قدیمی ترین مجسمه های بودا در جهان کدامند؟

همین که آیین بودایی و صومعه‌هایش در سراسر آسیا به این سرزمین و آن سرزمین گسترش پیدا می‌کرد، باعث شده انواع هنرهای بودایی هم ظهور کنند که یکی از آن‌ها را می‌شود در قدیمی ترین مجسمه های بودا، نقاشی‌ها یا هنرهای دیگر این آیین شرقی مشاهده کرد. اصلا مجسمه‌های مختلف بودا در همین دوره زمانی بود که خودشان را به چشم مردم ظاهر کردند.

البته این را هم بگوییم که همه مجسمه‌های بودا به یک اندازه نیستند و چه بشا بعضی‌هایشان از لحاظ ارزش هنری و دقت حتی نسبت به مابقی مجسمه‌های بودا پیشرفته‌تر هستند. البته جدا از آن، قدمت و ریشه هر کدام از مجسمه‌ها هم نقش مهمی در تعیین اهمیت مجسمه‌های بودا ایفا می‌کنند. جایی نروید تا قدیمی ترین مجسمه های بودا در جهان آشنا شوید.

۶. بودای بزرگ لیشان

سال ساخت: ۸۰۳ سال بعد از میلاد مسیح

مکان: استان سیچوان در چین

ارتفاع: ۷۱ متر

مواد اصلی استفاده شده: ماسه سنگ بستر قرمز

اولین مجسمه بودایی که قرار است از آن بگوییم، مجسمه مایتریای بودای بزرگ لشان در تلاقی ۳ رودخانه، مین ریور، چینگی ریور و دادو ریور در بخش جنوبی استان سیچوان چین در مجاور شهر لیشان قرار گرفته است. همانطور هم که در تصویر مشاهده می‌کنید، مجسمه بودا را به حالت نشسته می‌بینیم و دست‌هایش را سر زانوهایش گذاشته است. این مجسمه حتی به بزرگ‌ترین و بلندقامت‌ترین مجسمه بودایی سنگی در دنیا شناخته می‌شود و تا این‌جا هم بلندقامت‌ترین مجسمه پیشامدرن دنیاست. این مجسمه روبه‌رو کوه امی است و آب رودخانه زیر پای او جاری است.

بد نیست از قصه ساخت این مجسمه هم بگوییم که در حین حکمرانی سلسله تانگ (۹۰۷-۶۱۸)، امپراتور چین در ۷۱۴ سال بعد از میلاد مسیح دستور ساخت مجسمه بزرگ لیشان به عنوان یکی از قدیمی ترین مجسمه های بودا در جهان را صادر کرد. این امپراتور چینی با ساخت این مجسمه امیدوار بود آب‌هایی که کشتی‌هایشان در سفر دریایی پرتلاطم می‌کند را آرام کند. حالا نمی‌دانیم موفق بوده یا نه، اما این را می‌توانیم بگوییم که ساخت این مجسمه ۷۱ متری (۲۳۳ فوت) که به بلندقامت‌ترین مجسمه پیشامدرن در دنیا تبدیل شده، ۹۰ سال طول کشید و بالاخره در ۸۰۳ خودش را نشان داد.

آیا می دانستید؟

بازدیدکنندگان می‌توانند از نمای بزرگ رودخانه‌ها و کوه‌های آن‌جا لذت ببرند. این مجسمه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و به یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری چین تبدیل شده است.

۵. آسوکا دایبوتسو

سال ساخت: ۶۰۹ بعد از میلاد مسیح

مکان: استان نارا، ژاپن

ارتفاع: ۱۲ متر

مواد اصلی استفاده شده: برنز

می‌گویند این مجسمه که در استان نارا قرار گرفته، در ۶۰۹ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده و همین آن را به عنوان یکی از قدیمی ترین مجسمه های بودا در جهان تبدیل می‌کند که نه از سنگ، بلکه از برنز ساخته شده و ۱۲ متر (۳۹ فوت) هم ارتفاع دارد.

این مجسمه حتی به راهب مشهور بودایی، کوکای هم ارتباط‌هایی دارد که گفته می‌شود همان راهبی است که آیین بودایی را از چین به ژاپن آورده است. حتی درباره کوکای می‌گویند که آن‌قدر تحت تاثیر این مجسمه قرار گرفته، درباره‌اش شعر نوشته است. جالب است که آهنگ محبوب محلی ژاپنی «Ame no Uzume no Mikoto» هم از این مجسمه الهام گرفته است.

آیا می دانستید؟

مجسمه بودای آسوکا دایبوتسو جدا از جنبه مذهبی که برای خیلی‌ها دارد، یکی از جاذبه‌های محبوب گردشگری و به عنوان یکی از دارایی‌های فرهنگی مهم ژاپن هم به حساب می‌آید. اصلا این مجسمه یکی از اشکال هنر بودایی در دوره آسوکا (۷۱۰-۵۳۸) است که آن دوره، زمان ظهور مذاهب بزرگ و تحولات فرهنگی در ژاپن بوده است.

۴. بودای بامیان

سال ساخت: ۵۷۰ سال بعد از میلاد (بودای شرقی) و ۶۱۸ سال بعد از میلاد مسیح (بودای غربی)

مکان: هزاره‌جات، افغانستان

ارتفاع: ۳۵ متر (بودای شرقی) و ۵۳ متر (بودای غربی)

مواد اصلی استفاده شده: سنگ

مجسمه‌های بودایی بامیان دو مجسمه یادبود از قرن ۶ بودند که در دیواره دره بامیان در منطقه هزاه‌جات در مرکز افغانستان به شکل نشسته حکاکی شده بودند. این مجسمه‌ها به عنوان قدیمی ترین مجسمه های بودا در دنیا به سبک ترکیبی کلاسیک هنر گاندارا را به تصور می‌کشند.

