موسیقی پاپ بر فولکلور سایه انداخت/اقتصاد نوای محلی کساد است

سایت «تاریخ ما»، گروه استان ها- الهام رئوفی فر: پیچش نوای موسیقی نواحی در فضا، همچون مادربزرگی است که قصه­ ها و حماسه­ های هزاران ساله این سرزمین کهن را برایت نقل می کند، به همین راحتی می توانی چشم بَربندی و افکارت را به گذشته های دور متصل کنی.

موسیقی نواحی این تافته متمایز، جلوه ای است که به موسیقی صرف، اکتفا نمی کند بلکه شعر، نکته، پند و فضیلت را در منشوری از نغمه، نوا و سکوت تنیده در آیین، رسوم، شادمانه ها، سوگواره ها و حماسه های اقوام این سرزمین کهن به گوش می رساند. با وجود غنای فرهنگی و هنری موسیقی فولکلور مدت هاست که در بین مردم استان این هنر کمرنگ شده و جایش را موسیقی پاپ گرفته است.

کارشناسان نبود آشنایی نسل جوان و دور ماندن از این نوع موسیقی را علت مهجوریت موسیقی فولکلور می دانند و معتقدند نبود حمایت مالی از موسیقی محلی باعث کاهش رونق این رشته هنری در استان شده است.

«هوشنگ جاوید» پژوهشگر موسیقی نواحی و آئینی ایران و از شاگردان سید ابوالقاسم انجوی شیرازی بنیانگذار مکتب مرکز فرهنگ مردم ایران در این گفتگو از مشکلات موسیقی نواحی برایمان بیشتر می گوید.

* درباره موسیقی فولکلور قدری توضیح دهید؟

موسیقی فولکلور به نغمه‌ها، سازها و نواهای مناطق و نواحی گفته می شود که بخشی از فرهنگ عامه‌ مردم هر جامعه‌ای است و البته قدمت زیادی هم دارد.

درواقع منظور از موسیقی فولکلوریک نوعی از موسیقی است که در کنار سایر سازهای سنتی یا کلاسیک هر ملتی رواج دارد این نوع هنر از درون بسترهای اجتماعی جامعه برخاسته و زندگی قشر زیربنایی آن­‌ها را توصیف می‌کند. با وجود اهمیت و  پیشینه موسیقی فولکلور یا نواحی این روزها کمتر به موسیقی محلی توجه می شود.

* علت شناخت کم و استقبال محدود مردم را از این نوع موسیقی در استان چه می دانید؟

ببینید از آنجایی که گلستان استانی تازه تاسیس است معضلات زیادی در مقایسه با سایر استان های قدیمی تر دارد. هرچند که مدت زیادی از تشکیل استان گلستان نمی گذرد اما آنچه مشخص است اینکه از زمان تشکیل استان تا به امروز، دستگاه های فرهنگی گلستان نسبت به تهیه منابع و ماخذ فرهنگی و هنری آنگونه که باید همت جدی نداشتند.

یکی دیگر از دلایل رنگ باختن موسیقی نواحی را نبود حمایت های مالی می توان دانست چراکه در استانداری گلستان و شورای تامین بودجه استان نسبت به فرهنگ نگاه حمایتی وجود نداردبیشترین تلاش فرهنگی اگر هم انجام شده است به سیاست روز و مباحث دینی مربوط است و به نوع روابط، فرهنگ و تنوع خرده فرهنگ های منطقه توجه جدی نشده است. شاید در برخی مواقع زبان و ادبیات آن هم با نگاه اقتصادی و سیاسی بررسی شده باشد اما بررسی جدی از فرهنگ به صورت مردم شناسی و جامعه شناسی وجود ندارد. بیشتر مطابق با مبانی روز پیش رفتند تا ریشه شناسی؛ هر جا ریشه شناسی صورت نگیرد این ضعف دیده می شود. هنر موسیقی اقوام نواحی استان هم به همین شیوه مورد کم نگرشی قرار گرفته است.

یکی دیگر از دلایل رنگ باختن موسیقی نواحی را نبود حمایت های مالی می توان دانست چراکه در استانداری گلستان و شورای تامین بودجه استان نسبت به فرهنگ نگاه حمایتی وجود ندارد. بلکه نگاه دوستان بیشتر بازگشت سرمایه و حفظ چرخه های اقتصادی است. سازندگی فرهنگ از نظر آن‌ها ردیف بودجه ای ندارد به همین سبب دستگاه های فرهنگی دستشان بسته شده و نمی توانند آنگونه که باید بر روی آوازهای بومی منطقه کار کنند.

* وضعیت موسیقی نواحی در استان چگونه است آیا از غنای کافی برخوردار است و یا اینکه کم بودن این نوع موسیقی باعث رنگ باختن آن، شده است؟

خوشبختانه در گلستان آوازهای شبانی و گالشی زیاد داریم. آوازهای نژادگان مختلف از قبیل ترک، ترکمن، بلوچ، سیستانی در این استان است. البته نیاز است در اینجا از حوزه هنری استان به واسطه تلاش در این بخش قدردانی کنم. چراکه این دستگاه پیش رو تر از همه نهادهای فرهنگی گلستان با بودجه حداقلی گام هایی را برداشته است.

حوزه هنری استان برای شناخت آوازها و موسیقی های بومی کارهای خوبی ارائه داده است. صدا و سیمای گلستان هم تلاش خودش را می کند اما باز هم کم است.

* چه راهکارهایی برای رونق موسیقی فولکلور در استان به نظرتان می رسد؟

حمایت مادی و معنوی در این بخش دارای اهمیت زیادی است. تخصیص اعتبار برای برپایی جشنواره های مختلف موسیقی نواحی و پژوهش در این حوزه بسیار دارای اهمیت است. حمایت معنوی هم می تواند در قالب ارائه تسهیلاتی مانند سالن رایگان برای اجرای کنسرت موسیقی محلی باشد. در تمامی شهرستان های استان یک سالن آمفی تئاتر داریم که اغلب روزهای سال خالی است بر همین اساس اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان می تواند این فضا را در اختیار هنرمندان موسیقی نواحی به صورت رایگان قرار دهد.

از طرفی سرمایه گذاران کنسرت های پاپ و کلاسیک در استان علاقه ای به حمایت از اجرای کنسرت موسیقی نواحی ندارند اگر با سیاست گذاری نهادهای فرهنگی این سرمایه گذاران را به حمایت از کنسرت موسیقی های محلی تشویق شوند، جانی دوباره به کالبد موسیقی نواحی استان دمیده می شود.

متاسفانه در حال حاضر هنرمندانی دراستان داریم که از نظر اجرایی و درون مایگی فرهنگی درجه یک هستند اما با مشکلات زیاد اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند اگر از هنر این افراد به درستی حمایت شود هم موسیقی فولکلور در استان احیا می شود هم اینکه معیشت هنرمندان این موسیقی به سختی نخواهد گذشت.