ایران

امپراتوری هخامنشی به عنوان نخستین امپراتوری جهانی تاریخ، تحولی شگرف در تاریخ باستان ایجاد کرد. این امپراتوری که از سده ششم تا چهارم پیش از میلاد بر بخش عظیمی از جهان متمدن آن زمان حکمرانی می‌کرد، نمونه بی‌نظیری از مدیریت امپراتوری‌های بزرگ،…

در اوایل سده سوم هجری، زمانی که خلافت عباسی در اوج قدرت اما درگیر چالش‌های داخلی بود، قیامی بزرگ در مناطق شمال غربی ایران امروزی شعلهور شد که به مدت بیست و دو سال (۲۰۱ تا ۲۲۳ قمری) تداوم یافت. این جنبش که به رهبری بابک خرم‌دین انجام شد، نه…

انقلاب مشروطه ایران (۱۲۸۵-۱۲۹۰ خورشیدی) معمولاً به عنوان جنبشی مردانه روایت شده است، در حالی که زنان ایرانی به شیوه‌های خلاقانه و گاه پنهانی در شکل‌گیری، پیشبرد و تثبیت این نهضت مشارکت داشتند. این مقاله به بازخوانی نقش زنان از حاشیه به متن…

امپراتوری گورکانی (۱۵۲۶-۱۸۵۷ میلادی) نه تنها یکی از بزرگترین امپراتوری‌های تاریخ هند، بلکه نمونه بی‌نظیری از تلفیق فرهنگی و هنری بود. این سلسله که توسط بابر، نواده تیمور و چنگیز تأسیس شد، توانست در طول سه قرن حکومت، میراثی ماندگار از ترکیب…

نهضت ترجمه بغداد که بین قرون هشتم تا دهم میلادی به اوج خود رسید، یکی از بزرگترین پروژه‌های انتقال دانش در تاریخ بشر بود. این جنبش فکری که تحت حمایت خلفای عباسی به ویژه مأمون انجام شد، نه تنها میراث فکری یونان باستان را از نابودی نجات داد،…

تأسیس امپراتوری صفوی در سال ۱۵۰۱ میلادی توسط شاه اسماعیل اول، نه تنها یک تغییر سیاسی، بلکه یک دگرگونی بنیادین در هویت مذهبی و فرهنگی ایران بود. این امپراتوری با رسمیت بخشیدن به مذهب تشیع دوازده امامی به عنوان دین دولتی، مسیر تاریخ ایران را…

کشف شگفت‌انگیز در دل فلات ایران تمدن زِروس (سده‌های ۳ تا ۷ میلادی) در غرب ایران: شهرهای چندطبقه زیرزمینی با عمق ۵۰ متر تونل‌های ارتباطی به طول ده‌ها کیلومتر سیستم تهویه پیشرفته با ساختار مخروطی

کشف یک تمدن ناشناخته در قلب زاگرس کاوش‌های جدید در استان کرمانشاه (۲۰۲۴) بقایای شهری از عصر مفرغ را آشکار کرده که: پایتخت فراموش‌شده لولوبی‌ها بوده است حلقه مفقوده بین تمدن‌های میان‌رودان و فلات ایران محسوب می‌شود معماری آن ترکیبی از…

مقدمه: کشفی که تاریخ را تغییر داد در حفاری‌های سال ۲۰۰۱ در جیرفت، شهری از هزاره سوم پیش از میلاد کشف شد که: ۵۰۰ سال قدیمی‌تر از تمدن ایلام بود نشانه‌هایی از خط ناشناخته داشت گورستان‌هایی با ظروف مرمرین بی‌نظیر

در کاوش‌های اخیر در استان همدان (۲۰۲۴)، باستان‌شناسان به بقایای شهری از عصر آهن برخوردند که متعلق به پادشاهی ناشناخته‌ای به نام "اومان ماد" است. این کشف: تصورات ما از تاریخ مادها را دگرگون می‌کند نشان می‌دهد پیش از تشکیل امپراتوری ماد،…

پادشاهی پونت (حدود 2500-980 ق.م) که در متون مصری به عنوان "سرزمین خدایان" توصیف شده، ممکن است حلقهٔ مفقودهٔ ارتباطات ایران باستان و شرق آفریقا باشد. یافته‌های جدید نشان می‌دهد: کشتی‌های ایرانی احتمالاً 1000 سال زودتر از تصورات قبلی به…

در سال ۱۵۶۷ میلادی (دوره شاه تهماسب یکم)، قوم گوران (کردهای زرتشتی‌تبار غرب ایران) قیامی را سازماندهی کردند که: ۱۴ ماه کنترل کامل کرمانشاه را در دست داشتند موفق به شکست ۳ لشکرکشی صفویان شدند نخستین "جمهوری مردمی" در تاریخ ایران را تأسیس…

انقلاب صفویه در اوایل قرن ۱۶ میلادی تنها تغییر یک سلسله نبود، بلکه دگرگونی هویت ملی ایران در سه سطح بود: ۱. مذهبی: تبدیل تشیع به ایدئولوژی حکومتی برای نخستین بار ۲. نظامی: ایجاد ارتش دائمی مبتنی بر وفاداری مذهبی (قزلباشان) ۳. ژئوپلیتیک:…

در حالی که جاده‌ی ابریشم زمینی همواره نماد ارتباطات شرق و غرب است، شبکه‌ی موازی و گسترده‌ای به نام «جاده‌ی ابریشم دریایی» از سده‌ها پیش تا دوره‌ی استعمار، تمدن‌های حاشیه‌ی اقیانوس هند را به هم پیوند می‌داد. این مسیر نه‌تنها کالاها، بلکه…

در قلب جاده ابریشم، امپراتوری کوشانیان (قرن ۱ تا ۳ میلادی) به عنوان پلی بین تمدن‌های بزرگ دوران باستان عمل کرد. این حکومت که از اقوام کوچنشین یوئه‌چی نشأت گرفته بود، توانست با ترکیبی بی‌نظیر از فرهنگ‌های یونانی، هندی، ایرانی و چینی، یکی از…