پادشاهی یونان باختری

پادشاهی یونانی-باختری به چندین سلسله و احتمالاً پادشاهی پادشاهان یونانی- مقدونی اطلاق می شود که از ۲۵۰ تا ۱۳۰ قبل از میلاد بر باختر حکومت می کردند.

بنیانگذار

پادشاهی یونانی-باختری در سال ۲۵۰ قبل از میلاد ظاهر شد، زمانی که “ساتراپ دیودوتوس” (یا تئودوتوس به زبان لاتین) علیه حاکم سلوکی خود، “آنتیوخوس دوم”، شورش کرد، زیرا می دانست که “آنتیوخوس” با بطلمیوس ها در غرب مبارزه می کند. در ابتدا دیودوتوس و پسرش دیودوتوس دوم بسیاری از مناطق را در جنوب آریانا فتح کردند و فتوحات خود را به باختری محدود کردند. با این حال در حدود سال ۲۳۰ قبل از میلاد، یک حاکم محلی به نام اوتیدموس، که احتمالاً با سلوکیان مرتبط بود، دیودوتیدها را سرنگون کرد و سلسله خود را ایجاد کرد و قلمرو خود را به سمت شمال به “سغد” و” فرغانه” گسترش داد. در سال ۲۱۰ قبل از میلاد، آنتیوخوس سوم سلوکی پیروزمندانه با “اوتیدموس” جنگید و او را مجبور به عقب نشینی کرد که منجر به محاصره سه ساله باختری شد. این محاصره بی پایان و تهدید عشایر شمالی، “آنتیوخوس سوم” را مجبور به مذاکره کرد: او “اتیدموس” را به عنوان پادشاه می شناخت و یکی از دخترانش را در ازای آذوقه و فیل های جنگی به او داد.

پادشاهی یونانی-باختری در سال ۲۵۰ قبل از میلاد، زمانی که ساتراپ دیودوتوس علیه آنتیوخوس دوم قیام کرد، ظاهر شد.

گسترش

پادشاهان یونانی-باختری با تامین امنیت جبهه غربی، از افول سلسله موریان استفاده کرد و ، علیه همسایگان شرقی خود وارد جنگ شد. در کمتر از ۲۰ سال، تحت فرمان دمتریوس و نوادگانش، آنها “پاروپامی‌ساداس”،” آراکوسیا”، “گاندهارا” و “پنجاب “غربی را تصرف کردند. در همان زمان قدرت مرکزی بین چندین پادشاه تقسیم شد که به نظر می‌رسید همیشه شرایط خوبی نداشتند. برخی از آنها تنها در شرق هندوکش فرمانروایی می کردند و اولین پادشاهان هندو-یونانی بودند.

“اوکراتیدس” قدرت می گیرد

در سال ۱۷۱ پیش از میلاد اوکراتیدس، که احتمالاً با سلوکیان نیز در ارتباط بوده است، پادشاه یونانی-باختری را سرنگون کرد و علیه پادشاهان هندو-یونانی به جنگ پرداخت. او در ابتدا موفق بود تا اینکه یک نفر از سلسله یوتیدمی به نام “مناندر” او را مجبور کرد که در غرب هندو-کوش در باختری عقب نشینی کند. این آغاز رقابت بین سلسله‌های “اوتیدمی” و “اوکراتید” بود که برای مدت طولانی ادامه داشت. این رقابت پادشاهی یونانی-باختری را تضعیف کرد: سغدیانا به زودی از دست رفت و “اوکراتیدس” مجبور شد باختر غربی را به پادشاهان اشکانی واگذار کند. در سال ۱۴۵ قبل از میلاد، اوکراتیدس توسط پسر خود به قتل رسید، که منجر به یک دوره بی ثباتی سیاسی شد که منجر به سرنگونی آخرین پادشاه هندو-یونانی، یعنی “هلیوکلس”، در سال ۱۳۰ قبل از میلاد توسط چادرنشینان “یوژهی” شد.

ارتباط با فرهنگ های دیگر

پادشاهی یونانی-باختری در تخیل یونانی جایگاه منحصر به فردی داشت، زیرا پادشاهی هلنیستی در مرز جهان شناخته شده بود. این پادشاهی با همسایگان هندی و عشایری و احتمالاً چینی ها نیز تماس های مکرری داشت که در گسترش کالاها و سکه های آنها مشهود است. هنر یونانی-باختری به عنوان یکی از بهترین هنرها در این زمان شناخته می شد،  مجسمه های یافت شده در استوبورا (آی خانوم امروزی) و باختر بر صحت همین موضوع گواهی می دهند  همچنین آنها از سکه هایی با  کیفیت بالابرخوردار بودند. این اصالت با سقوط آخرین پادشاه یونانی-باختری از بین نرفته است، زیرا برخی از تداوم هنر یونانی-باختری در جانشینان “یوژهی “و “کوشان” مشهود است.

مترجم: زهرا طاهری