قلعه‌های تاریخی ایلام گردشگران نوروزی را فرا می‌خواند
سایت «تاریخ ما» -گروه استان‌ها: بدون شک تلفیق آثار طبیعی و تاریخی استان ایلام باعث جذاب بودن این استان برای مسافران و گردشگران است و سالانه در ایام تعطیل و تمام فصول این استان میزبان هزاران گردشگر است.
قلعه‌های متعددی از جمله شیاخ، میرغلام، شیخ مکان، والی، پشت قلعه و…در استان ایلام وجود دارد که فرصت خوبی برای بازدید گردشگران نوروزی از این آثار بسیار ارزشمند فراهم کرده است.
دژ پشت قلعه
در پنج کیلومتری جنوب شهرستان آبدانان در میان روستای پشت قلعه و بر بلندی تپه‌ای که رودخانه دویرج از پای آن می‌گذرد، آثار دژی به چشم می‌خورد که قدمت آن با توجه به مصالح به کار رفته در آن «سنگ به کار» به دوران ساسانی می‌رسد.
آثار بر جای مانده در قلعه حاکی از وجود برج‌های نگهبانی، بارو، شاه نشین، اتاق‌های مسکونی، پلکان و …. در این قلعه بوده است. باروی بیضوی دژ که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد محوطه قلعه را محصور کرده است.
بر این بارو و دیوار برج‌های کنگره دار آن، دریچه‌های دیده بانی و طاق‌های قوسی شکل به چشم می‌خورد. دژ بیشتر جنبه نظامی داشته است. دور تپه کانال طبیعی قرار دارد که مانند خندقی از دژ محافظت می‌کند.
در قسمتی از این کانال طبیعی رودخانه دویرج می‌گذرد. در قسمت غربی تپه در فاصله ۴۳ متری دیوار قلعه به طرف رودخانه تونلی به طول ۱۳ متر و به ارتفاع ۴ متر احداث شده که قلعه را به رودخانه مرتبط می‌سازد.
در روبروی این تونل در آن سوی رودخانه آثاری به چشم می‌خورد با توجه به این آثار می‌توان گفت احتمالاً در این قسمت پلی متصل به تونل وجود داشته است.
قلعه پوراشرف
این قلعه تاریخی در شش کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته، مطابق سنگ نوشته نصب شده روی دیوار ورودی، این قلعه در سال ۱۳۳۵ قمری به دستور میر صید محمد خان پوراشرف در این منطقه از دره شهر ساخته شده است.
بیشترین مصالح به کار رفته در اسکلت بنا، قلوه سنگ و در مواردی از آجر برای تزئین از جمله سردر ورودی‌ها و برجستگی‌های روی دیوار استفاده شده است.
قلعه جوق
قلعه باستانی قله جوق مشرف بر سرزمینی نسبتأ هموار است و در چهار کیلومتری غرب شهر ارکواز ملکشاهی بر فراز تپه بلندی بنا شده است.
در قسمت جنوبی قلعه، سه اتاقک وجود دارد که مساحت آنها مجموعأ ۲۹ متر مربع است و از سنگ و گچ ساخته شده است.
در قسمت فوقانی آنها آثار دو اتاق مشاهده می‌شود که مجموعاً ۹۲ متر مربع است.
بنای ساختمانی این دو اتاق در مقایسه با سه اتاقک جنوبی از بین رفته و فقط چندین قطعه سنگ کوچک و گچ در بعضی قسمت‌های تحتانی آن دیده می‌شود.
اتاق‌های قلعه از گچ ساخته شده است. این گچ به احتمال زیاد از سه کیلومتری شهر ارکواز به این مکان آورده شده است. این قلعه، مربوط به دورهٔ حکومت سلجوقیان است.
قلعه کنجانچم
این قلعه در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مهران به شیوه چهار ایوانی با سقف‌های مقوس به مقوس نیم دایره و طاق گهواره‌ای بنا شده است.
قلعه سه ورودی دارد. نمای خارجی قلعه کلاً از سنگ تشکیل شده و قلعه دارای چهار برج دیده بانی است. تمام اتاق‌ها قلعه به وسیله درهای تو در تو به هم وصل شده است و ارتباط ورودی به تمام اتاق‌های و حیات اصلی به وسیله راهروهای پوشیده صورت می‌گیرد.
احتمالاً این بنا در سال ۱۳۰۵ ه. ق به دستور غلامرضا خان والی در کنار رودخانه دائمی کنجانچم برای استفاده در فصل زمستان ساخته شده است. این قلعه در سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۷۴۳ به ثبت ملی رسیده است.
قلعه والی
یکی از بناهای مهم دوره قاجاریه در شهر ایلام قلعه والی است که توسط غلامرضا خان والی در سال ۱۳۲۶ قمری روی تپه‌ای به نام چغا میرگ ساخته شده، این بنا دارای قسمت‌های متعدد چون حرم سرا، قسمت شاهنشین، اتاق آئینه و زندان در زیرزمین بوده، مساحت کل قلعه چهار هزار و ۶۸۷ متر مربع و زیربنای قلعه یک هزار و ۴۶۴ مترمربع است.
قلعه دارای سه در ورودی در قسمت شرق – غرب و جنوب است که در اصلی در قسمت جنوبی است و دیگر درها خصوصی بوده، مصالح به کار رفته در معماری قلعه شامل سنگ، آجر، گچ، کاشی و چوب است.
این قلعه در سال ۱۳۲۶ در زمان حکومت محمدعلی شاه قاجار و در زمان حکومت غلامرضاخان والی ساخته شده، وسعت این قلعه دو هزار و ۵۰۰ متر مربع و مساحت زیربنای آن یک هزار و ۵۰۰ متر مربع است.
این بنا دارای حیاط مرکزی بوده که اماکن مسکونی آن در امتداد سه ضلع شرقی، شمالی و غربی ساخته شده است و در ساخت این بنای تاریخی که امروزه یکی از مراکز اصلی برای استقبال دیگر مردم کشور از استان ایلام است، مصالح سنگ و گچ استفاده شده است و آثار آئینه کاری، گچ‌بری در برخی از اتاق‌ها از ذوق و سلیقه و هنر فرد سازنده حکایت دارد.
قلعه والی دارای تعداد زیادی اتاق کوچک و بزرگ تالار، شبستان و پستو بوده که در هر ضلع آن دو زیرزمین و در مجموع شش زیرزمین تعبیه شده است.
در ساخت این بنا از اشکال هندسی در پیشانی دیوارها با استفاده از آجرهای لعاب‌دار رنگی تزئیناتی صورت گرفته است. این قلعه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در حال حاضر عملیات اجرایی آن برای تبدیل به موزه مردم شناسی به پایان رسیده است.
در موزه مردم شناسی که در این قلعه دایر شده است اوج فرهنگ، تمدن و گذشته مردم استان ایلام را در قالب ماکت‌هایی به شکل انسان و وسایل آنها می‌توان دید.
تازه ترین اخبار میراث فرهنگی ایران و جهان را در تاریخ ما دنبال کنید.
برچیده از سایت مهر