بی مهری به خانه کودکی پروفسور سمیعی/ مرمت بنا نیازمند حمایت است

سایت «تاریخ ما»– گروه استان ها، مهری شیرمحمدی: محله ساغریسازان رشت، روزگاری محل سکوت متمکنین این شهر بود. خاندان سمیعی که نام پروفسور «مجید سمیعی» جراح نام آشنا و پرآوازه گیلانی و ایرانی در جهان شناخته شده است یکی از این خانواده های اصیل بود.

خانه ای که این جراح مغز و اعصاب در آن متولد شده حال قرار است به همت یکی از فعالان سازمان های مردم نهاد مرمت و به عنوان خانه هنرمندان صنایع دستی تغییر کاربری دهد.

عدم نگهداری مناسب از عمارت سمیعی سبب آسیب رسیدن به بنا شده است

رامین محمدیان درباره این عمارت به خبرنگار «تاریخ ما» می گوید: خانه سمیعی بعد از انقلاب توسط مالک به اداره کل آموزش و پرورش گیلان هبه شده بود. این بنا سالها به عنوان مدرسه کاربری داشت و مدتی هم به عنوان مجتمع رفاهی فرهنگیان استفاده شده ولی از ۱۵ سال پیش تاکنون رها و کاملا متروک بوده است.

این فعال فرهنگی می افزاید: طی یک قرارداد با آموزش و پرورش، این ملک دو طبقه را اجاره و به دنبال مرمت و احیای این بنا و تبدیل آن به خانه هنرمندان صنایع دستی هستم به نحوی که شهروندان و گردشگران به راحتی در این بنا تردد کنند.

وی به وضعیت حال حاضر بنا اشاره و خاطرنشان می کند: بالا بودن میزان رطوبت در گیلان سبب رشد گیاهان هرز در تمام فضای حیاط اصلی و خلوت، روی سقف و دیوارها شده بود. زمان زیادی طول کشید تا بتوانیم از این بنا گیاه زدایی کنیم. ریشه درختان «پَلَت» سفید و انجیر که به داخل دیوارها نیز نفوذ کرده بود آسیب زیادی به بافت بنا زده است.

محمدیان تصریح می کند: عدم رسیدگی به بنا، پوسیدگی بخش هایی از سقف از یک سو و الحاقاتی که در زمان تملک آموزش و پرورش به این بنا وارد شده و ریزش نزولات جوی سبب ایجاد پوسیدگی و آسیب رسیدن به بخش هایی از سقف، کف، درب و پنجره ها شده است.

این فعال فرهنگی ادامه می دهد: با توجه به اینکه در حال حاضر دیگر سفال پخته در گیلان تولید نمی شود برای تعویض سفال ها با مشکل روبه رو هستیم و ناچاراً از بناهای متروکه در حال تخریب سفال خریداری کرده ایم.

عدم حمایت میراث فرهنگی از مرمت عمارت سمیعی

وی همچنین در ادامه به هزینه سنگین مرمت بنا و برآورد ۳۴۰ میلیون تومانی کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی گیلان برای مرمت این بنا اشاره و می گوید: با شروع کار هزینه ها بیش از برآوردهای انجام شده بود و باتوجه به اینکه این بنا یک عمارت میراثی است متاسفانه اداره کل میراث فرهنگی در زمینه مرمت و احیای آن هیچ کمکی انجام نداده است. به عنوان مثال با درخواست بنده مبنی بر استفاده از چوب های لمبه ای موجود در انبار اداره کل میراث موافقت نشد تا با استفاده از آن بتوانیم بخش های فرسوده را تعویض کنیم.

محمدیان با اشاره به شیشه های شکسته این عمارت، می افزاید: متروک بودن بنا سبب شده سیم های برق، لوله های آب و بسیاری از لوازم و امکانات آن مورد سرقت قرار گرفته و هزینه مجدد برای سیم کشی و لوله کشی آن انجام شود.

وی با اشاره به اینکه مرمت یک بنای میراثی از ساختن یک بنا هزینه بیشتری دارد، می گوید: این سختی زمانی بیشتر می شود که این کار باید با نظارت سازمان میراث فرهنگی صورت گیرد تا اصالت بنا حفظ شود به همین دلیل یکی از انتظاراتم همکاری و حمایت دستگاه های متولی در زمینه احیای این بنا است.

خسرو دیبایی یکی از ساکنین منطقه مذکور در درباره این عمارت به خبرنگار «تاریخ ما» می گوید: حوض بزرگی در وسط حیاط و مطبخی در انتهای حیاط این عمارت وجود داشت. زمانی که این عمارت را به آموزش و پرورش دادند فردی به عنوان آشپز بخش سرایداری را از حیاط جدا و در جلوی درب ورودی عمارت برای خود مغازه ای ساخت.

وی خاطرنشان می کند: باغ ضلع شرقی این عمارت را نیز خراب کردند تا مدرسه جدید بسازند ولی سالهاست که نیمه کاره رها شده است.

دیبایی در ادامه به نقل از راننده خانواده سمیعی می گوید: راننده پروفسور سمیعی هنوز زنده است و نقل می کند زمانی که سمیعی در تهران دانشجو بود، وی را از همین عمارت سوار ماشین می کرد و به تهران می برد.

