واکاوی دلایل اصرار اتیوپی بر تکمیل و آبگیری سد النهضه

به گزارش خبرگزاری تاریخ ما، روزنامه رأی الیوم در یادداشتی درباره بحران سد النهضه اتیوپی نوشت: با آغاز دور جدید مذاکرات سد النهضه در کنگو، اتیوپی با وجود مخالفت‌های مصر و سودان، همچنان به تاریخ آغاز مرحله دوم آبگیری این سد پایبند است.

اما دلیل این اصرار اتیوپی برای آبگیری و پر کردن کامل این سد علی‌رغم خطر آن برای مصر و سودان و سود اقتصادی نه چندان زیاد آن برای آدیس‌آبابا چیست؟

۳۳ سد کوچک

“سحر محمد غراب”، استاد دانشگاه قاهره و محقق قوم شناسی در اتیوپی گفت که برای پاسخ به این سؤال باید به گذشته و ایده ساخت سد النهضه در دهه ۱۹۵۰ بازگشت ایده‌ای که طبق آن قرار بود ۳۳ سد کوچک در مناطق مختلف ساخته شود، اما این طرح پس از مداخله جمال عبد الناصر، رئیس جمهوری فقید مصر و توافق آن با “هایله سلاسی”، امپراتور اتیوپی در ازای همکاری با اتیوپی در پروژه‌های توسعه، متوقف شد.

این ایده پس از آن نیز در دوره‌های مختلف مطرح شد و در نهایت در سال ۲۰۱۱ با تغییراتی ازجمله تغییر مکان احداث آن اجرایی شد.

غراب در این باره تصریح کرد: این سد طبق ایده اولیه قرار بود در منطقه ما بین “شنقول قمز” و “جبلین” ساخته شود اما تغییراتی در آن ایجاد و تصمیم گرفته شد که در منطقه فعلی به دلیل امکان افزایش ظرفیت ذخیره سازی آن بنا شود. این درحالی است که منطقه بنی شنقول حتی تا به امروز از فرهنگ و آداب و رسوم سودان برخوردار است که اتیوپی به لطف اشغالگری انگلیس تسلط آن را به دست گرفت.

انگیزه‌های قومی و قبیله‌ای

این کارشناس مصری درباره دلیل پافشاری آدیس‌آبابا بر تکمیل این سد، تأکید کرد که اتیوپی جنگ‌های داخلی و قومی بزرگی را پشت سر گذاشته است، جنگ‌هایی که به نقطه قتل عام رسید و این جنگ‌ها با شکل گیری یک سیستم فدرال پایان یافت که به هر قومی اجازه می‌داد در مناطق تحت نفوذ خود حکومت کنند و به دنبال آن ۹ منطقه قومی ایجاد شد، اما با این وجود ناآرامی‌ها در اتیوپی متوقف نشدند.

وی افزود: ایده ساخت سد النهضه در زمان حکومت قبایل تیگرای بود که یک اقلیت هستند. این قبایل کنترل تمامی اقلیم‌های قومی دیگر را به دست گرفته و وارد یک درگیری با قبایل “امهره” و “اورامو” شدند اما پس از آن کودتایی علیه قبایل تیگرای شکل گرفت و قبیله اورومو که از آن ۲۱ گروه مختلف منشعب شده قدرت را به دست گرفت. درگیری‌هایی میان گروه‌های این قبیله از جمله یک گروه تحت رهبری “جوهر محمد” و گروه دیگر به رهبری “ابی احمد”، نخست‌وزیر کنونی بر سر حکومت شکل گرفت و به همین دلیل بود که گروه‌های تشکیل دهنده اورومو تصمیم گرفتند که برای متحد کردن این گروه‌ها و پایان یافتن درگیری‌ها میان آنها و متحد کردن تمامی اتیوپیایی‌ها پشت سد النهضه، ساخت این سد را ادامه دهند.

منافع اقتصادی

این کارشناس در ادامه اظهار کرد: اتیوپی با پافشاری در ساخت سد النهضه قصد متقاعد کردن کشورهای بزرگ برای کشاندن آنها به یک طرح بزرگ دارد؛ طرحی که مقدار زیادی انرژی الکتریکی و مقادیر آب کافی برای کشت و آبیاری میلیون‌ها “جریب” زمین کشاورزی فراهم می‌کند. همین مساله باعث تزریق سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه شده که از یکسو اقتصاد اتیوپی را احیا کرده و از طرف دیگر یک حمایت بین‌المللی و سیاسی برای اتیوپی در مقابل مصر و سودان فراهم می‌کند.

وی همچنین معتقد است که اتیوپی نمی‌خواهد برنامه تکمیل سد النهضه را علی‌رغم خطر آن برای کشورهایی پایین دست متوقف کند؛ چراکه آدیس‌آبابا نمی‌خواهد هیچ یک از این اهداف مالی، سیاسی و توسعه‌ای را از دست بدهد.

در همین حال، دکتر “عبد الفتاح مطاوع”،‌ رئیس سابق بخش آب نیل در وزارت آبیاری مصر نیز گفت: ایده اتیوپی برای ساخت سد، برگرفته از تمایل آن به کنترل رود نیل آبی و تحمیل نفوذ خود در منطقه بود و معضل کنونی آدیس‌آبابا این است که چگونه می‌توان با امضای یک توافق‌نامه قانونی الزام آور با مصر و سودان این رویا را کنار گذاشت.

عباس شراقی، کارشناس مصری در زمینه منابع آب نیز در این باره تأکید کرد که این سد یک پروژه سیاسی است نه فنی و اتیوپی قادر نخواهد بود که آن را به پایان برساند.

پایان خبر / تاریخ ما