پاوسانیاس

پاوسانیاس نویسنده، مورخ و جغرافی‌دان یونانی قرن دوم میلادی بود که سفرهای زیادی به سراسر یونان کرد و این سفرها را در Periegesis Hellados یا “شرح یونان” ذکر کرده است. ده جلد مشاهدات او توسط مورخان و باستان شناسان به دلیل ترسیم عمیق آنها از یونان باستان گنجینه شده است. او بسیار فراتر از یک جغرافی دان بود. سفرنامه های او نه تنها شامل شرح بناهای تاریخی، معماری و آثار هنری یک منطقه، بلکه تاریخ آن، از جمله زندگی روزمره مردم، آیین های تشریفاتی، آداب و رسوم، افسانه ها و فولکلور بود. کار پاوسانیاس بیش از هر متن دیگری بر توسعه باستان شناسی کلاسیک تأثیر گذاشت.

زندگی

اگرچه اطلاعات کمی از زندگی اولیه پاوسانیاس وجود دارد و تعیین سال تولد او دشوار است (احتمالا بین ۱۱۰ پس از میلاد، ۱۱۵ پس از میلاد و ۱۲۵ پس از میلاد است)، به نظر می رسد که او در ماگنزی ، شهری در استان سیپیلوم به دنیا آمده است. لیدیا در غرب آسیای صغیر واقع شده است. به دلیل توانایی او در سفرهای بسیار زیاد، بسیاری تصور می کنند که او تحصیلکرده و از طبقه ممتازی بود. در مورد زمانی که او توصیف یونان را آغاز کرد، اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند که ممکن است در اوایل سال ۱۴۳ پس از میلاد آغاز شده باشد (که باعث می شد کمتر از ۲۰ سال سن داشته باشد) در حالی که برخی دیگر به سال ۱۵۵ پس از میلاد باورپذیرتر اشاره می کنند. با این حال، به نظر می رسد که پاوسانیاس نوشته خود را قبل از سال ۱۸۰ میلادی به پایان رسانده است، زیرا هیچ رویدادی پس از ۱۷۶ پس از میلاد ذکر نشده است، و مرگ او به طور کلی در سال ۱۸۰ پس از میلاد ذکر شده است.

پاوسانیاس عمدتاً نگران همه چیزهای منحصر به فرد در مورد یک منطقه بود – بناهای یادبود، آداب و رسوم و فولکلور.

در حالی که ممکن است در مورد زمانی که او سفرهای خود را آغاز کرد اختلاف نظر وجود داشته باشد، شکی نیست که دوران جوانی او در زمان سلطنت امپراتور روم هادریان (۱۱۷ پس از میلاد – ۱۳۸ پس از میلاد) سپری شد که تحسین کننده همه چیزهای  یونانی – به ویژه بناهای تاریخی دوره باستانی و کلاسیک یونان باستان بود.

پرورش احیای فرهنگ یونانی توسط امپراتور تأثیر عمیقی بر پاوسانیاس جوان (و همراه با او بسیاری دیگر) داشت. پاوسانیاس به جای تمرکز بر وقایع زمان خودش، به سمت بناهای تاریخی و داستان های دوران شکوفایی دولت-شهرهای یونانی مستقل کشیده شد.

توصیف یونان

پاوسانیاس قبل از نوشتن شرح یونان، که از نظر جغرافیایی به آن نزدیک بود، او به دریای مدیترانه – آسیای صغیر، سوریه، فلسطین، مصر و حتی ایتالیا سفر کرد و مردم و آداب و رسوم آنها را مطالعه کرد. به طرز عجیبی، سفرنامه او تمام یونان را در بر نمی گیرد و تنها بر بخش قابل توجهی از بخش های مرکزی و جنوبی آن متمرکز شده است – در درجه اول پلوپونز، آتلیا و جزایر را حذف کرده است. ده جلد او شامل بخش هایی در مورد ایالت-شهرهای آتیکا (از جمله آتن)، کورینت، آرگولید، لاکونیا، مسنیا، الیس، آرکیا، آرکادیا (از جمله المپیا)، بوئوتیا، فوکیس (از جمله دلفی) است. پاوسانیاس عمدتاً به همه چیزهای منحصر به فرد در مورد یک منطقه مانند بناهای تاریخی، آداب و رسوم، و فولکلور ، توجه داشت و به دلیل علاقه زیاد او به جنبه مذهبی چیزها، مانند معابد و مقدسات، ممکن است توصیف او بیشتر شبیه یک «زیارتنامه» به نظر برسد. این متن از یک سفرنامه او و مشاهدات او در رابطه با فولکلور، نظرات او در مورد مجسمه آپولو در آتن است:

“همچنین یک پناهگاه آپولو به نام دلفینیوس وجود دارد. داستان حاکی از آن است که وقتی معبد ، به استثنای سقف، تمام شد تسئوس (یک قهرمان افسانه ای از اساطیر یونانی است که از پادشاهان اولیه آتن به محسوب می شد)وارد شهر شد، او هنوز برای همه غریبه بود. هنگامی که او با تونیکی که تا پاهایش می‌رسید و موهایش مرتب و بافته شده بود به معبد دلفینیان آمد، کسانی که پشت بام را می‌ساختند، به تمسخر می گفتند این دختر دم بخت به تنهایی اینجا پرسه میزند” (۱.۱۹.۱)

