ارتش و تجهیزات جنگی و تاکتیک های شاه عباس بزرگ

شاردن، جهانگرد معروف  فرانسوی در جلد پنجم سفرنامه خود می نویسد: «ایرانیان همگی دلیر و جنگاور بوده و هر گونه سختی و دشواری را در جنگ بر خود هموار نموده در برابر آن پایدار و سربلند هستند و گل سرسبد ملت های آسیایی به شمار می روند».

تعداد افراد سپاه همیشه کامل بود زیرا کودکان را از سن دو سالگی برای سربازی تعیین می کردند و سالی نیم تومان به او حقوق می دادند و هر چه سن کودک بالاتر می رفت حقوق او نیز افزایش می یافت.

هنگامی که به سن سربازی می رسد به فرمانده سپاه شناسانده می شد و اگر جای خالی بود وارد سپاه می شد. اگر سربازی کشته می شد، بی درنگ از آن هایی که چشم به راه جای خالی بودند، به جای او گذاشته می شد.

(روش جنگی سربازان اشکانی یعنی جنگ و گریز در این دوره هم رایج بود و سربازان ایرانی با جنگ و گریز دشمن را از پای در می آوردند.

برای گشودن دژها خندق های زیرزمینی کنده، با انفجار مواد آتش زا در خندق ها دیوار دژها را خراب کرده یورش همگانی را آغاز می کردند.

بنا به گفته شاردن کمتر ملتی است که مانند ایرانیان در فن کوبیدن و گرفتن دژها چیرگی داشته باشد.)

شاردن می نویسد: «تمام افراد سپاه شاه عباس یکم ۱۲۰ هزار تن بوده است” البته وی پاسداران شاهی(غلامان خاصه یا شاهسون ها) ، که تعداد آن ها ۱۰ هزار تن بوده است را به حساب نیاورده است».

سر دنیس راس درباره شمار ارتش ایران در دوره شاه عباس چنین نوشته است:

«شاه عباس می تواند تا ۱۰۰ هزار سوار مجهز با تیر و کمان و شمشیر خم تهیه کند، به علاوه ۵ هزار تفنگچی که مجهز به شمشیر باشند».

یکی از تاکتیک های شاه عباس قبل نبرد ها این بود :

پیش از آغاز جنگ ساکنان میدان جنگ و پیرامون آن را به جاهای دیگر کوچ می دادند و هر چه که ممکن بود مورد سود جستن دشمن قرار گیرد مانند کشتزار ها، درختان، ساختمان و مانند آن را از بین می بردند

فرسودگی عثمانی در راه ایران!

✍رمزی قلیچ با اشاره به نوع مدیریت نظامی شاه طهماسب اول و شاه عباس اول و عاقلانه توصیف کردن آن می‌نویسد:

«قوای نظامی عثمانی در لشکرکشی به خاک ایران که بعضاً دو تا سه سال طول می‌کشید، سرزمین‌های ایران را از این سو به آن سو می‌پیمودند ولی نهایتاً دست خالی به آناتولی بر می‌گشتند. لشکرکشی‌های پرهزینه و زمان‌بر عثمانی به ایران تاثیر منفی بر سپاه عثمانی گذاشت؛ نفرات نظامی خسته و فرسوده شدند و ضایعات نظامی فراوان به‌بار آمد. [۱]

📚منبع

[۱]:کتاب «مرزهای غربی ایران صفوی»
🖊نوشته دکتر بهروز گودرزی
صفحه ۱۴۶
[۱]: KILIÇ, Remzi: Osmanli_Iran Siyasî Antlaşmalari, TEZ yayinlary, Istanbul, 2001,

طرحی از شاه عباس یکم صفوی