۱۰ سلسله طولانی تاریخ ایران

طولانی ترین سلسله حاکم بر ایران کدام است؟ کدام حکومت یا سلسله بیشترین و طولانی ترین حکومت را در ایران داشته است؟ سرزمین باستانی ایران در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود سلسله ها و حکومت های بزرگ و کوچک را به خود دیده است که هر کدام از آنان به شیوه ها و از نژاد های مختلف بر آن حکومت رانده اند. ما در این بخش از سایت تاریخ پارسی به ده سلسله یا حکومت هایی خواهیم پرداخت که طولانی ترین عمر را در تاریخ ایران داشته اند. در این نوشته به همه سلسله ها اعم از ایرانیان و بیگانگان پرداخته شده است.

رتبه دهم

نام خاندان: سلسله سامانیان
مدت حاکمیت: ۱۳۴ سال
نژاد: ایرانی
بنیانگذار: امیر اسماعیل سامانی

سلسله سامانیان قسمتی از میان‌ دوره ایرانی بود که سبب شد که فرهنگ ایرانی و زبان پارسی از نو زنده شود. در این دوران، هویت پارسی بازسازی شد و با هویت اسلامی سازگار شد. سامانیان علاقه بسیار زیادی به دانش و هنر علاقه زیادی نشان دادند که سرانجام همین باعث ظهور اندیشمندانی مانند رودکی، فردوسی و ابن سینا شد. در دوره سامانیان،پایتخت ایشان، یعنی شهر بخارا به شکل رقیبی سرسخت برای بغداد درآمد و از نظر شکوه و زیبایی تنه به تنه پایتخت عباسیان می‌زد.سامانیان خود را از نسل بهرام چوبین می دانستند.

رتبه نهم
نام خاندان: سلسله تیموریان
مدت حاکمیت: ۱۳۶ سال
نژاد: ترک تبار
بنیانگذار: تیمور لنگ

سلسله تیموریان یک سلسله ترک تبار بود که از سال ۱۳۷۰–۱۵۰۶ میلادی بر ایران سلطنت کرد که توسط تیمور لنگ بنا نهاده شد واین سلسله توانست ۱۳۶ سال دوام بیاورد. این سلسله گرچه در زمان تیمور بسیار قدرتمند و با صلابت بود ولی پس از مرگ تیمور با سرعت رو به سستی گرایید و جانشینان وی هرگز نتوانستند آن حکومت قدرتمندی که تیمور بنا نهاده بود را تجدید کنند.

رتبه هشتم
نام خاندان: سلسله سلجوقیان
مدت حاکمیت: 157 سال
نژاد: ترک تبار
بنیانگذار: طغرل بیک

سلسله سلجوقیان یک سلسله ترک تبار بود که در سال ۱۰۳۷ میلادی توسط طغرل بیک تاسیس شد و تا سال ۱۱۹۴ نیز دوام آورد. این سلسله یکی از پهناورترین سلسله از نظر وسعت در ایران به حساب می آید. سلجوقیان زبان پارسی را زبان رسمی خود انتخاب کردند و از وزرای ایرانی در دربار خود سود جستند.
پیروزی در جنگ ملازگرد علیه امپراتوری روم یکی از وقایع بزرگ زمان سلجوقیان است.

رتبه هفتم
نام خاندان: سلسله صفوی
مدت حاکمیت: ۲۲۱ سال
نژاد: ایرانی
بنیانگذار: شاه اسماعیل

سلسله صفویان یک دودمانی ایرانی و شیعه بودند که در سال‌ های ۱۷۳۶–۱۵۰۱ میلادی چیزی در حدود ۲۲۱ سال بر ایران حکومت کردند. شاهنشاهی صفوی به وسیله شاه اسماعیل یکم که در سال ۸۸۰ خورشیدی در تبریز تاجگذاری کرد تاسیس شد و واپسین شاه صفوی، شاه سلطان حسین نام داشت.

دوره صفوی از مهم‌ ترین دوران تاریخ ایران به حساب می آید، چرا که با گذشت چندین قرن ( نهصد سال) پس از فروپاشی شاهنشاهی بزرگ ساسانی یک شاهنشاهی متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران آن دوران فرمانروایی نماید. شکست دادن ترکان عثمانی و پرتغالی ها در خلیج پارس از وقایع بزرگ آن زمان به حساب می آید.

رتبه ششم
نام خاندان: سلسله غزنویان
مدت حاکمیت: ۲۲۴ سال
نژاد: ترک تبار
بنیانگذار: سلطان محمود غزنوی

سلسله غزنوی یا غزنویان یکی دیگر از سلسله های ترک تبار در ایران بوده است که از سال ۹۷۵–۱۱۸۷ میلادی طول کشیده است. سلسله غزنویان از نظر بها دادن به شاعران و زبان پارسی اهمیت فراوان دارد. فردوسی بزرگ نیز در زمان سلطان محمود می زیسته است.
غزنویان اگر چه یک حکومت مستقل بودند ولی همیشه تابع بغداد و خلافای عباسی بودند.

