غار کلماکره

تاریخ ما | غار کَلْماکَره یک غار با اهمیت تاریخی در استان لرستان در غرب ایران است. این غار در شهرستان پل‌دختر در استان لرستان واقع شده‌است.^[۱] در غار کلماکره آثار زیادی از ایران باستان به دست آمد که به دلیل بی تدبیری مسئولان همگی از کشور خارج گردید. کاسه‌های ماهی بادامی این غار بسیار معروف می‌باشد. تکوک‌های بسیار نفیسی از این خزانه ایران باستان به خارج از کشور قاچاق شد. گفته می‌شود که این خزانه یکی از مهم‌ترین خزائن دولت‌های ایران باستان مانند هخامنشیان و ساسانیان بوده‌است. معنی واژه کلماکره به زبان محلی به معنی جایگاه بز (کل کوهی) و انجیر است.^[۲]

غار کلماکره مربوط به دوره ایلامیان است و در شهرستان پل‌دختر، بخش مرکزی، روستای طاق ملک حسین واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.^[۳]

غار کلماکره در شرق یکی از آخرین کوه‌های شهرستان پل‌دختر واقع شده است. پیشانی غار ۵۰/۱ متر جلوتر از پایین دهانه آن است و به همین دلیل این غار از دید پنهان است. کلماکره به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ توسط یک چوپان که در تعقیب یک بز گمشده از گله‌اش بود کشف شد. او در دهانه غار کلماکره که دالانی طولانی و منتهی به تالارهای اصلی است یک سکه کشف کرد که این به کنجکاوی وی و کشف کل گنجینه انجامید. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پس از مدتی از وجود چنین غاری مطلع شد و گروهی را برای حفاظت از آن راهی کرد اما تمام اشیاء موجود در این غار که شامل سکه و تعدادی مجسمه نقره‌ای از اشکال حیوانات و جام‌های نقره‌ای که مربوط به اوایل حکومت هخامنشیان و اواخر دوره مادها بود توسط افراد محلی و قاچاقچیان از غار خارج شده بود. این اشیاء احتمالاً در خزانه دولت هخامنشیان در شوش نگهداری می شده است. تا اینکه کوروش، بابل و بین‌النهرین را به تصرف خود در آورد و تمام خزائن را از معابد بابل به این غار انتقال داده است. در زمان حمله اسکندر به ایران این گنجینه به کوه‌های پلدخترمنتقل شد و چهار نگهبان مخفیانه از این گنج محافظت می‌کردند تا اینکه بر اثر گذر زمان هر چهار بر اثر مرگ طبیعی مردند، پس از کشف غار در سال ۱۳۶۸ هنوز آثاری از چهار سرباز نگهبان وجود داشت.^[۴]

یافته‌های غار

تعداد زیادی اشیا نفیس با قدمت تاریخی فراوان در کاوشهای غیر مجاز از این غار به دست آمده‌اند که در موزه‌های اروپایی مانند لوور و موزه بریتانیا و نیز موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند. این اشیاء شامل پیکره‌ها، بشقاب‌ها و تکوک‌های نفیس هستند.

یکی از ۶ گنجینه بزرگ کشف شده در جهان

بسیاری از اشیای تاریخی و ارزشمند این غار که به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ کشف شد و از آن به عنوان یکی از ۶ گنجینه بزرگ کشف شده در جهان یاد می‌کنند امروز در موزه‌های خارج از کشور است.^[۴]

شاهکار نقاب‌های غار کلماکره

نقاب‌های غار کلماکره لرستان از آثار باستانی هستند که در غار کلماکره، در لرستان ایران کشف شده‌اند. این نقاب‌ها مربوط به نیمهٔ نخست هزارهٔ نخست پیش از میلاد است و در موزهٔ ایران باستان نگهداری می‌شود. صورتکها یا ماسکهای طلایی که از غار کلماکره در لرستان بدست آمده نشانگر اینست که در دوران شاهنشاهی هخامنشی نوعی آئین و یا مراسم که احتمالاً جشن‌های ملی مرسوم وجود داشته که از این ماسک و صورتکهای طلا در آن مراسم‌های خاص استفاده می‌شده است. بدین طریق می‌توان اینگونه پنداشت که حداقل نوعی از آئین جشن‌های بالماسکه ای که اروپائیان امروزه برپا می‌دارند در ایران باستان وجود داشته است.

پانویس ها

منابع

• «غار کلماکره». نگارخانه عکس میراث فرهنگی و گردشگری استان لرستان. بازبینی‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۰۸.
• «عکسی از یکی از جام‌هایی که احتمالا در کلماکره یافت شده است.». Center for Environmental Management of Military Lands. بازبینی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۱.
• کهن‌دیار، مجموعه آثار ایران باستان در موزه‌های بزرگ جهان- جلد اول، بهنام محمد پناه- انتشارات سبزان – شماره شابک:۷-۳۴-۸۲۴۹-۹۶۴-۹۷۸

تصاویر بیشتر: