خطر زیر آب رفتن یک نیایشگاه در محوطه تاریخی اسمی

به گزارش تاریخ ما به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نوروز رجبی سرپرست هیأت کاوش گفت: سد چندیر در شمال استان خراسان شمالی و بر روی رودخانه جَرگَلان (چَندیر) که سالانه حجم زیادی از آبهای سطحی منطقه را با خود با خارج از مرزهای کشور منتقل می‌کند، بوسیله آب منطقه‌ای خراسان در حال ساخت است.

او افزود: به سبب خروج حجم زیادی از آب‌ها و سیلاب‌ها از درون کشور و ضرورت بهره بردن از آن‌ها، با همکاری آب منطقه ای، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده باستان شناسی برنامه مطالعات باستان‌شناسی در این منطقه مورد توجه قرار گرفت.

این باستان شناس با بیان اینکه در پی بررسی‌های باستان شناسی مشخص شد بیش از هشت اثر تاریخی و باستانی در حوضچه این سد به زیر آب خواهد رفت تصریح کرد: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده باستان شناسی مصمم است کاوش در برخی از این محوطه‌های مهم را برای نجات بخشی از آثار تاریخی به اجرا بگذارد.

به گفته رجبی، یکی از این آثار مهم محوطه و گورستان اِسمی است که در بخش جنوبی حوضچه سد و بر کرانه سمت چپ رودخانه جَرگلان قرار دارد، از این رو با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی فصل نخست کاوش در این محوطه آغاز شد.

او در توصیف ویژگی‌های این بنا گفت : این بنا که به شکل سردابه ای در دل خاک به ژرفای دو متر جای دارد، دارای پلان هشت ضلعی و در دو طبقه با مصالح لاشه و تخته سنگ ساخته شده است.

به گفته وی، بر روی هر طبقه گنبدی آجری وجود داشته است که گنبد طبقه نخست بکلی از بین رفته و از گنبد طبقه پایین نیز تنها بخش‌های اندکی در گوشه‌ها باقی مانده است.

رجبی با بیان اینکه در طبقه پایین یک ورودی در راستای شرقی و در طبقه دوم آن چهار ورودی دیده می شودتصریح کرد: در پیرامون و بخش‌های گوناگون بنا قاچاقچیان با انجام کندوکاوها و آسیب‌های زیادی به محوطه وارد کرده اند.

وی با بیان اینکه در پیرامون بنا گورستانی از دوره اسلامی جای دارد که گرداگرد هر گور را سنگچین کرده اند، هدف کاوش در محوطه اسمی را شناخت پلان بنا، کارکرد، کاربری، تاریخ گذاری و نجات آن بخش از بقایای فرهنگی اعلام کرد  که قابلیت نجات بخشی دارند.

به گفته سرپرست هیأت کاوش، در هفته نخست کاوش بخشی از دیواره شرقی این بنا نمایان شد و باستان شناسان در صدد هستند با باز کردن  ورودی بنا و کاوش در دل محوطه بتوانند به شواهدی برای مطالعه بیشتر بنا دست یابند.

وی افزود : پیش تر در بررسی‌های باستان شناسی دره جرگلان و دره سومبار چندین بنای همسان با بنای اسمی شناسایی شده که کارکرد و تاریخ گذاری آنها همچنان مورد پرسش و ابهام قرار دارد.