مخاطرات قاچاق برای هنر دست زنان بلوچ/نقوش غریبه در بازارسوزن‌دوزی
سایت «تاریخ ما»، گروه استان‌ها: سوزن‌دوزی یکی از رودوزی‌های منحصر به فرد کشور است، هنری برخوردار از ظرافت دوخت و تنوع رنگ که بیانگر ذوق، سلیقه، سنت و هنر منطقه بلوچستان است.
سوزن دوزی از هنرهای زیبا و کاربردی بلوچستان است که با دوخت‌های سنتی دیگر مناطق ایران کاملاً فرق دارد، در زندگی ساده و به دور از تجمل مردم بلوچ، مهمترین وسیله‌ی تزئین لباس همین هنر است. این هنر از زندگی و سنن قوم بلوچ ریشه گرفته است که آنرا مادران هنرمند به دختران خود آموزش می دهند.
سوزن دوزی نوعی رودوزی سنتی مخصوص زنان بلوچ است که از طریق ایجاد کوک و بخیه های نخی رنگی بر روی پارچه خلق می شود و به عنوان سر آستین، پیش سینه، زیر پیشه سینه و جیب در لباس سنتی استفاده می شود.
در بلوچستان انواع مختلفی از سوزن دوزی ها را می توان دید که توسط زنان و دختران بلوچ در نهایت ظرافت و زیبایی دوخته می شود که بیشتر این دوخت ها برای لباس خودشان استفاده می شود و مازاد آن را به بازار عرضه می کنند.
سوزن‌دوزی هنری است با قدمت و سابقه‌ای به بلندای تاریخ سرفراز بلوچستان از این روی بدان بلوچی دوزی هم می‌گویند
سوزن‌دوزی هنری است با قدمت و سابقه‌ای به بلندای تاریخ سرفراز بلوچستان از این روی بدان بلوچی دوزی هم می‌گویند، این هنر – صنعت ریشه دوانیده درتارو پود زندگی عشیره‌ای این منطقه که ریشه‌های این هنر را می توان درلایه‌های زیرین تاریخ قومی این منطقه یافت.
چندسالی است در کشور به این هنر بومی منطقه بلوچستان توجه بیشتری شده است از همین رو شعار امسال هشتمین جشنواره بین‌الملل مد و لباس فجر به یمن برگزاری بخش بین‌الملل آن در چابهار از سوی دبیرخانه جشنواره و کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور «خوشا مکران و نقش بی‌مثالش» نامگذاری شده است و بخش بین‌الملل هشتمین جشنواره مد و لباس ایرانی اسلامی فجر هفته گذشته با حضور صنعتگرانی از ۲۰ کشور جهان و با افتتاح سفیر پاکستان در ایران در چابهار آغاز شد.
بخش اصلی این جشنواره ۲۶ بهمن تا ۲ اسفندماه در مجموعه نمایشگاهی بوستان گفت‌وگوی تهران برگزار می شود و بخش بین‌الملل آن نیز تا ۲۸ بهمن‌ماه در سالن همایش‌های منطقه آزاد چابهار میزبان صنعتگران و تماشاگران است.
اما متاسفانه چند سالی است که این هنر اصیل به گواه تعدادی از هنرمندان این هنر اصیل دستخوش تغییر و تحول شده به طوری که نقوش کشور افغانستان در سوزن دوزی بلوچی رواج پیدا کرده است.
لزومی برای ورود سوزن دوزی خارجی وجود ندارد
خدیجه شه بخش بانوی سوزن دوز ایرانشهری در گفت و گو با خبرنگار «تاریخ ما»، اظهار داشت: سوزن دوزی را از مادرم در کودکی آموخته ام و اکنون ۲۰ سال است که سوزن دوزی می کنم.
وی افزود: در سال های گذشته با فروش پارچه های سوزن دوزی شده کسب در آمد می کردم اما اکنون سوزن دوزی های بی کیفیت با نقوشی ناشناخته به بازار آمده است که سبب شده تا اصالت این هنر به مخاطره بیفتد و ما نیز فروش خوبی نداشته باشیم.
این بانوی سوزن دوز بلوچ ادامه داد: مدتی است که سوزن دوزی های افغانستانی که در کشور افغانستان تولید می شوند به راحتی وارد بازار سیستان و بلوچستان می شود و به دیگر شهرهای استان و کشور هم می رود.