رتبه پنجم
نام خاندان: سلسله هخامنشیان
مدت حاکمیت: ۲۲۹ سال
نژاد: ایرانی
بنیانگذار: کوروش بزرگ

سلسله هخامنشیان، بزرگترین سلسله ایران و جهان به حساب می آید که توسط کوروش خردمند بنیان گذاشته شد ولی این شاهنشاهی بزرگ تاریخ فقط توانست ۲۲۹ سال دوام بیاورد و در مقایسه با قدرت و تسلط و بزرگی این امپراتوری بسیار ناچیز است. (در مقایسه با امپراتوری روم که بیش از هزار سال باقی ماند) امپراتوری هخامنشیان بزرگترین امپراتوری آن زمان بود که بشر تا آن زمان به چشم خود دیده بود.
هرچند که امپراتوری هخامنشیان توسط یورش یونانیان در زمان داریوش سوم از پای درآمد ولی هنوز پس از گذشت بیش از ۲۵۰۰ سال هنوز به عنوان نخستین و بزرگترین امپراتوری جهان از آن نام میبرند.

رتبه چهارم
نام خاندان: سلسله سلوکیان
مدت حاکمیت: ۲۴۸ سال
نژاد: یونانی
بنیانگذار: سلوکوس نیکاتور

سلسله سلوکیان یک سلسله یونانی/مقدونی بود که پس از مرگ اسکندر در ایران توسط بزرگترین سردار اسکندر، یعنی سلوکوس نیکاتور، تشکیل شد. این امپراتوری یونانی توانست ۲۴۸ سال در آسیا حکومت کند ( ۳۱۲ تا ۶۴ پیش از میلاد مسیح)
سلوکیان در واپسین سال های حکومت خویش در جنگ ماگنسیا شکست بسیار سنگینی از امپراتوری جوان روم خوردند و سرانجام سردار رومی یعنی پمپی در سال ۶۴ پیش از میلاد، طومار این سلسله یونانی تبار را در هم پیچید.

رتبه سوم
نام خاندان: سلسله ساسانیان
مدت حاکمیت: ۴۲۷ سال
نژاد: ایرانی
بنیانگذار: اردشیر بابکان

سلسله ساسانیان یک سلسله ایرانی تبار و جانشین بالحق میراث هخامنشیان بودند که پس از چند صد سال، شکوه و عظمت هخامنشیان را از نو زنده کردند. این سلسله توسط اردشیر بابکان بنیانش گذاشته شد و بیش از ۴ قرن دوام آورد. ایران در زمان ساسانیان بسیار قدرتمند، با صلابت، یکپارچه بود که همانند روحی بزرگی بود که در بدن به مراتب کوچکتر از ظرفیت خود دمیده شده بود. ساسانیان در تاریخ ایران یک جایگاه خاص و ویژه ای دارند ( ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی)
ساسانیان سرانجام در سال ۶۵۱ میلادی در زمان شاهنشاه جوان خود یزدگرد سوم ، مغلوب اعراب مسلمان شد و ایران تا قرن های درازی نتوانست کمر راست کند.

رتبه دوم
نام خاندان: سلسله اشکانیان
مدت حاکمیت: ۴۷۶ سال
نژاد: ایرانی
بنیانگذار: اشک

سلسله اشکانیان طولانی ترین سلسله ایرانی نژاد تاریخ کل ایران به شمار می آید، خاندان اشک توانست ۴۷۶ سال بر ایران با قدرت حکومت کند. اشک بزرگ خاندان پارت با تشکیل دولت اشکانی موفق شد یونانیان را از خاک ایران بیرون کند و فرزندان اشک این سیاست را دنبال کرده و بالاخره موفق شدند فرهنگ هلنی را در ایران نابود سازند.

سلسله اشکانی چیزی در حدود ۴۰۰ سال توانست امپراتوری روم، بزرگترین امپراتوری آن زمان را مغلوب خویش گرداند. بارزترین این جنگ ها ، نبرد حران بود که در تاریخ جهان بسیار معروف است که طی آن اشکانیان شکست بسیار سنگینی بر رومیان وارد آورند.

اشکانیان در زمان اردوان پنجم که هنوز یک قدرت جهانی به حساب می آمدند مغلوب اردشیر بابکان شده و جای خود را به خاندان ساسان، دیگر سلسله ایرانی دادند. ( ۲۴۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴میلادی)

رتبه نخست
نام خاندان: سلسله عباسیان
مدت حاکمیت: ۵۰۸ سال
نژاد: عرب
بنیانگذار:عبدالله بن محمد (سفاح)

سلسله عباسی یا عباسیان، سومین خلافت اسلامی ای بود که پس از ظهور پیامبر اسلام به قدرت رسید. این خلافت به وسیله نوادگان عموی پیامبر اسلام، عباس بن عبدالمطلب، تاسیس شد که به همین دلیل است که به خلافت عباسی معروف شدند. عباسیان که خلافت اموی، دیگر سلسله اسلامی را برانداخته بودند، در بیشتر دوره حکومتشان در بغداد در کنار پایتخت ساسانیان حکومت کردند. خلافت عباسی در پی جنبش سیاه‌ جامگان که سرکرده آن فردی ایرانی به نام ابومسلم خراسانی بود، تأسیس شد.

سلسله عباسیان یکی از طولانی ترین سلسله های تاریخ است که سرانجام سلسله آنان توسط هلاکو خان مغول برانداخته شد. هرچند که در زمان آل بویه حتی بغداد پایتخت ایشان نیز سقوط کرد ولی از آنجایی که ایرانیان یا دیگر دولت ها خلفای عباسی را مقدس می پنداشتند از قتل ایشان خودداری می کردند و باعث باقی ماندن این حکومت می شدند تا اینکه بدست مغول ها نابود شدند.(۷۵۰ تا ۱۲۵۸ میلادی)