کتیبه نویافته خشایارشا

کتیبه نویافته خشایارشای بزرگ، بار دیگر بر سیاست آبادگری و مردم دوستی هخامنشیان تأکید می‌کند. پیش از این، منابع و شواهد زیادی حاکی از آبادگری و احترام به مردمان در این دوره بوده‌اند، اما در این سند خیلی آشکار، این موضوع از زبان شاهنشاه گفته می‌شود.

همیشه یافته‌های نوین باستان‌شناسی، دانش ما را درباره تاریخ دوره‌ها کامل تر می‌کنند. به تازگی یک کتیبه هخامنشی در پی دستگیری سارق اشیای موزه آذربایجان از سارقان اموال تاریخی کشف و ضبط شده است که بسیار ارزشمند می‌باشد. این کتیبه در روز سه شنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۲ در موزه آذربایجان تبریز رونمایی شد.

بسیاری از کتیبه‌های هخامنشی دارای سطور یکسانی هستند، اما در این کتیبه، با سطور متفاوتی آشنا می‌شویم و از این رو این کتیبه ارزش دو چندان می یابد.

متن این کتیبه بدین شرح است:

۱- {خدای بزرگ است} اهورامزدا که بزرگترین

۲- خدایان {است} که این بوم را آفرید

۳- که آن آسمان را آفرید که مردم را

۴- ،۵- آفرید، که شادی را برای مردم آفرید

۵-،۶- که خشایارشا را شاه کرد

۶-، ۷- یک شاه از بسیاری

۷-،۸- یک فرمانروا از بسیاری

۸-،۹- گوید خشایارشا شاه

۹-،۱۰- هنگامی که شادی مردم سرزمین من را ببینی

۱۰-،۱۱- بر تو آشکار خواهد شد

۱۱-،۱۲- که من آنان را خوشنود کردم

۱۲- پیش از من داریوش

۱۳- شاه که پدر من بود او به خواست

۱۴- اهورامزدا مردم بسیاری را

۱۵- خشنود کرد اهورامزدا

۱۶- ….. با {دیگر} خدایان شهریاری مرا

۱۷- و آنچه را کردم/س (۱).

بخش نخست این کتیبه در دیگر کتیبه‌های هخامنشی، از جمله در کتیبه‌های داریوش بزرگ هم دیده می‌شود؛ نکته‌ای که از این بخش می‌توان دریافت کرد این است که «شاه شاهان» نام خود را پس از نام خدای بزرگ و مردم می‌آورد.

در این سند نویافته، توجه ویژه به مردم آشکار تر می‌شود چرا که شادی مردم و خشنودی آنها، بسیار با اهمیت ترسیم شده است، به طوری که موضوع اصلی این کتیبه شادی و خشنودی مردمان است.

اسناد و الواح زیادی از دوران هخامنشی بدست آمده است که نشان می‌دهد کارگران و کارمندان از شرایط خوبی برخوردار بودند و برای کارهایشان به تناسب زحماتشان مزد می‌گرفتند. برخی از مورخان انیرانی مانند یونانی‌ها و یهودی‌ها، هخامنشیان را ستودند و از دادگری آنها سخن رانده‌اند.