ۲۰۰۴ پس از میلاد مسیح تقدیس شد، و بسیاری دیگر با اندازه‌ها و درجات مختلف عظمت وجود دارد که در کشورهای با یا بدون جامعه بزرگ بودایی یافت می‌شود. یا وابستگی در لاداخ، هند، شکل استوپا از سال ۲۰۱۳ پس از میلاد برای ایجاد استوپاهای یخی (یخچال های مصنوعی) استفاده شده است که در بهار به آرامی ذوب می شوند و آب روستاهای زیر را تامین می کنند.

استوپاهای یخی واضح ترین بیان هدف این سازه از بالا بردن و کمک به مردم در زندگی روزمره آنهاست. نماد و انرژی معنوی استوپا از موانع مذهبی یا فرهنگی فراتر می رود و هر کسی را با هر دینی دعوت می کند تا از طریق تأمل متفکرانه بازدید کند و خود را تجدید کند و سپس می تواند الهام بخش اقدام مستقیم در تغییر زندگی و جامعه بزرگتر باشد.

مترجم: زهرا طاهری