در تصویر بالا دو مجسمه بودا را می‌بینید که یکی از آن‌ها ۳۵ (۱۱۵ فوت) ارتفاع دارد و یکی دیگر هم به ارتفاع ۵۳ متر (۱۷۴ فوت) به عنوان یکی از بزرگ ترین مجسمه های دنیا شناخته می‌شد تا اینکه در سال ۲۰۰۱ میلادی تخریب شد.

همانطور که گفتیم این مجسمه‌ها با رداهای راهب ساده‌ای که به تن داشتند، به حالت نشسته حکاکی شده بودند و دست‌های‌شان را با ژست مراقبه‌ای روی زانوهای‌شان گذاشته بودند که دیگر خبری از آن پاها و دست‌های‌شان نیست. این مجسمه‌ها احتمالا با طلا و جواهرات تزئین شده بودند که مدت‌هاست آن‌ها را به غارت بردند.

آیا می دانستید؟

طالبان در اوایل سال ۲۰۰۱ میلادی به دستور رهبرشان، ملا محمد عمر مجسمه بودایی بامیان را تخریب کردند. طالبان دلیل خرابی آن مجسمه‌های بودایی را اینطور اعلام کرده بودند که این مجسمه‌ها بت‌هایی بودند که مردم محلی آن‌ها را عبادت می‌کردند و از طرفی هم علیه آموزه‌های اسلامی بودند.

۳. معبد بودای لومبینی

سال ساخت: ۵۵۰ سال قبل از میلاد مسیح

مکان: لومبینی، نپال

ارتفاع: ۱۰ متر

مواد اصلی استفاده شده: الوار

معبد بودایی لومبینی یک یادبود مجسمه‌وار در شهر باستانی لومبینی در نپال است که می‌گویند یکی از قدیمی ترین مجسمه های بودا بزرگ دنیاست و حتی به عنوان یکی از جاهای تاریخی و مذهبی نپال شناخته می‌شود.

اصلا می‌گویند بنیانگذار آیین بودا، سیذارتا گوتاما در این معبد به دنیا آمده و گفته می‌شود که این معبد بودایی محل به دنیا آمدن او را مشخص کرده بود. جالب است که این مقصد زیارتی محبوب بودایی دنیا حتی در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است.

این معبد در بین باغچه‌های زیبا قرار گرفته که به دست خانواده سلطنتی نپال در قرن ۱۹ کاشته شده بودند. این باغچه بقایای مقدس بودایی مانند درخت بودی را در دل خودش جایی داده که می‌گویند از درخت بریده اصلی رشد کرده که گوتاما زیر برگ‌هایش روشن‌ضمیر شده بود.

آیا می دانستید؟

این معبد یک مجتمع بزرگ از چند معبد، صومعه و بقایای گنبده و کاخ باستانی را در خودش جایی داده است.

۲. مجسمه های بودای ایستاده

سال ساخت: حدود ۳ یا ۴ سال بعد از میلاد مسیح

مکان: توکیو، ژاپن

ارتفاع: ۳۳ فوت

مواد اصلی استفاده شده: برنز

این مجسمه‌های بودای ایستاده در منطقه اوئنو، توکیو در حدود ۳ یا ۴ بعد از میلاد مسیح از برنز ساخته شده و یک ارتفاع حدودی ۳۳ فوتی دارند. این مجسمه‌ها در کنار داشتن عنوان قدیمی ترین مجسمه های بودا در جهان، عنوان قدیمی ترین مجسمه چوبی بودا در دنیا را هم دارند که همین‌ها باعث شده تا در بین مشهورترین هنرهای مذهبی ژاپنی قرار بگیرند. حتی به یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری توکیو هم تبدیل شدند که بازدیدکنندگانش از سراسر دنیا برای دیدنش به آن‌جا می‌روند.

آیا می دانستید؟

در کنار جذابیت‌هایی که از مجسمه‌های بودایی به گوش‌مان خورده، این مجسمه جذابیت دیگری دارد و آن هم این است که می‌گویند در زمان ساخت این مجسمه، دست راست آن را از روی دست امپراتور الگوبرداری شد و ساخته شده بود.

۱. مجسمه های بودا نشسته

سال ساخت: حدود ۱ یا ۳ بعد از میلاد مسیح

مکان: گاندارا، پاکستان

ارتفاع: ۹۵ سانتی متر

مواد اصلی استفاده شده: سنگ

آخرین مجسمه‌ای که می‌خواهیم از آن بگوییم، مجسمه بودای نشسته است که به تصور خیلی‌ها با قدمت حدود ۲ یا ۳ سال بعد از میلاد مسیح به عنوان یکی از مشهورترین و قدیمی ترین مجسمه های بودا در تاریخ به حساب می‌آید. بد نیست به یک نکته جالب هم اشاره کنیم که تصور می‌شود این مجسمه از تاکسیلا، مرکز مهم آیین بودایی در زمان خودش می‌آید.

جزئیات پیچیده و مدل موی سر و جواهرات این مجسمه را هم نمی‌شود حداقل نسبت به مجسمه‌هایی که تا به الان در این مقاله آورده شده را نادیده بگیریم. البته در این سال‌ها دور از آسیب هم نبوده و صدمات شدیدی را به خودش دیده که خوشبختانه در سال‌های گذشته مرمت شده و در حال حاضر هم در موزه تاکسیلا به نمایش گذاشته می‌شود.

آیا می دانستید؟

این مجسمه همچنین به حکاکی‌های پیچیده و شباهت‌های برجسته‌ای که با مجسمه‌های بودای کشف شده در تبت دارد، شناخته می‌شود.