پاوسانیاس، به یونانی زبانان تحصیل کرده ای که تحت حکومت روم زندگی می کردند، آنچه در مورد یونان مهم بود را نشان داد، و همچنین به خوانندگانش نصیحت های کوتاهی می کرد. به عنوان مثال، هنگام صحبت از غار کوریس، او هشدار داد: “صعود به غار کوریس با پای پیاده آسان‌تر از رفتن با  قاطرها یا اسب‌ها است” (۱۰.۳۲.۲). با این حال، توجه پاوسانیاس به جزئیات است که او را به چنین گنجینه ای برای باستان شناسان تبدیل می کند. این را می‌توان، از توصیف  اشیایی که دیگران از قلم انداخته‌اند، فهمید، مانند این قسمت که در مورد آتن و مردم آن می گوید:

“در بازار آتن، در میان اشیایی که عموماً شناخته شده نیستند، محراب رحمتی است، که از میان همه خدایان، مفیدترین آنها در زندگی انسان‌ها و در فراز و نشیب‌های بخت و اقبال است، اما تنها آتنی‌ها در میان یونانیان آن را گرامی می‌دارند. آنها نه تنها به خاطر انسانیت، بلکه به خاطر ارادتشان به دین نیز برجسته هستند. (۱.۱۷.۱)”

قابلیت اطمینان

پاوسانیا در تلاش برای ایجاد مجدد تصویری از یونان بدون رم، هر گونه ذکری از ساختمان هایی که توسط رومیان یا با پول رومی ساخته شده بود را نادیده گرفت.

با توجه به سفرهای گسترده‌اش به مکان‌هایی که می‌خواست درباره آن بحث کند، و مطالعات گسترده درباره موضوعات انتخابی‌اش، پاوسانیاس عموماً به‌عنوان یک شاهد ارزشمند شناخته می‌شود. وقتی نوبت به وضعیت موجود زمان خودش می‌رسد. اطلاعاتی که او در مورد مکان ها و بناهای تاریخی ارائه می دهد، مطمئناً به راحتی قابل تأیید است، زیرا آنها برای بازدیدکنندگان بسیار در دسترس بوده و هستند. برای بازبینی افسانه‌ها و آداب و رسوم قدیمی مناطق، پاوسانیاس باید به تحقیقات خود (و در نتیجه، بر سایر افرادی که این اطلاعات را ارائه می‌دهند) تکیه می‌کرد، بنابراین دقت او در اینجا به منابع او بستگی دارد، اما به طور کلی تفاسیر او امتحان خود را پس داده است. با توجه به موقعیت ارزشمند او به عنوان یک منبع باستان شناسی، به نظر می رسد پاوسانیاس نسبتاً قابل اعتماد است. با این حال، باید توجه داشت که پاوسانیاس آنچه را که در شرح خود آورده بود، انتخاب دقیقی انجام داد و فقط مکان‌ها و بناهایی را که به نظر او قابل توجه‌ترین مکان‌ها می‌دانست، در نظر گرفته است؛ مکان هایی که اغلب نشانگر دوران شکوفایی یونان بودند و جنبه مذهبی داشتند .

علاوه بر این، خود پاوسانیاس، مانند هر کس دیگری، تحت تأثیر تربیت و زمینه سیاسی و فرهنگی که در آن بزرگ شده بود، رنگ گرفته بود: او یک یونانی بود، در حالی که یونان تحت حکومت روم بود. مدت‌ها قبل از تولد پاوسانیاس، روم ،یونان را در جنگ‌های مقدونی فتح کرده بود. و در حالی که رومی ها همه چیز یونان را دوست داشتند، حتی از معلمان یونانی برای فرزندان خود استفاده می کردند و در آتن فلسفه و بلاغت می خواندند، بسیاری از یونانیان از حضور آنها ناراحت بودند. مورخ مری بیرد در کتاب SPQR خود اظهار داشت که پوبلیوس الیوس آریستیدس، نویسنده و سخنور یونانی، حکومت روم را در یک سخنرانی در برابر امپراتور آنتونیوس پیوس ستایش کرد و مدعی شد که روم از تمام امپراتوری های قبلی پیشی گرفته و صلح و رفاه را برای کل جهان به ارمغان آورده است. اما به گفته بیرد، پوزانیاس، ارزیابی متفاوتی به روم داد. او هر گونه اشاره ای به ساختمان هایی که توسط رومی ها یا با پول روم ساخته شده بود را نادیده گرفت تا بتواند ساعت را به عقب برگرداند و تصویری از یونانی عاری از روم خلق کند. بنابراین، هر چقدر هم که مطالعات او گسترده باشد، نوشته‌های او شامل نگرش آشکار ضد رومی است که باید هنگام استفاده از اثر به عنوان منبع مورد توجه قرار گیرد.

استثنا قاعده ضد رومی در آثار او زمانی است که پاوسانیاس کمک های امپراتور روم هادریان (که اتفاقاً یونان را دوست داشت) تصدیق می کند:

قبل از ورود به محراب المپیا زئوس – هادریان امپراتور روم معبد و مجسمه را وقف کرد، مجسمه ای که ارزش دیدن دارد، که از نظر اندازه از همه مجسمه های دیگر فراتر می رود، به استثنای کلوسی های رودس و رم …. (۱.۱۸.۶)

بعداً، او گفت که هادریان ساختمانهای دیگری را برای آتنیان ساخت – معبدی برای هرا و زئوس و همچنین “صد ستون مرمر فریگی” (۱.۱۸.۹).

میراث

اگرچه اطلاعات کمی از زندگی او به غیر از نوشته‌هایش در دست است، اما آثار پاوسانیاس بیش از هر متن دیگری بر توسعه باستان‌شناسی کلاسیک تأثیر گذاشته است. توضیحات مفصل او به خوانندگانش بینشی از یونانی می دهد که آثار باستانی آن یا مدت هاست از بین رفته اند یا در حالات مختلف ویران شده اند. به این ترتیب، پاوسانیاس به نشان دادن پیچیدگی دنیای یونان باستان کمک می کند.

مترجم:زهرا طاهری