کلیسای وانک در اصفهان
معرفی
یکی از جاذبه‌های دیدنی و مذهبی که گردشگران و مسافران بسیاری را به سوی خود مجذوب کرده است، کلیسای وانک در اصفهان است. اگر به دنبال مکانی تاریخی و مذهبی برای سفر می‌گردید، به شما پیشنهاد می‌کنیم به استان زیبای اصفهان سفر کنید و از کلیسای وانک دیدن فرمایید. اگر اطلاعاتی درباره‌ی این کلیسا ندارید پس با مجله گردشگری تاریخ ما در این مقاله همراه باشید تا درباره‌ی این کلیسا بیشتر بدانیم.
کلیسای وانک یا کلیسای نجات دهنده مقدس (به ارمنی Սուրբ Ամենափրկիչ Վանք تلفظ: آمنا پرکیچ)، نام کلیسایی است در محله جلفا (اصفهان)، که از نام کلیسای «سورپ آمنا پرکیچ وانک» جوغا در نخجوان گرفته شده‌است. این کلیسا از کلیساهای تاریخی ارمنی‌های اصفهان می‌باشد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده‌است. وانک در زبان ارمنی به معنی صومعه است.
مکان‌های دیدنی اصفهان
مساحت کلیسای آمنا پرکیج ۸۷۳۱ متر مربع است، که ۳۸۵۷ متر مربع آن ساختمان و بقیه فضای سبز و باغ وانک است. در دو سوی درِ ورودی وانک دو اتاق برای پذیرایی ساخته‌اند. در بالای در ورودی، برج ناقوس در سه طبقه بنا شده که در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سیصد کیلوگرم قرار دارد. در چهار سوی برج، چهار صفحه مدور ساعت نصب شده که قطر هر صفحه ۱۰۴ سانتی‌متر است. این برج ناقوس و ساعت آن را «ماردیروس هوردانانیان» در سال ۱۹۳۱ میلادی به کلیسا هدیه کرده‌است. در سمت راست درِ ورودی وانک کتیبه‌ای به ابعاد ۴۰×۵۳ سانتی‌متر با سنگ مرمر نصب شده‌است. متن کتیبه به این شرح است:
«این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال ۱۹۳۱ میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال ۱۹۲۴ میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده‌است.»
علاوه بر آثار هنری کار شده در کلیسا، اشیائی که در موزهٔ کلیسای وانک به نمایش گذاشته شده اند متعلق به سده های شانزدهم تا بیستم میلادی هستند.
معروف ترین چیزی که در موزهٔ کلیسای وانک نگهداری می شود و دیدن آن خالی از لطف نیست، تار مویی است متعلق به دختری هجده ساله که واهرام هاکوپیان در۱۹۷۴ م جمله ای از کتاب تورات را به زبان ارمنی با قلمی از جنس الماس بر روی آن نوشته است. این اثر در۱۹۷۵ م به موزه اهدا شده و بازدیدکنندگان می توانند این جمله را با میکروسکوپی که به همین منظور در محل تعبیه شده است بر روی مو ببینند.
کوچکترین انجیل دنیا و سایر آثار نفیس و بی نظیر دیگر را نیز در این موزه میتوان دید.
تاریخچه
شاه عباس هنگام بازگشت به ایران، ارامنه‌ی ساکن شهرها و روستاهایی را که سر راه ایشان قرار داشت با خود به ایران آورد و تمامی منازل، مزارع، دام‌ها و سایر متعلقات آنها را از بین برد و به آتش کشید تا از سرعت سپاهیان عثمانی در تعقیب کردن آنها بکاهد. وی به همراه سپاهیانش، ارامنه را تا منطقه جلفا در اصفهان همراهی کرد.
بعد از اسکان ارامنه در منطقه‌ی جلفای اصفهان، آنها به انجام اقدامات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی که برای ایجاد یک جامعه‌ی انسانی لازم و ضروری است پرداختند که ایجاد اماکن مذهبی از جمله‌ی این اقدامات بود. آنها حدود ۱۳ کلیسا را تاسیس کردند که کلیسای وانک، نخستین بنای مذهبی ساخته شده در آن زمان محسوب می‌شد.
