محوطه «خالد نبی» در آتش سهل‌انگاری سوخت/ مجموعه تعیین حریم می‌شود
سایت «تاریخ ما»، گروه استان ها- زهرا بهرامی: محوطه تاریخی خالد نبی امسال و با آغاز فصل گرما در حالی طعمه حریق شد که سال گذشته مسئولان وعده دادند راهکارهای حفاظت از آن را اجرایی خواهند کرد.
این وعده مسئولان سال گذشته و پس از چندین بار آتش سوزی در این منطقه اعلام شد، اما اکنون که فصل گرما دوباره شروع شده و دشت و علف زارهای اطراف این سرزمین عجایب خشک شده است، شاهد آتش سوزی مجدد خالد نبی هستیم.
خالد نبی کجاست
در فاصله ۶ کیلومتری روستای گچی سو نزدیک آی تمر از توابع شهرستان مراوه تپه و در منطقه‌ای کوهستانی، گورستان و زیارتگاه خالدنبی واقع شده است.
هرچند مطالعات دقیق باستان شناسی در این مجموعه تاریخی انجام نشده اما بر اساس شواهد سطحی باستان شناختی، این محوطه تاریخی مربوط به قرون اول و میانی دوره اسلامی بوده و یکی از آثار شاخص استان و کشور محسوب می‌شود.
این مجموعه تاریخی پس از سال‌ها بلاتکلیفی ( در حفظ، حراست و مدیریت) آبان ماه ۹۴ با عنوان محوطه باستان شناختی خالد نبی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
وجود گورستان بزرگ با حدود ۶۰۰ سنگ قبر استوانه‌ای که ارتفاع بعضی از آن‌ها به بیش از دو متر می‌رسد و تپه ماهوارهای گوگجه داغ این مجموعه تاریخی را به سرزمین عجایب ایران مرسوم کرده است و سالانه بیش از ۱۵۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی را به شرقی‌ترین ارتفاعات گلستان می‌کشاند.
بقعه خالد نبی، بقعه‌های عالم بابا و چوپان عطا، دره‌ای به نام پنج شیر، چشمه خضر دندان، رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آن‌ها به مراتب کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است، گورستان، سنگ مزارهای ایستاده و منحصربه‌فرد، مناظر باستانی و طبیعت بکر و دست‌نخورده اطراف محوطه ۱۲ هکتاری خالد نبی با فرم بیضی شکل، تنها بخشی از جاذبه‌های این مجموعه تاریخی است.
هرساله با نزدیک شدن به روزهای پایانی فصل بهار و گرم شدن هوا، خطر آتش‌سوزی مجموعه تاریخی خالد نبی را تهدید می‌کند.
ته سیگار روشن عامل آتش سوزی بود
روز جمعه ۱۱ خرداد یک‌بار دیگر، محوطه گورستان خالد نبی در آتش سوخت و این آتش سوزی بازتاب رسانه‌ای زیادی نداشت اما حدود یک هفته بعد خبر این آتش سوزی در فضای بازتاب گسترده‌ای یافت تا جایی که گویی آتش سوزی جدیدی اتفاق افتاده است.
دبیر سازمان مردم نهاد بقعه خالد نبی در این‌باره به خبرنگار «تاریخ ما» اظهار کرد: بعد از نماز ظهر روز جمعه گذشته، ته سیگار روشن گردشگران، باعث آتش سوزی در محوطه گورستان باستانی شد و حدود هزار و ۲۰۰ مترمربع از علفزارهای مزار و بیش از سه هکتار از منطقه مرتعی بیرون حریم مزار در آتش سوخت و پس از آن خوشبختانه آتش سوزی دیگری نداشته‌ایم.
تعیین حریم مجموعه تاریخی خالد نبی فرآیند طولانی و پیچیده دارد و مجبور شدیم حصارکشی، حفظ و حراست و … را در اولویت قرار دهیمامان محمد حمیدزاده با اشاره به این‌که نگهبان مجموعه تاریخی خالد نبی به موقع متوجه آتش سوزی در گورستان شده، گفت: در زمان وقوع حادثه سه گردشگر در گورستان حضور داشتند و سهل انگاری آن‌ها در خاموش کردن ته مانده سیگار باعث آتش سوزی در محوطه شده است.
وی افزود: خوشبختانه آتش سوزی خسارتی به سنگ مزارها وارد نکرده اما هوای طوفانی و وزش باد شدید باعث شد آتش به سرعت به مراتع و اراضی ملی بیفتد.
عضو سازمان مردم نهاد بقعه خالد نبی اضافه کرد: اگر نگهبان در محوطه حضور نداشت و به موقع مردم از روستای گچی سو و نیروهای منابع طبیعی و نیروی انتظامی به کمک نیامده بودند و امکانات و تجهیزات میراث فرهنگی نبود به طور قطع و یقین کل گورستان می سوخت و سنگ مزارها بر اثر آتش سوزی می‌شکستند.
وی از پاکسازی داخل مزار از علف‌های هرز با کمک میراث فرهنگی گلستان خبر داد و تصریح کرد: عملیات پاکسازی آغاز شده و امیدواریم تا پایان خردادماه به اتمام برسد تا دیگر نگران آتش سوزی نباشیم.
حمیدزاده ادامه داد: امسال همچنین با کمک میراث فرهنگی و اعتبار حدود ۷۰۰ میلیون تومانی راه دسترسی به مزار آسفالت می‌شود.
