دقیقی توسی، شاعر ملی گرای عصر سامانی
🔴ابو منصور محمد بن احمد توسی مشهور به دقیقی از شاعران بزرگ عصر سامانی از گویندگانی بود که عشق به میهن را فراموش نکرد و برای احیای مفاخر باستانی خود به سرودن و پرداختن شاهنامه مبادرت کرد ، دقیقی شاهنامه را به امر نوح ابن منصور، هشتمین امیر سامانی شروع کرد و در این کار پیشرو فردوسی بوده است. دقیقی قسمتی از شاهنامه را به پایان نیاورده بود که در جوانی به دست غلامی کشته شد.او از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است.
در شمار اشعار شاهنامه دقیقی روایات مختلف است ولی آنچه بعد از مرگ او به طور تحقیق موجود بوده هزار بیت است، زیرا فردوسی آنها را عیناً در شاهنامه خود آورده و تصریح کرده که تمام گفته دقیقی همین بوده است.دقیقی در این هزار بیت از داستان گشتاسب و ظهور زرتشت سخن گفته و به اندازه ای زرتشت را ستوده که علاقه و ایمان او را به دین باستانی ایران آشکار میکند چنانکه آتش را توصیف کرده و قبله زرتشت می نامد و می گوید:
برخیز و برافروز هلا قبله زردشت
بنشین و یبفکن شکم قاقم بر پشت
پس کسی که ز زردشت بگردید و دگربار
ناچار کند رو به سوی قبله زردشت
و در شاهنامه خود به نور ایزدی اشاره میکند و می گوید:
پر از نور ایزد همه دخمه ها
وز آلودگی پاک شد تخمه ها
سرانجام دقیقی خود را معتقد به کیش زرتشت معرفی می کند و می گوید:
دقیقی چار خصلت برگزیدست
به گیتی از همه خوبی و زشتی
لب یاقوت رنگ و ناله جنگ
شراب لعل و کیش زرتشتی
دقیقی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاعرهای فارسی‌زبان است و تأثیری فراوان بر شاعرهای پس از خود، به ویژه سبک حماسی شعر فارسی گذاشته‌است.