همچنین در حین ساختن کلیسای وانک، کلیسای دیگری نیز در قسمت جنوب غربی آن احداث کردند که تا ۵۰ سال پس از ساخت، توسط روحانیون مورد استفاده قرار می‌گرفت. سرانجام در سال ۱۶۵۵ میلادی، به دلیل کم بودن فضای کلیسای اولیه، ارامنه آن را تخریب کرده و ساخت بنای جدید کلیسا را در همان مکان آغاز کردند. پروسه ساخت این مکان مذهبی، نزدیک به یک دهه ادامه داشت تا در سال ۱۶۶۴ میلادی به پایان رسید. سپس کتیبه‌ای مزین به کاشی لاجوردی و حکاکی شده با خط طلایی، روی سردر ورودی غربی کلیسا، نصب کرده که بیان کننده‌ی تاریخ شروع و اتمام ساخت آن است. روی کتیبه چنین نوشته شده است:
«کلیسای وانک آمنا پرگیچ در سال ۱۶۵۵ میلادی در زمان پادشاهی شاه عباس دوم و جاثلیقی «فیلیپوس» و پیشوائی خلیفه «داوید» و به یاری مردم خیر جلفا شروع شد و در سال ۱۶۶۴ میلادی به پایان رسید. ثواب عباداتی که در این کلیسا انجام می‌شود نصیب آنهایی که در قید حیاتند و یا در گذشته‌اند شود»
بخشهای مختلف کلیسای وانک:
چاپخانه وانک
چاپخانه کلیسای وانک پشت این بنا واقع شده، که البته چند سالی است که به چاپخانه تبدیل شده‌است. در سال ۱۶۴۰ چاپخانه‌ای دایر شد. در سال ۱۶۴۱ کتابی با مضمون شرح حال پدران روحانی دراین چاپخانه به چاپ رسید. هنوز هم چند نسخه از این کتاب در موزه کلیسای وانک وجود دارد که البته از لحاظ چاپ و کاغذ مرغوب نیست ولی برای چاپ کنندگان آن افتخار بزرگی است.
موزه کلیسای وانک
کلیساهای بنا شده در اصفهان، مجموعه ای از بناهای مختلف را نیز شامل می شدند که با کاربردهای علمی و فرهنگی ایجاد شده اند و به همین دلیل بود که در حدود صد سال پیش، شخصی به نام طادئوس هُونانیان تلاش خود را به کار گرفت تا اتاق هایى در ضلع شمالى حیاط کلیسای وانک ساخته شود و نگهدارى کتب، نسخ خطى، اشیاى تاریخى در آنها صورت گیرد. این سرآغازی برای ایجاد موزه وانک، البته نه به شکل امروزی آن بود. این موزه پس از فراز و نشیب ها به شکل کنونی خود در آمد و در آن می توانید کتب و نسخ خطى، اشیاى مردم شناسى ارامنه، اشیاى مذهبى، تابلوهاى رنگ روغن و … را ببینید.
کتابخانه وانک
در زمان کوچ اجباری بزرگ، ارامنه همه چیز خود را جا گذاشتند و به ایران آمدند ولی تنها چیزی که نتوانستند از آن چشم پوشی بکنند کتاب هایی بود که در خانه‌های خود داشتند. ارامنه با تحمل زحمات فراوان کتاب های زیادی را با خود به ایران (اصفهان) آوردند. این کتاب ها تنها ثروتی بود که همیشه برای ارامنه باارزش بود و هست. شایان ذکر است تمام کتاب های این کتابخانه کتاب های خطی هستند که روی پوست نوشته شده‌اند.
اماکن اداری
در زمان های گذشته، وانک محلی برای کارهای اداری و قضایی ارمنی های جلفا نیز به شمار می رفت و از تنظیم قباله ازدواج تا تعمیر و ثبت فوت و تولد و امور قضایی مثل شکایات و رسیدگی به آنها در این مکان صورت می گرفت. به همین سبب ساختمانی در مجموعه دایر می شود که در حال حاضر نیز پابرجاست و ارمنی‌های جلفا برای انجام کارهای خود به این محل مراجعه می کنند.
البته پیش از این، امور ارمنی های بعضی از کشورها مثل هند نیز در همین محل، حل و فصل می‌شد اما در حال حاضر خدمتگزاران مردم، فقط امور ارمنی‌های جنوب ایران رسیدگی می‌کنند. این مکان در جنوبی‌ترین قسمت دیر قرار دارد و زمان ساخت آن به زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار باز می‌گردد.
در قسمت شرقی دیر و رو به روی موزه، ساختمانی دو طبقه نیز ساخته شده که در طبقه اول وسایل و مایحتاج دیر نگهداری می شود و طبقه دوم محل سکونت اسقف و یا خلیفه وقت است.
مسیر دسترسی
آدرس: اصفهان، چهارراه حکیم نظامی، خیابان نظرشرقی، کوچه کلیسای وانک
ویدئو از کلیسای وانک
*از این که با مجله گردشگری تاریخ ما همراه بودید، سپاسگزاریم!
منابع
۱ – کلیسای وانک – ویکی پدیا
۲ – کلیسای وانک؛ مشهورترین جاذبه گردشگری مذهبی در اصفهان – کجارو
۳ – کلیسای وانک اصفهان – تریپ یار
۴ – کلیسای وانک اصفهان | شاهکاری هنرمندانه در دنیای مسیحیت – کارناوال
