تحلیل های غیراصولی از نگارگری ایرانی تفسیر به رای است

به گزارش خبرنگار «تاریخ ما»، مینیاتورهای جام الست، شیخ صنعان و دختر ترسا، شور مستی، آفتاب می، دختر و اژدها، خیال نقش تو، ترنم، یوسف و زلیخا، آهنگ چنگ، شیرین و فرهاد، دختر غمگین، فردوسی، معراج، پیل در شب تار، ایوان مدائن، محرم راز، همای سعادت، جنگ دریایی و … مینیاتورهای شاخص تجویدی به‌شمار می‌روند؛ مژده بهار، مژده وصال، زمزمه، پیر خرابات، تالار آپادانا، بردیده، حوران بهشتی، جشن آب پاشان، فرش پازیریک، ترنم، اردویسور آناهیتا، گل آدم، عکس رخ یار، هنگام صبوح، زال و سیمرغ، یوسف، تخت جمشید و اسبها از تابلوهای نقاشی علی اصغر تجویدی است.

این هنرمند ۷۰ ساله که بارها از سوی مجامع جهانی مورد تقدیر قرار گرفته در گفت و گو با خبرنگار «تاریخ ما» با بیان اینکه سنت در پاره موارد خوب است، با این وجود می گوید: لیکن امروزه خیلی از موارد این سنت دیگر قابل قبول نیست.

وی در خصوص بُعد سوم در نگارگری ایرانی عنوان می کند: درخصوص ژرف نمایی یا پرسپکتیو چنانچه از دید واقع گرایانه به هنرها نگاه کنیم و تعصب را کنار بگذاریم، اکثر تابلوهایی که در گذشته خلق شده رامورد آنالیز قرار دادم و تجزیه و تحلیل کردم؛ با صراحت و اطمینان می گویم در پاره ای از موارد هنرمندان ما از این موضوع ها، شناخت نداشتند.

تجویدی با اشاره به نگارگری شاهنامه فردوسی می گوید: هنرمند در پاره ای موارد این شناخت را نداشته که در ایران باستان شمشیر هلالی یا کلاه مغولی نداشتیم و اگر در داستان برفرض از کیومرث یا پادشاهان پیشدادی سخن گفته می شود، نرفته است مطالعه کند که در آن زمان از چه نقش ها و فرم هایی استفاده می شده است.

این پیشکسوت هنر ایران ادامه می دهد: حال این داستان در دوره اسلامی هم روی می دهد و از همان شیوه هایی که در گذشته استفاده می کردند، بهره برده اند سپس در نگارگری ایرانی به ویژه آنان که سنت گرا هستند، دچار چنین رویکردی شدند.

تجویدی با این حال تصریح می کند: من پیرو سنت نیستم و از آنجا که مجسمه ساز هستم و آناتومی و پرسپکتیو و رنگ را می شناسم نمی توانم مانند دوره صفویه که جامی دست یک موضوع داده می شد، دوباره استفاده کنم.

وی حفظ چنین سنت هایی را اشتباه دانسته و می افزاید: من وقتی می بینم هنرمند دوره صفویه و تیموریان به بند انگشت سوژه توجهی نکرده چگونه می توانم بگویم شناخت داشته، اما نخواسته به کار بگیرد.

تجویدی تعبیرها و تفسیرهای غیراصولی از نگارگری را مورد اشاره قرار می دهد و می گوید: اینها به نظر من تفسیر به رای است؛ یعنی ما خودمان یک سری قواعد برای این کارها آفریدیم.

این هنرمند فسایی در ادامه می گوید: فضای دو بعدی و غنا بخشیدن به اثر توسط هنرمند ایرانی برای نشان دادن زیبایی برای پرهیز از فضای سه بعدی موضوعی است که مورد اشاره قرار می گیرد، اما باید در نظر گرفت ما چرا امروزه از فناوری های غرب استفاده می کنیم، اما هنگامی که می خواهیم اثر هنری به وجود بیاوریم چه ایرادی دارد که از پرسپکتیو غربی استفاده کنیم.

تجویدی که تابلو نوروز در تخت جمشید را خلق کرده می گوید: برای این اثر که ۴ سال ثمره عمرم هست، یکسال روی آثار پروفسور پوپ، آندره گدار، گریشمن و دیگر مورخان تحقیق جمعی داشتم و پرسپکتیو دو نقطه ای بکار بردم اما همان دقتی که در فاصله دور بکار بردم در فاصله نزدیک هم بکار گرفتم و هرکس که آنرا می بیند هم به هنر ایرانی و هم درست دیدن را مورد توجه قرار می دهد.

این هنرمند پیشکسوت که در جشنواره ها و دوسالانه های نگارگری حضوری توانمند و همیشگی دارد یادآوری می کند: درحالیکه در دانشگاه ها آموزش صحیح داده نمی شود، می بینم که حتی شاگرد نسبت به استاد در راه رفتن هم تلاش می کند شبیه باشد.

وی با بیان اینکه نگارگری، هنری کاملا سوررئال است عنوان می کند: با این وجود، نگارگری واقعی تر از واقعی هم هست، درحالیکه امروزه در جامعه مدرن، هنر هایپررئالیسم آمده است که دوربین عکاسی را در جیبش گذاشته است.

تجویدی ظرافت و ریزه کاری ها هایپررئالیسم را مورد ستایش قرار می دهد و می افزاید: از دید مجسمه سازی، واقع گرایانه و… نباید فقط متکی به هنرمندان گذشته بود، زیرا هنرمند باید محقق باشد؛ در زمینه نگارگری زمانی به من خرده می گرفتند که چون شاگرد استاد فرشچیان بودم کارهایم مانند ایشان است، اما سعی کردم در آثارم آناتومی، بُعد نمایی، پرسپکتیو و رنگ باشد و کاری را ارایه دهم که مورد توجه بینندگان قرار گیرد.

وی با تاکید بر اینکه هنر باید متحول شود، می افزاید: امروزه نگارگری ایرانی مورد بی احترامی قرار گرفته زیرا زیرمجموعه صنایع دستی قرار گرفته است.

تجویدی با تاکید بر ایرانی اندیشیدن درعین حال تصریح می کند: هنر ایران بعد از ساسانیان دوره قهقرایی طی می کند و دوره اول و دوم هجری زمان خلفای بنی عباس و بنی امیه کاری که انجام می شد، تصویرگری بوده است.

به گزارش خبرنگار «تاریخ ما»، تجویدی دارای نشان درجه یک هنری از سازمان میراث فرهنگی کشور در سال ۱۳۸۴، تدریس در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تدریس در دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز و آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران شیراز، شرکت در نمایشگاه‌های نگارگری ایرانی پاریس، مسقط، عشق‌آباد، استکهلم، موزه هنرهای معاصر تهران، فرهنگسرای نیاوران و همچنین نمایشگاه‌های صنایع دستی شیراز، همدان، تبریز و… را در کارنامه هنری خویش دارد.