معرفی سلسله اتابکان یزد
در ادامه بحث سلسله های اتابکان با اتابکان یزد آشنا می شویم. اتابکان یزد سلسله ای از فرمانروایان محلی ایران در ناحیه یزد بودند که پس از فروپاشی سلسله آل کاکویه در این شهر به حکومت و فرمانروایی این شهر دست یافتند و بیش از ۱۵۰ سال بر یزد و ابرقوه و نواحی اطراف آن فرمان راندند. اتابکان یزد به خاندان آل کاکویه از خویشان دیالمهٔ آل بویه منسوب بودند. بنیان‌گذار این سلسله رکن الدین خواهرزادهٔ پدر امیر فرامرز بن علی آخرین فرمانروای خاندان کاکویه حکام قدیم یزد به‌شمار می‌آمد. اتابکان یزد سرانجام با قدرت یافتن مبارزالدین محمد بنیادگذار آل مظفر به دست او از میان برداشته شدند.
از این دودمان در مجموع ده نفر به حکومت رسیدند. اتابکان یزد پس از انقراض سلسله آل کاکویه یزد روی کار آمدند. آخرین امیر این دودمان یعنی امیر علی بن فرامرز که در بیشتر مآخذ نام او به صورت فرامرز بن على ضبط شده است در نبرد قطوان که در ۵۳۶ق میان سلطان سنجر سلجوقی و قراختائیان در گرفت کشته شد. در این هنگام سلطان سنجر سلجوقی یزد را به دو تن از دختران امیر علی یا فرامرز تسلیم کرد و اتابکی آنان را به رکن الدین سام نواده دختری امیر علاءالدوله داد
بدین ترتیب رکن الدوله از سوی سلاجقه و به نمایندگی دختران حکومت یزد را بر عهده گرفت. دختران امیر فرامرز با مردم یزد به نیکی رفتار میکردند و به آبادانی شهر پرداختند. آنها بناها و عمارت های جدیدی در آنجا بنا کرده و بر رونق آن افزودند. جماعت خانه دختران در نزدیکی مسجد جامع یزد در شمار ابنیه آنان بود و پس از فوت در کنار گنبدی که در آنجا ساخته بودند به خاک شدند. سپرده پس از درگذشت دختران امیر فرامرز فرمانروایی شهر رسماً به عهده رکن الدین سام قرار گرفت پس از او نیز برادر و فرزندان برادرش حکومت یزد را در اختیار گرفتند. در ادامه با شاهان این سلسله و وقایع مهم و آثار آنها آشنا خواهیم شد.
