تاریخ هنر جهان( هنر مصر)
تمدن مصر تا حدود زیادی وابسته به رود نیل است که در کنار آن قرار دارد.زیرا که مدام، لایه‌های حاصلخیز خود را در باریکه خاک میان صحرا و صخره‌ها رها می‌سازد.توجه به این شاهرگ حیاتی که سرچشمه زندگی مصر بود در پیشرفت علوم و خط تاثیر داشت.در حوالی ۳۳۰۰قبل از میلاد، مصریان به خط هیروگلیف می‌نوشتند.
تاریخ مصر بر حسب رسم کهن مصریان به سلسله‌های پادشاهی تقسیم بندی شده و متناوبا بیست و شش سلسله در مصر حکومت کرده اند و پایتخت آن‌ها گاهی شهر باستانی “منفیس “و گاهی “تبس” بوده است.
۱-سلسله اولیه
نخستین فرعون مصر که بانی سلسله قدیم مصر بود”منس” نام داشت که قریب ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد، مصر سفلا و علیا را با هم متحد کرد و زمینه آثار متنوع هنری را در سراسر پهنه مصر فراهم ساخت.همچنین اولین سلسله با یک سیاست واحد ترکیبی از دو فرهنگ را به اجرا گذاشت.
با شروع این دوران است که به تدریج شروع معماری مقبره‌ها (مصطبه)آغاز می‌گردد که اولین فرم مقابر مصری را تشکیل می‌دهد.
مصطبه عبارت است از یک بنای ذوزنقه شکل با دیوارهای پرشیب که از سنگ و آجر پوشیده است. بدن مرده، مومیایی و کفن پیچ میشد و در تابوتی به اندازه و شکل بدن انسان که از پاپیروس ساخته میشد قرار میگرفت. سپس جسد متوفی را از یک حفره مرکزی در بالای مصطبه ،داخل مقبره می‌نمودند، این محوطه در عمق زیادی از زمین قرار داشت. این منفذ در برخی موارد از بام تا محل استقرار جسد بیش از ۳۰ متر به طرف پایین ادامه داشت.پس از آنکه جسد در داخل مصطبه قرار میگرفت، دهانه آن را با دقت می‌پوشاندند،به طریقی که این مسیر قابل شناسایی نباشد.در سرداب مصطبه که با محیط خارجی هیچگونه ارتباطی نداشت، نقاشی و مجسمه متوفی و نیز اشیا نفیس و ظروفی که برای “کا”ضروری بود قرار داده میشد.ارتباط مصطبه با محیط خارج، تنها دری بود که به نمازخانه‌ای کوچک منتهی میشد.
مصطبه‌ها نه تنها اولین شکل مقابر ساخته شده در مصر بودند، بلکه ساخت آن‌ها در زمانی که اهرام نیز به وجود آمدند، ادامه یافت و به عنوان مقابر اشراف و نزدیکان فرعون در کنار اهرام، مورد استفاده قرار گرفت.
مهمترین اثر هنری این دوره که برای شناخت خصوصیات هنر مصر مناسب است یک لوح سنگی است که به شاه “نارمر” نسبت داده می‌شود.نقش کنده کاری شده در دو سوی این لوح به یک رویداد سیاسی اشاره دارد و گویای اتحاد مصر علیا و سفلی توسط “نارمر” است.
۲-سلسله قدیم
ثبت وقایع در مصر به وسیله خط هیروگلیف و نقاشی انجام میگرفت.
در مصطبه‌ها، لوحه‌ها، بعضی اهرام و مقابر شخصی به نقاشی و نقوش حجاری شده‌ای برخورد خواهیم کرد.نقاشی در این زمان ضمن داشتن جنبه تزیینی، منعکس کننده جنبه مذهبی هم بوده است.
چون معماری مصر به معبد و آرامگاه خلاصه می‌شود، عمده پیکرتراشی‌ها و نقاشی‌ها برای این منظور تهیه می‌شده است..به همین دلیل هنر مصر قدیم را در دو بخش معماری و نقاشی بررسی می‌کنیم.
1-معماری مصر قدیم
2-نقاشی مصر قدیم
۳-سلسله‌های میانی و جدید
از باشکوه‌ترین بناهای این دوره معبد صخره‌ای ملکه “حت شپ سوت” در دیرالبحری است که تلفیقی از معماری طبیعی و معماری ساخت بشر است .بدین معنی که محراب و تالار در دل سنگ حفر شده اما حیاط کاملا آشکار است.این بنا توسط “نمونت” معمار محبوب ملکه طراحی واجراشده است.
از مشهورترین حاکمان، می‌توان از “آخناتون “نام برد.او تلاش کرد از محدودیت‌های سنتی بکاهد و در پی این تلاش هنرمندان نیز از آزادی محدودی برخوردار شدند.فرمها و حالتهای قرار دادی که به آن‌ها تحمیل شده بود شکسته شد و تا حدودی اجازه طبیعت پردازی و واقع گرایی را پیدا کردند.از نمونه‌های به دست آمده سر آخناتون است.
نقوش در مقایسه با کارهای خشک و سخت گذشته، تا اندازه‌ای معتدل شدند و هنرمندان سعی روشنی را در جهت طبیعت گرایی آغاز کردند.
آخرین فرمانروایان قدرتمند مصر رامسس دوم و سوم هستند که بار دیگر مصر را به اوج قدرت و عظمت رساندند.
تاریخ هنر جهان در پرتگاه رود نیل معبد عظیمی به دستور رامسس دوم ساخته شد که هر بیننده‌ای را دچار شگفتی می‌کند.معماران و مهندسان بازی نور شگفت انگیزی در این معبد به راه انداخته اند .چه از نظر انتخاب محل و چه از نظر کندن اتاقها، هیچ امری را به تصادف واگذار نکرده اند.هر صبح در زمان تساوی طول روز و شب، خورشید پس از روشن ساختن پیکره‌های عظیم الجثه در نما، از درون معبد از عمق ۶۰ متری بر محراب آن می‌تابد.این زمان باید اوج انجام مراسم مذهبی باشد.
در دهه ۱۹۶۰با اجرای پروژه سد بلند اسوان و به منظور تولید برق آبی و افزایش زمینهای زیر کشت، کل بنای این معبد و سایر معابد اطراف آن به زیر آبهای نیل می‌رفت.از این رو کار عظیم پنج ساله جداسازی و انتقال و دوباره سازی در مکان مرتفع تر، کامیابی بزرگی در زمینه فنون و مهندسی بود.امروزه معبد در جای جدید خود بر فراز نیل و دقیقا در همان جهت قرار گرفته است و مشرف به رود نیل، جلوه خاصی به آن بخشیده است.