وی بیان کرد: از آنجایی که این هنر اصیل مختص استان سیستان و بلوچستان است و تقریبا همه زنان بلوچ با آن آشنا هستند به هیچ عنوان لزومی برای ورود سوزن دوزی خارجی وجود ندارد.
زیبا نارویی یکی دیگر از سوزن دوزان منطقه بلوچستان نیز در گفت و گو با خبرنگار «تاریخ ما»، اظهار داشت: استفاده از مواد اولیه نامرغوب و نخ‌های ضخیم و عدم کیفیت لازم از ویژگی‌های سوزن دوزی افغانستانی است.
وی افزود: این سوزن دوزی های تولید شده در خارج از کشور به دلیل کیفیت پایین به قیمت ارزان در اختیار مشتریان قرار می گیرد از همین رو تولیدکنندگان داخلی متحمل خسارت می شوند.
وی ادامه داد: از همین رو خواهشمندیم مسئولان با عاملان فروش سوزن دوزی های قاچاق برخورد کنند و اقدامات لازم را در جهت حمایت از سوزن دوزان بومی منطقه بلوچستان و ساماندهی بازار عرضه فراهم کنند.
اما سوال اینجاست چرا در سالی که بر اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای داخلی و تولید ملی تاکید شده است با عدم نظارت های کافی در این بخش روبرو هستیم از همین رو به سراغ رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایرانشهر رفتیم.
سوزن دوزی افغانستانی هیچ شباهتی با سوزن دوزی اصیل منطقه بلوچستان ندارد
عبدالله خدایاری در گفت و گو با خبرنگار «تاریخ ما»، اظهار داشت: متاسفانه سوزن دوزان افغانستانی با دریافت مواد اولیه نظیر نخ و پارچه از فروشندگان داخل استان سیستان و بلوچستان دست به تولید سوزن دوزی هایی با نقوش متفاوت می زنند که هیچ شباهتی با سوزن دوزی اصیل منطقه بلوچستان ندارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایرانشهر افزود: در این راستا نیازمند مبارزه با این پدیده هستیم و ساماندهی بازارهای موجود از جمله راهکارهای موجود است که البته این اقدام به دلیل گستردگی فعالیت ها و بازار فروش در کوتاه مدت امکان پذیر نیست اما در بازده زمانی یک تا سه ساله تحقق می یابد.
وی ادامه داد: همچنین به شهروندان نیز توصیه می شود که به خرید سوزن دوزی هایی که از اصالت آنها اطمینان دارند اقدام کنند تا از این طریق تولید کنندگان محلی نیز مورد حمایت قرار گیرند.
خدایاری با اشاره به اینکه این هنر کهن آمیخته با زندگی روزمره مردمان خطه بلوچستان است و تقریبا همه زنان بلوچ با این هنر آشنایی دارند، تصریح کرد: تاکنون ۳۴۰۰ نفر هنرمند سوزن دوز در شهرستان ایرانشهر شناسایی شده اند که نسبت به ساماندهی آنان اقدام شده است.
وی با اشاره به صدور پروانه تولید برای این افراد گفت: آن دسته از افرادی که به هنر سوزن دوزی مشغول هستند می توانند با مراجعه به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایرانشهر با تشکیل پرونده از حمایت های این سازمان برخوردار شوند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایرانشهر با اشاره به اقدامات این نهاد در بخش سوزن دوزی ادامه داد: تشویق جوانان به حضور در نمایشگاه ها با هدف اشتغال‌زایی و درآمدزایی، حفظ و احیای اصالت‌های بلوچ‌دوزی (از شیوه دوخت تا انتخاب نقش و نگاره‌های اصیل و باستانی) و بهره‌گیری از فرصت‌ها برای رفع چالش‌های موجود در توسعه چنین کسب‌وکارهایی و همچنین برگزاری دوره های آموزشی و بیمه از جمله اقدامات این نهاد است.
در مجموع به نظر می رسد سوزن‌دوزی بلوچستان که یک سوزن‌دوزی فاخر و اصیل است پیش‌از آنکه نیاز به تجاری‌سازی و برندسازی داشته باشد، نیاز به ارزش‌گذاری فرهنگی و در زبانی ساده‌تر شناساندن آن دارد که متاسفانه درحال حاضر آنچنان شناخته شده نیست.
تازه ترین اخبار میراث فرهنگی ایران و جهان را در تاریخ ما دنبال کنید.
برچیده از سایت مهر