عزاداری محرم در دوره صفویه
فیگوئرا سفیر اسپانیایی در سفرنامه خود در باب عزاداری ایرانیان در ایام محرم در دوره صفویه مطالبی گفته است. او در زمستان (۱۰۲۸ق / ۱۶۱۹م) شاهد عزاداری ایرانیان برای امام حسین بوده است. او در این زمان در اصفهان منزلی نزدیک مسجد بزرگ شهر داشت و به راحتی میتوانست شاهد مراسم عاشورا باشد:
…. در این ایام مقدس ده تا دوازده روز در همه ی مساجد و بازارها و دیگر اماکن عمومی مراسم عزاداری برپا میشد زن و مرد و پیر و جوان در آن شرکت می کردند.
وی در ادامه می گوید: در آخرین روزهای عزاداری همه مردم خرده پای شهر در حالی که پرهایی به عمامه زده اند با طبل و سنج و سلاح هایی در دست گرد می آیند. دسته دسته در محله ها و میدانهای عمومی شهر حرکت میکنند در این گونه روزها اتفاق می افتد اجتماع کنندگان با هم برخورد کنند. آنچه از نوشته های سفیر بر می آید این است که او متوجه ی نمایشی بودن این آیین نبوده است. نکته ی جالب اشاره ی وی به اجرای آهنگ و اشعار موزون است که از اجزای عزاداری است.
