بشارت عید با نوروزخوانی/ آئینی برای بدرقه سرما و استقبال از بهار

سایت «تاریخ ما» – گروه استان‌ها: نوروزخوانی، رسم دیرینه ای است که ریشه در تاریخ و فرهنگ مازندران دارد، رسمی نانوشته که بشارت بهار می‌دهد و در روزهای پایانی سال با شور و حال خاصی به صورت مردمی در گوشه و کنار این استان اجرا می‌شود.

نوای نوروزخوانان که در گروه‌های دو یا سه نفره است با پوشش‌های محلی، کلاه نمدی بر سر، جوراب چشمی و جلیقه‌های سنتی بر تن، طنین انداز است، آنان می‌خوانند، بهار آمد، بهار آمد، خوش آمد / علی با ذوالفقار آمد، خوش آمد / علی با ذوالفقار آن شاه مردان / دل ناشاد ما رِ شاد گردان / محمد، یا محمد، یا محمد قبای اطلسی داره محمد / اگه خواندی محمد، ره شناسی / بئو صل علی و ال محمد».

روزهای آخر زمستان همه جای ایران دیدنی تر می‌شود و جنب و جوش مردم برای گذر از سال قدیمی و پیوستن به سال جدید با شور و حال خاصی برپاست و در این بین نوروزخوانان، شادباش آمدن بهار را نوید می‌دهند.

در رسم نوروزخوانی، نوروزخوانان که معمولاً کارشان دوره گردی است و محله به محله می‌روند تا پیام شادی و عید را سر دهند، اشعاری در مدح بهار یا بداهه و از روی حافظ می‌خوانند، این رسم طبق یافته‌های پژوهشی از گذشته‌های دور رواج داشته است و اکنون نیز در مناطق مختلف مازندران، در آستانه سال نو، اجرا می‌شود.

راه اندازی کارناوال‌های شادی و نوروزخوانی در دو سال اخیر به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا به صورت خودجوش توسط گروه‌های موسیقی محلی و سنتی در مازندران احیا شده است. این کاروان‌ها در رونق آئین‌های سنتی و آشنا کردن مردم با این داشته‌های فرهنگی و سنت‌ها تأثیر بسزایی دارد.

قدیمها رسم بر آن بود که نوروزخوانان گروه‌های سه نفره متشکل از آوازخوان، نوازنده ساز و کوله کش بود و این گروه به در خانه‌های مردم می‌رفتند و هدایایی نظیر تخم مرغ رنگی، کشمش، نان محلی و پول دریافت می‌کردند.

یک نوروزخان پیشکسوت: نوروزخوانی برای ما حرفه نبود بلکه هدف آن بود که شادی و لبخند را بر چهره مردمان دیارمان بیاوریم و بشارت نوروز و عید دهیم

جهانگیر کجوری از نوروزخوانان قدیمی منطقه کجور نوشهر که سال‌های سال به اجرای نوروزخوانی می‌پرداخته و اکنون به دلیل کهولت سن و بیماری دست از این کار کشیده است با یادآوری خاطراتی از دوران گذشته می‌گوید: نوروزخوانی برای ما حرفه نبود بلکه هدف آن بود که شادی و لبخند را بر چهره مردمان دیارمان بیاوریم و بشارت نوروز و عید دهیم.

وی می‌گوید: اشعار نوروزخوانی معمولاً توسط دو نفر به صورت هماهنگ و منسجم خوانش می‌شود و نوروزخوان سعی می‌کند در بین اشعار از نام اسامی اهالی خانواده نیز استفاده کند که این کار صمیمیت و صفا را بین گروه و خانواده افزایش می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: امروزه شاهد کمرنگ شدن آئین نوروزخوانی در محلات و یا شهرها هستیم و عمده دلیل آن این است که جوانترها چندان با این هنر کهن و قدیمی آشنا نیستند و تمایلی برای ورود به این عرصه ندارند.

لباس‌های سنتی، صدای نوروزخوان و نوای دهل و سرنا در آستانه نوروز توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند، پنجره خانه‌ها به روی این نمایش منحصربه‌فرد، گشوده می‌شود و زنان و کودکان از پشت پنجره‌ها سرک می‌کشند.

محمد جعفری کارشناس آئین‌های مردمی و صنایع دستی نیز بیان اینکه اجرای کارناوال‌های شادی و نوروزخوانی سبب حفظ آئین‌های قدیمی بین مردم می‌شود به خبرنگار «تاریخ ما» می‌گوید: ریشه آئین‌های سنتی به زمان صفویه باز می‌گردد و مردم با برگزاری جشن‌ها به دلیل مشخص نبودن دقیق تقویم، سعی در حفظ سنت‌ها می‌کردند.

وی ادامه می‌دهد: هدف نوروزخوانی و کارناوال‌های شادی ایجاد شور و شادی بین مردم و احیای سنت‌های محلی است و برگزاری این آئین‌ها همانند کتابی مصور از پیشینه تاریخی هر دیاری است که آداب و سنت‌های گذشتگان را بازگو می‌کند.

وی یادآور شد: نوروز خوانان، پیام‌آوران شادی و بهار هستند که در آستانه سال نو و روزهای پایانی سال، بساطشان در مناطق مختلف مازندران گسترده می‌شود. از گذشته‌های دور با فروکش کردن سرمای زمستان و نزدیک شدن بهار و تجدید حیات طبیعت، پیک‌های نوروزی روستاها و شهرهای مازندران با اجرای مراسم، بازی‌های نمایشی، خواندن اشعار و ترانه‌هایی در وصف بهار و نوروز، به عاشقان طبیعت بشارت آمدن نوروز را می‌دادند.

به گزارش مهر، نوروز خوانی آئین سه‌هزارساله ای است که از نیمه اسفندماه در مناطق مختلف استان مازندران اجرا می‌شود و نوروز خوانان، با حضور در محلات و روستاها، شادباش آمدن بهار را می‌دهند. نوروز خوانان که در قالب گروه‌های سه نفره، خواننده، نوازنده و بارکش مسیر محلات را پیاده طی می‌کنند، اشعاری در مدح امامان و ترانه‌های محلی می‌خوانند و مژده آمدن بهار را به اهالی روستا می‌دهند و صاحب‌خانه نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم‌مرغ و کشمش از آنان پذیرایی می‌کند.