وضعیت بغرنج عمارت

با گشتی در اطراف حیاط، وضعیت بغرنج بنای رها شده بیشتر به چشم می آید. این بنا در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است که اگر غیر از این بود قطعا تاکنون بجای این بنای میراثی بارها آپارتمان هایی ساخته می شد.

ساختمان سه طبقه رها شده که می باید مدرسه می شد، اکنون آهن هایش هم پوسیده و آثار نصب دکل مخابرات و بقایای تلمبه های سرچاه آب و چاه آب متروک انتهای حیاط که آجر چین شده و تنه عظیم درخت انجیر از آن روییده، آشپزخانه و سرویس های بهداشتی که در انتهای حیاط به بنا اضافه شده، آبخوری دانش آموزان و بقیه چیزها نمایان و همه اینها نشانه بی مهری به این عمارت قجری اعیان نشین است.

عمارت سمیعی معدود بنای بجا مانده از دوره قاجار در گیلان

کارشناس مسئول ثبت بناهای میراثی اداره کل میراث فرهنگی گیلان درباره قدمت و شاخصه های معماری این بنا می گوید: این بنا در سال ۱۲۷۶ خورشیدی ساخته و از زمان ساخت تا زمان انقلاب که به آموزش و پرورش هبه شد، به عنوان منزل مسکونی خاندان سمیعی مورد استفاده قرار گرفته است.

سید مهدی میرصالحی می افزاید: این بنای ۱۲۱ ساله با شاخصه های معماری بومی گیلان با اتاق های قرینه، تالارهای وسط در هر دو طبقه و مصالح سنگ و آجر و چوب، از معدود بناهای دوره قاجار بوده که در رشت سرپا مانده است.

وی با بیان اینکه خوشبختانه اصل بنا از استحکام خوبی برخوردار است، ادامه می دهد: متاسفانه در زمان واگذاری به اداره کل آموزش و پرورش بود، تخته پوش های کف طبقه نخست برداشته و بخشی هم به عنوان سرویس بهداشتی و آشپزخانه به بنا اضافه شده و بر روی دیوارها نیز نقاشی هایی متناسب با فضای مدرسه دیده می شود.

میرصالحی همچنین با اشاره به اینکه براساس شنیده ها بسیاری از نشست های فرهنگی و سیاسی بزرگان رشت در این عمارت برگزار شده است، می گوید: متاسفانه تاکنون عکسی از شکل گذشته بنا بدست نیامده است.

این باستان شناس می افزاید: بنا توسط نصرت اعظم سمیعی بعد از انقلاب به آموزش و پرورش هبه شد و اداره کل میرث فرهنگی گیلان توانست این بنا را در اسفند ماه ۱۳۸۶ و به شماره ۱۲۷۶ به نام ساختمان آموزش و پرورش در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت برساند که متاسفانه از سوی هر دو نهاد مورد بی مهری قرار گرفته است.

موافقت شورای رشت با تخصیص اعتبار ۲۰ میلیونی به مرمت عمارت سمیعی

با وجود قول های مساعد برخی نهادهای متولی، تاکنون مدیریت شهری و شورای شهر برای احیای این عمارت اقداماتی انجام داده است.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر در این باره به خبرنگار «تاریخ ما» می گوید: عمارت سمیعی یکی از بناهای فاخر محله ساغریسازان رشت است و احیای آن به توسعه گردشگری رشت کمک می کند.

محمدحسن عاقل منش ضمن تاکید بر حفظ بناهای میراثی به ویژه در محله ساغریسازان که یکی از قدیمی ترین محله های رشت است به بازدید میدانی از این بنا اشاره و می افزاید: امروزه وظایف شهرداری ها تنها توجه به حوزه خدماتی نبوده و احیای بافت میراثی از اولویت های شورای پنجم است.

وی خاطرنشان می کند: فردی که اکنون عمارت سمیعی را در اجاره دارد، با حضور در کمیسیون فرهنگی شورا، ضمن توضیح شاخصه های میراثی بنا خواستار کمک مدیریت شهری شد و نامه ای مبنی بر دریافت کمک از سوی شورا به ریاست شورای شهر رشت داد. این درخواست طی لایحه ای با امضای شهردار در صحن شورا بررسی و خوشبختانه با موافقت اعضای شورا با تخصیص  اعتبار ۲۰میلیون تومانی از سوی شهرداری برای مرمت بنا همراه شد.

عاقل منش تصریح می کند: تلاش برای احیای این بنا و تغییر کاربری آن به خانه صنایع دستی حرکت مثبتی بوده و این رقم برای مرمت این بنا ناچیزی است. البته با هماهنگی های انجام شده با سازمان عمران و خدمات شهری، امکانات شهرداری برای عملیات گیاه زدایی و تخلیه زباله و پاکسازی این بنا نیز به کار گرفته شد.

وی به بازدید رئیس سازمان برنامه و بودجه گیلان و رئیس میراث فرهنگی شهرستان رشت از این بنا اشاره و ابراز امیدواری کرد، دیگر نهادهای متولی نیز به سهم خود برای احیای عمارت سمیعی تلاش کنند.