مکتب سوارکاری همدان نیازمند نگاهی ژرف/اصطبل «مری لیلی» احیا شود

سایت «تاریخ ما» – گروه استان‌ها: سوارکاری از ورزش‌هایی است که طی چند دههٔ اخیر موردتوجه خاصی قرارگرفته به طوری که با وجود سابقه‌ای طولانی می‌توان آن را از کهن‌ترین ورزش‌ها به شمار آورد.

این ورزش امروزه نه‌تنها به‌عنوان یک رقابت سالم و مفید، بلکه به‌عنوان سرگرمی و به‌منظور گذراندن اوقات فراغت موردتوجه قرارگرفته است، و بااینکه نسبت به بسیاری از ورزش‌ها پرهزینه به نظر می‌رسد اما هرساله تعداد بیشتری طرفدار به سوی خود جلب می‌کند.

سوارکاری ورزشی بسیار قدیمی است

سوارکاری ورزشی بسیار قدیمی است و از دیرباز به‌منظور جنگیدن یا پیام‌رسانی به افراد آموزش داده می‌شد اما تاریخ رام کردن اسب هنوز به‌درستی شناخته‌نشده ولی باستان شناسان با توجه به قدیمی‌ترین آثار بر جای مانده از پیشینیان در رابطه با رام کردن اسب‌ها، معتقدند که اولین اسب‌های اهلی به بیش از ۳ هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند.

البته باستان شناسان در بعضی نقاط از اروپای شرقی دهنه‌هایی پیداکرده‌اند که به ۶ هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند که این نشان می‌دهد انسان از آن زمان سعی داشته اسب را رام کند و از آن بهره ببرد.

سوارکاری شاخه‌های متعدد و علاقه‌مندان فراوانی دارد و تماشای مسابقات مربوط به آن برای بسیاری از افراد یک سرگرمی بزرگ محسوب می‌شود.

این رشته ورزشی شامل رشته‌هایی چون اسب‌دوانی، چابک‌سواری، پرش با اسب، چوگان، درساژ (حرکات نمایشی اسب‌های تربیت‌شده)، شکار با اسب، رودیو (Rodeo مسابقه با اسب‌های وحشی)، اسب‌دوانی استقامت و رشته‌های متعدد و تماشایی دیگر می شود.

این ورزش کهن و کلاسیک در استان‌همدان همدان نیز جایگاه ویژه ای دارد به طوری که از سال ۱۳۵۳ و با تأسیس نخستین باشگاه سوارکاری توسط مرحوم مهدی مکاره چی؛ این رشته ورزشی در همدان شروع به کار کرد.

همدان سوارکاران متعددی به جامعه سوارکاری ایران معرفی کرده است

این باشگاه سوارکاری طی ۴ دهه فعالیت، در جذب علاقه‌مندان و پرورش نسل نوینی از قهرمانان در این رشته نقش بسیار مهمی داشته و سوارکاران و قهرمانان متعددی به جامعه سوارکاری ایران معرفی کرده است.

علیرضا بختیاری، مسعود برجیان، فرامرز باب‌الحوائجی، برادران نیلی، مهدی امیدمهر، مجید فتحی مهر، میثم ضرابیان، امین عظیمی، رضا شکری و سوارکاران نوجوان کیانا احمدی و فرزاد سهیل قاسمی، امیر صدرا بختیاری، ثنا شوشتری و بسیاری دیگر پرورش یافتگان باشگاه های سوارکاری همدان هستند که این‌ها تنها بخش کوچکی از قهرمانان این رشته در همدان را شامل می شوند.

همچنین اگر بتوان مهدی مکاره چی را پدر نوین سوارکاری همدان معرفی کرد، به‌جرات می‌توان باید مرحومه مری لیلی قراگزلو را مادر اصیل اسب ایرانی دانست که زادگاهش روستای ورکانه همدان است.

