فهرست استانهای قدیم ایران

سرزمین ایران در دوران باستان به شیوه‌های مختلفی بخش‌بندی شده‌اند.

دوران باستان

اسامی ولایات قدیم ایران موافق کتیبه‌های داریوش بزرگ (پارسی قدیم)، اَوستا، نوشتۀ مورخین، جغرافی‌دانان عهد قدیم و اسامی کنونی (پارسی جدید) آنها در جدول زیر آمده‌است.

یادداشت‌ها

• اسامی شهرها پارسی قدیم از کتیبه‌های نقش رستم از داریوش بزرگ برداشته شده‌است.
• ایزیدور خاراکسی: عالم یونانی از اهالی شوش بود و کتبی راجع به جغرافیای عالم قدیم نوشت پلین اسم او را زیاد در تصنیفات خود برده‌است کتابی که از او مانده‌است راجع به جغرافیای پارت است. ظن قوی بر این است که عالم مذکور در قرن اول میلادی می‌زیست.
• موسی خورن: مورخ ارمنی است که تاریخ ارمنستان را نوشت و کتاب او اطلاعات مفیدی راجع به جغرافیای عالم قدیم و مخصوصاً ارمنستان و ایران می‌دهد. زمان حیات او مورد اختلاف است. بعضی در قرون چهاردهم میلادی و برخی در قرن پنجم می‌دانند.
• کرمان جزو فارس بود این مطلب از کتیبه داریوش که اسم آن را جداگانه نیاورده‌است، استنباط می‌شود. ولی کرمان قدیم کوچکتر از کرمان امروزی بوده‌است و آن را (کُرمانا) می‌گفتند.
• ماتیانا: از اسم مردمی است که استرابون، ماتیانا می‌نامد و در حدود همدان و آذربایجان می‌زیستند.
• کامبادِن: این استان از ری تا کرمانشاه امروز مطابقت دارد.
• کاسپین (قزوین)، در زمان حکومت مادها یکی از نقاط مهم کشور بود و دژ «ماگ بیتو» در جنوب غربی قزوین و تحت فرمان «هانا سیروکا» از آنِ امیران ماد بود.

سوزیانا در زمان هخامنشیان لرستان و خوزستان را در بر می‌گرفت.