وی بااشاره به این‌که پیگیر آسفالت مسیر هفت کیلومتری بقعه هستیم، بیان کرد: پیمانکار این پروژه مشخص شده اما عملیات اجرایی آن هنوز آغاز نشده است.
وی خاطرنشان کرد: امسال برق رسانی مسیر دسترسی به مزار، احداث پارکینگ و سرویس بهداشتی و همچنین آماده سازی مکانی برای استقرار چادر گردشگران با همکاری میراث فرهنگی و اوقاف و امور خیریه انجام می‌شود.
نگران آتش سوزی در مراتع اطراف مجموعه نیستیم
حمیدزاده از آتش سوزی سه هکتار از مراتع اطراف مجموعه خالد نبی خبر داد، خبری که مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان آن‌را تایید کرد اما عقیده دارد برای وقوع این آتش سوزی‌ها جای نگرانی وجود ندارد.
ابوطالب قزلسفلو به خبرنگار «تاریخ ما» اظهار کرد: هرچند در این آتش سوزی سه هکتار از مراتع منابیع طبیعی استان سوخت اما خسارت چندانی نداشتیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان بااشاره به این‌که در این آتش سوزی فقط علف‌های هرز سوخته است، گفت: در این منطقه نگران آتش سوزی نیستیم چون پوشش گیاهی باارزش ندارد و بوته‌کاری هم نشده است.
وی با بیان این‌که سهل‌انگاری سالانه خسارت‌های زیادی به منابع طبیعی استان وارد می‌کند، افزود: در این فصل با آغاز فصل برداشت محصول و آماده سازی زمین‌های کشاورزی برای کشت دوم، احتمال وقوع آتش سوزی در حاشیه جنگل‌های استان افزایش می‌یابد.
قزلسفلو ادامه داد: مرمت جاده‌های جنگلی و احداث آتش‌بُر در نقاط حساس که در سال‌های گذشته دچار آتش سوزی شده‌اند، آغاز شده و امیدواریم بتوانیم بخش قابل توجهی را امسال اجرایی کنیم.
شناسایی عاملان آتش سوزی با کمک دوربین
هرچند قزلسفلو نگران آتش سوزی مراتع اطراف مجموعه تاریخی خالد نبی نیست اما مدیرکل میراث فرهنگی گلستان از آتش سوزی مجموعه به عنوان دغدغه اصلی نام برده و از نصب دوربین‌های مدار بسته برای شناسایی عاملان آتش سوزی در سرزمین عجایب ایران خبر داد.
در زمان وقوع حادثه سه گردشگر در گورستان حضور داشتند و سهل انگاری آن‌ها در خاموش کردن ته مانده سیگار باعث آتش سوزی در محوطه شده استابراهیم کریمی به خبرنگار «تاریخ ما» اظهار کرد: نوروز امسال، مدیریت مجموعه تاریخی خالد نبی را به دهیاری روستای گچی سو واگذار کردیم و طبق صورتجلسه نگهبانی، حفظ و حراست و … این مجموعه تاریخی با دهیاری است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان افزود: هم اکنون مجموعه تاریخی خالد نبی نگهبان دارد و ظاهرا آن روز هم نگهبان به‌موقع متوجه آتش سوزی می‌شود اما امسال برای برق رسانی و نصب دروربین‌های مدار بسته در این مجموعه برنامه‌ریزی کرده و اعتبار گذاشته‌ایم.
وی بیان کرد: یکی از هدف‌های اصلی نصب دوربین، شناسایی عاملان آتش سوزی‌ها در مجموعه خالد نبی است که اگر این آتش سوزی‌ها عمدی باشد بتوانیم از طریق دستگاه قضایی پیگیری کنیم و همچنین نگهبان هم از طریق این دوربین‌ها کنترل لازم را داشته باشد.
کریمی بااشاره به این‌که امسال اجرای برنامه‌های دیگری هم در مجموعه خالد نبی در دستور کار قرار دارد، ادامه داد: آبرسانی و احداث سرویس بهداشتی در دستور کار قرار دارد و تلاش داریم امسال مسیر پیاده‌ای برای دسترسی به گورستان خالد نبی ایجاد کنیم.
وی تصریح کرد: با این‌کار رفت و آمد گردشگران تسهیل و حفاظت و امنیت آن‌جا فراهم می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان یادآور شد: تصمیم داشتیم امسال تعیین حریم مجموعه تاریخی خالد نبی را انجام دهیم اما فرآیند آن طولانی و پیچیده بود و مجبور شدیم حصارکشی، حفظ و حراست و … را در اولویت قرار دهیم.
وی خاطرنشان کرد: پس از آن‌که دوربین‌ها نصب شوند و دیگر دغدغه امنیت آن‌جا را نداشته باشیم به سراغ تعیین حریم این مجموعه تاریخی می‌رویم و بسیار امید داریم تا قبل از پایان سال این مهم اجرایی شود.
در حالی‌که کریمی امید دارد با نصب دوربین‌های مدار بسته امنیت مجموعه تاریخی خالد نبی فراهم شود اما به نظر می‌رسد این حوزه بیش از هر چیز به فرهنگسازی نیاز دارد چرا که دلیل بسیاری از آتش سوزی‌ها در سرزمین عجایب سهل انگار عوامل انسانی بوده است.
تازه ترین اخبار میراث فرهنگی ایران و جهان را در تاریخ ما دنبال کنید.
برچیده از سایت مهر