خواستگاه اسب اصیل ایران از منطقه ورکانه همدان بوده است

همچنین این نکته قابل‌توجه است که خواستگاه اسب اصیل ایران از منطقه ورکانه همدان بوده ضمن اینکه تربیت و پرورش نسلی از اندیشمندان و فرهیختگان این منطقه مدیون مرحومه مری لیلی و مادرش است.

همچنین یکی از زیباترین اسطبل‌های ایران در منطقه ورکانه و توسط مری لیلی قراگزلو احداث‌شده که پرورش ییلاقی اسب‌های اصیل عرب خوزستان و همدان در آنجا قرار داشته است.

اما درباره چگونگی وضعیت این رشته ورزشی در همدان رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» با اشاره به قدمت رشته سوارکاری استان‌همدان اظهار داشت: ورزش سوارکاری در استان‌همدان از سال ۱۳۵۳ کلید خورد.

وحید برقعی بااشاره به وجود باشگاه‌های سوارکاری متعدد در همدان گفت: در شهر همدان باشگاه‌های متعددی فعال هستند و در جذب علاقه‌مندان و سوارکاران فعالیت می‌کنند.

وی بابیان اینکه باشگاه سوارکاری اوسینا (ابن‌سینا) با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فعال شده و با تدوین یک برنامه بلندمدت به عنوان یک مرکز تولید و پرورش اسب با یک نشان بین‌المللی در سطح ایران شناخته می‌شود، عنوان کرد: باشگاه سوارکاری و مرکز پرورش اسب اکباتان، باشگاه‌های سوارکاری شبدیز، آذرخش، دریا، چشمه‌ساران و ایثار (همدان) از باشگاه‌های فعال سوارکاری شهر همدان هستند.

برقعی عنوان کرد: همچنین در اسدآباد، تویسرکان و نهاوند نیز باشگاه‌های سوارکاری فعال هستند و درخواست احداث باشگاه ورزشی سوارکاری در شهرهای ملایر و بهار نیز دریافت شده است.

برگزاری مسابقه زیبایی اسب اصیل عرب در همدان

برقعی با اشاره به برگزاری مسابقات سوارکاری در استان‌همدان در سطح ملی و بین‌المللی در سال ۹۷ بیان کرد: در تقویم آموزشی فدراسیون سوارکاری یک دوره مسابقه زیبایی اسب اصیل عرب و جشنواره بین‌المللی برنامه‌ریزی‌شده که ۷ و ۸ تیرماه ۱۳۹۷ در رده ایکاهو (c) به میزبانی شهر همدان برگزار خواهد شد.

وی عنوان کرد: تلفیق جشنواره بین‌المللی اسب اصیل به دلیل مخاطبین خاصی که دارد و به‌خصوص در حوزه گردشگری و رویداد همدان ۲۰۱۸ و برنامه‌های این رویداد می‌تواند یک اتفاق جدید در حوزه صنعت اسب و ورزش سوارکاری برای همدان و منطقه غرب پیش آورد.

رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان با اشاره به سایر برنامه‌های هیئت گفت: مسابقات دیگری برای استان برنامه‌ریزی‌شده که در صورت موافقت مسئولان فدراسیون و همکاری مسئولان استانی یک دوره مسابقات سوارکاری استقامت در سطح ملی در مسیرهای ۶۰، ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ کیلومتر برگزار خواهد شد.

دعوت سوارکاران اروپایی و آسیایی به همدان

برقعی افزود: دعوت تعدادی از سوارکاران کشورهای اروپایی و آسیایی به مناسبت رویداد همدان ۲۰۱۸ در دست بررسی است و قرار است در صورت حمایت از این برنامه از غار علی‌صدر سوارکاران شروع و به مناطق گردشگری همدان مراجعه و به روستای ورکانه ختم شود که در نوع خود در کشور بی‌نظیر خواهد بود.

وی با اشاره به سایر برنامه های هیئت در سال ۹۷ بیان کرد: همچنین یک دوره مسابقه نیز در شهریورماه ۱۳۹۷ و هم‌زمان با روز همدان و زاد روز حکیم هزاره‌ها بوعلی سینا برگزار خواهد شد.

رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان عنوان کرد: بیش از ۱۵ مربی و سوارکار همدانی که از قهرمانان شناخته‌شده کشور بوده و در معتبرترین باشگاه‌های سوارکاری کشور مشغول به فعالیت هستند در این دوره رویداد ملی و استانی حضور خواهند داشت.

پرورش اسب اصیل عرب در رزن

برقعی با اشاره به پرورش نژادهای اصیل اسب در همدان گفت: در استان همدان و در شهرستان رزن اسب‌های اصیل عرب پرورش می یابند و این مرکز تولید و پرورش اسب اصیل عرب با ۱۵ سال فعالیت یکی از بزرگ‌ترین و بهترین مراکز پرورش اسب اصیل عرب است.

وی عنوان کرد: همچنین در غرب همدان و منطقه اسدآباد و بخشی از نهاوند اسب‌های نژاد کرد پرورش داده می‌شود.

وی بابیان اینکه در استان تعدادی اسب‌های ترکمن نیز پرورش می یابند، گفت: سیاست‌های معاونت فنی فدراسیون سوارکاری را در این مقوله پیگیری خواهیم کرد.

سوارکاری تنها مخصوص افراد مرفه و پولدار نیست

رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان بابیان اینکه همدان افتخارات زیادی در رشته سوارکاری کسب کرده است، بیان کرد: قهرمانی پیاپی علی‌رضا بختیاری در دو سال متوالی با دو اسب مختلف در مسابقات قهرمانی کشور در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ فراموش ناشدنی است.

برقعی بابیان اینکه این عنوان اولین بار برای استان‌همدان کسب شد و در تاریخ سوارکاری کشور به‌جز استان‌همدان هیچ استان دیگری این عنوان را کسب نکرده و تمامی عناوین متعلق به استان تهران بوده است، گفت: مسعود برجیان قهرمانی کشور را در رده سنی جوانان در سال ۱۳۸۱ داراست و سامان سرکانیان در مسابقات بین‌المللی و جام فدراسیون جهانی مقام‌های متعددی در رده سنی نونهالان کسب کرده است.

رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان یادآور شد: کیانا احمدی، فرزاد سهیل قاسمی، امیر صدرا بختیاری، ماهان شهبازی، سینا کلامی نیز از سوارکاران خوب و آینده دار هستند.

برقعی با اشاره به جایگاه هیئت سوارکاری استان‌همدان در استان و کشور عنوان کرد: در ارزیابی هیئت‌های ورزشی از سوی اداره کل ورزش و جوانان، هیئت ورزشی سوارکاری در رتبه ۷ و در بین رشته‌های قهرمانی سال ۱۳۹۵ معرفی شد و در ارزیابی سال ۱۳۹۶ نیز رتبه ۸ را در بین هیئت‌های ورزشی برتر استان از سوی اداره کل ورزش و جوانان کسب کرده است.

رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان با اشاره به همگانی کردن این رشته گفت: بر خلاق تصور عموم بسیاری از فعالان این رشته افراد مرفه و پول‌داری نیستند ضمن اینکه هیچ محدودیتی برای حضور علاقه‌مندان وجود ندارد و شهروندان می‌توانند از حداقل امکاناتی که در باشگاه‌ها وجود دارد استفاده کنند.

بخش دولتی در نگهداری و تأسیس باشگاه ورود نمی کند

برقعی عنوان کرد: این نکته را باید مدنظر قرارداد که ورزش سوارکاری از سالیان دور و قبل از انقلاب به‌صورت خصوصی اداره می‌شود و همچنین اصل ۴۴ قانون اساسی این اجازه را نداده که بخش دولتی در نگهداری و تأسیس باشگاه ورود کند اما امکانات باشگاه‌های سوارکاری در اختیار همه اقشار جامعه و مردم قرار دارد.

