یحیی بن هرثمه
یحیی . [ ی َح ْ یا ] (اِخ ) ابن هرثمه ، از حکام قم به سال ۲۴۳ هَ . ق . بوده است.
حرکت دادن یحیی بن هرثمه به امام هادی از مدینه
شیخ امام فقیه قطب الدین راوندی (ره) در کتاب نفیس (الخرائج و الجرائح [۱] ) نقل کرده از یحیی بن هرثمه [۲] گوید: مرا متوکل پیش خود خوانده و به من گفت: با همراهی سیصد نفر به کوفه رفته و از آنجا از طریق صحرا عازم مدینه باش و امام هادی سلام الله علیه را با اکرام و احترام و تجلیل پیش من حاضر کن.
یحیی بن هرثمه جریان رفتن خود را به مدینه شرح داده و کرامتی که از امام علیه السلام به ظهور پیوسته آن را تفصیلا نقل کرده و گوید: امام علیه السلام برای سفر خود و همراهانش لباسهائی که مناسب فصل تابستان و گرمای حجاز در ماه تموز نبود به خیاط امر فرمود تهیه نمود و من تعجب از این کار آن حضرت می کردم و در دل خود می گفتم که میان ما و عراق ده روز راه است او این لباسها را برای چه می خواهد و بعد از آن در عرض راه دچار باران و سرمای شدید شده و علت تهیه ی آن لباسها به وی روشن گشته و کار به جائی رسیده که یحیی بن هرثمه به قبول مذهب شیعه مفتخر گردیده است اگر کسی طالب تفصیل آن قضیه باشد به کتاب خرائج رجوع کند [۳] .
از این قضیه ی تاریخی از کلام یحیی که گوید: (میان ما و عراق ده روز راه است ) معلوم می شود که از مدینه ی منوره تا عراق و سامراء این همه راه را به ده روز بطور عادی آن زمان طی می کرده اند و اربلی (ره) نیز این قضیه را از قطب الدین راوندی (ره) در کشف الغمه نقل کرده است [۴] .
پاورقی
[۲] هرثمه از سرلشگرها و قائدین جیش مأمونالرشید عباسی و از جاننثاران مخصوص وی بود و مأمون را در ظلمها و ستمهای او کمک کرده و به مصداق فرمایش رسولالله صلی الله علیه و آله و سلم که فرموده: من اعان ظالما علی ظلمه سلطه الله علیه- بالاخره در اثر سعایت ذوالریاستین که وزیر خائن بیش نبود او به مجرد این که از عراق حرکت و وارد مرو شد در سال دویست از هجرت او را مأمون کشت و صدوق علیهالرحمه روایتی از هرثمه راجع به وفات امام رضا علیهالسلام در عیون اخبار الرضا علیهالسلام نقل کرده که هرگز با تاریخ وفات امام رضا علیهالسلام نمیسازد زیرا امام علیهالسلام در سال ۲۰۳ از هجرت از دنیا رحلت فرموده چنانچه در تعلیقات خود بر انوار نعمانیهی سید محدث جزائری (ره) تحقیق کردهام به آنجا مراجعه شود و پسرش یحیی در اثر کرامات حضرت امامهادی سلاماللهعلیه شیعه و مؤمن شده ولی از اعوان ظلمه محسوب است.
[۳] خرائج ص ۲۰۹ مطبوع با اربعین مجلسی (ره) و کفایه الاثر خزاز رازی قمی (ره) در سال ۱۳۰۵ ه ق ط تهران.
[۴] رجوع شود به جلد ۳ کشف الغمه ص ۲۵۵ ط تهران سال ۱۳۸۱ ه.