سرنوشت یاقوت سرخ تیمور

از تیمور و شاه عباس تا نادرشاه و بریتانیا این سرنوشت یاقوت سرخ تیمور،غنیمت کمتر شناخته شده نادرشاه از هند است.یاقوت سرخ یا یاقوت تیمور، نام خود را از بزرگترین فاتح قرن ۱۴ گرفته است.تیمور در سال ۱۳۹۸ میلادی به هند حمله کرد و غنایم زیادی از جواهرات به همراه خود برد که این یاقوت یکی از آنها بود این اسپینل بسیار بزرگ، به شکل یک لوح، نیمه پولیش خورده در وزن ۳۶۱ قیراط(۷۲ گرم) بوده که بر روی آن با خط عربی متنی به زبان فارسی نوشته شده است. نوشته حاکی از نام صاحبان پیشین این گوهر قرمز رنگ دارد. این اسامی عبارتند از:تیمور، اکبر شاه.جهانگیر شاه. علمگیر شاه. پادشاه قاضی محمد فرخ. احمد شاه درانی
فاتح بزرگ تاتار در هند برای زمان اندکی ماند و زمانیکه وی به سمت سمرقند بازگشت، تمامی غنائم جنگی خود را نیز به همراه برد. وقتی که تیمور درگذشت این به اصطلاح یاقوت سرخ به پسرش میر شاهرخ و پس از آن به پسر و جانشین میر شاهرخ یعنی میرزا الوغلی بیگ به ارث رسید.

در این زمان امپراطوری تارتار رو به افول رفته و در طی جنگی که بین تارتارها و ترکان صفوی در گرفت، این گوهر قرمز رنگ به دست شاه عباس اول پادشاه صفوی ایران رسید. شاه عباس این یاقوت سرخ را در سال ۱۶۱۲ به دوست مغولش و امپراطور هند شاه جهانگیر هدیه داد(برگرداند).
در آن زمان نام این گوهر یاقوت سرخ پسر و نواده تیمور را با خود به همراه داشت و خود شاه عباس این نام را بر روی این گوهر حکاکی کرده بود. اما این نوشته مدت زیادی بر روی گوهر نماند. نام این گوهر برای مدتی به ویژه در زمان افول جهانگیر به صورت گمنام ماند. به هر سبب پس از اینگه یاقوت سرخ به دست جهانگیر افتاد، وی نام خود را پس از نام پدر خود اکبر شاه، بر روی یاقوت حک نمود.

پس از مرگ جهانگیر، یاقوت سرخ تیمور به دست پسرش شاه جهان (ملقب به تاج محل) رسید. وی آن را بر روی تخت طاووس مشهور قرار داد. پسر شاه جهان، اورنگ زیب ملقب به علمگیر شاه تخت و یاقوت سرخ را در اختیار گرفت و وی نیز نام خود را بر روی آن حک کرد.
آخرین پادشاه دهلی که نام خود را بر روی این جواهر نوشت، محمد فرخ بود. نادر شاه به هند حمله و از دهلی در سال ۱۷۳۹ عزیمت کرد. وی غنیمت های جنگی از خاندان سلطنتی هند را که شامل الماس کوه نور و یاقوت سرخ تیمور بود به اصفهان منتقل نمود. بر طبق نوشته ای که بر روی یاقوت سرخ تیمور وجود دارد:
این یاقوت سرخی است که در بین ۲۵ هزار جواهر واقعی شاه شاهان سلطان صاحب قران (تیمور) هست. جواهری که در سال ۱۱۵۳ هجری قمری از مجموعه جواهر هندوستان به اصفهان نقل مکان کرد.

نوشته بر روی جواهر حاکی از آن است که شخصی به نام احمد شاه که به اسم دورانی مشهور است (شخصی که در فرآیند سوقصد به نادرشاه در سال ۱۷۴۷ میلادی فرمانده ارتش وی بود) زمانیکه خبر قتل نادرشاه را شنید، اقدام به تصرف تخت پادشاهی کرد اما تنها توانست میزانی غنیمت به دست بیاورد که یاقوت سرخ نیز جزوی از این غنائم بود. وی به عنوان پادشاه افغانستان بر تخت نشست. پس از مرگ وی در سال ۱۷۷۲، پسرش تیمور شاه پادشاه کابل شد و یاقوت سرخ به صورت اتفاقی به دست جوانترین پسر وی شاه سوجا رسید. پس از اینکه وی توسط دوست محمد خلع شد این گوهر به ایالات پنجاب افغانستان رفت و رانجیت سینگ شیر پنجاب، وی را مجبور کرد که الماس کوه نور و یاقوت سرخ تیمور را به وی تسلیم کند.

در پایان پیشگویی جهانگیر به حقیقت پیوست. زمانیکه کمپانی هند شرقی پنجاب را در سال ۱۸۴۹ ضمیمه خود نمود، آنها الماس کوه نور و یاقوت سرخ تیمور را نیز تحت اختیار خود در آوردند. بعدها این دو گوهر بسیار قیمتی به ملکه ویکتوریا اهدا شد.
با وجود نارضایتی گاه و بی گاه هندیان از اینکه این دو گوهر قیمتی تحت اختیار بریتانیا می باشد، اما گوهر یاقوت سرخ تیمور اکنون در اختیار یک سرمایه دار بریتانیایی است. بعدها که در زمینه جواهرشناسی و کانی شناسی پیشرفت های بیشتری صورت گرفت متوجه شدند که این سنگ یاقوت نیست بلکه اسپینل یا همان لعل سرخ است.
در سال ۱۸۵۳ یاقوت تیمور در نگین گردنبندی الهام گرفته از طرح های شرقی به کار برده شد که تاکنون در جواهرات سلطنتی بریتانیا قرار دارد.