وی با اشاره به رابطه سوارکاری و گردشگری و اصطبل مری لیلیدر همدان گفت: اسب اصیل ایرانی توسط مرحوم مری لیلی قراگوزلو در این مرکز پرورش و اصلاح نژاد شده و مهم‌تر اینکه به دنیا معرفی و شناسانده شده است.

رئیس هیئت سوارکاری استان‌همدان عنوان کرد: پایه اسب اصیل ایرانی توسط مرحوم مری لیلی قراگوزلو گذاشته‌شده که اصطبل این بانو در روستای ورکانه همدان که به‌عنوان نگین گردشگری روستایی شهرت یافته با چندین سال قدمت نیازمند توجه است.

ورکانه نگین روستاهای گردشگری همدان

کارشناس گردشگری استان‌همدان نیز در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» بابیان اینکه روستای ورکانه به دلیل متمایز بودن جاذبه‌هایش سال‌هاست که به نگین گردشگری همدان شهرت دارد، در خصوص سابقه تاریخی ورکانه اظهار داشت: در زمان‌های دور، نقی‌خان قراگوزلو، خان روستای ورکانه بوده و پس از او نیز دخترش مری لیلی قراگوزلو ارباب و حاکم روستا شد و در حال حاضر اسطبلی در دو کیلومتری جنوب روستا وجود دارد که یکی از آثار باقی‌مانده از آن روزها است.

محمد سوزنچی افزود: این اصطبل در سال‌های پیش از انقلاب به‌عنوان مرکز پرورش اسب دربار مطرح بوده و تا مدت‌ها نیز جزو آثار دیدنی روستا بشمار می‌رفت.

کارشناس ارشد اکوتوریسم و راهنمای تورهای ایران با اشاره به بنای این اصطبل گفت: این بنا دارای طول و عرضی به ابعاد ۷۵ در ۲۲ متر است و با زیربنای کل یک هزار و ۶۵۰ مترمربع ساخته‌شده و دارای یک حیاط مرکزی است که در دو طرف حیاط فضای نگهداری اسب وجود داشته و دو ضلع دیگر، ورودی و انبار علوفه بوده که کف انبارها از کف حیاط در حدود یک متر پایین‌تر است.

سوزنچی عنوان کرد: ورودی اصطبل در ضلع شمال شرقی بناست و در ضلع‌های شرقی و غربی فضای نگهبانی تعبیه‌شده اما هنوز بقایای گچ‌بری‌ها و نقاشی روی دیوار این اصطبل باقی‌مانده، اما سقف آن دچار آسیب جدی شده است

وی بابیان اینکه در روستای ورکانه نخستین اقامتگاه بومی گردی ایجادشده است، بیان کرد: مدل کار یک اقامتگاه بومی محلی این است که یک مسافر از یک فرهنگ دیگر آمده و وارد یک فرهنگ بومی و محلی می‌شود و از لوازم و غذای محلی آنجا استفاده می‌کند.

لزوم بازسازی اصطبل ورکانه

سوزنچی عنوان کرد: اصطبل مری لیلی خصوصیت این را دارد که یکی از پایلوت‌های گردشگر باشد به‌طوری‌که گردشگر اسبی را تحویل بگیرد و در سطح خودش سوارکاری و به دونقطه هدف گردشگری روستای سیمین و ارزانفود رفت‌وآمد کند.

وی بابیان اینکه این اصطبل باید به بخش خصوصی واگذار شود و بازسازی در آن صورت گیرد، گفت: این مرکز می‌تواند به‌عنوان یک اصطبل نگهداری اسب، اقامتگاه گردشگری و یا رستوران تغییر کاربری داده شود.

در پایان گفتنی است؛ روستای ورکانه و اصطبل مری لیلی قراگوزلو می‌تواند به قطب گردشگری و گردشگری ورزشی استان‌همدان شناخته و معرفی شود که این امر نیازمند حمایت مسئولان از میراث فرهنگی تا اداره کل ورزش و جوانان استان است.