دختران ایران باستان

دختران ایران باستان با مهریه عندالمطالبه عروس می‌شدند.به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری ایونا به نقل از خبرگزاری CHN تصور رایج بر این است که مهریه های کلان یا عندالمطالبه بودن مهریه مربوط به دوره اسلامی است، اما نتایج پژوهش‌های اخیر دکتر «سعید عریان»، رئیس پژوهشکده زبان و گویش روی عقدنامه های پهلوی و پازند، نشان می دهد که این موارد ریشه در ایران باستان و دوره پیامبری زرتشت دارند. کما اینکه در قباله های ازدواج زمان زردشت پیامبر نیز، میزان مهریه عندالمطالبه که بر ذمه داماد بود، شهود و تاریخ ازدواج درج شده است. ازدواج یکی از کهن ترین نهادهای اجتماعی استکه بسیاری از آداب و رسوم آن از زمان باستان تا به امروز حفظ شده و از زوال مصون مانده اند. به تازگی سه متن دعایی بسیار زیبا از متون پهلوی و پازند به همت سعید عریان، مورد پژوهش قرار گرفته است که صرفا در رابطه با ازدواج تحریر شده اند. کهن ترین اشاره به ازدواج در «گاهان»، هات ۵۳ آمده که به ازدواج پورچیستا دختر زردشت با جاماسب مربوط می شود. گذشته از گاهان در منابع متاخر دیگر اوستا نیز همانند اَرد یشت و نیز منابع دوره میانه از جمله دادستان دینی، مادیان هزار دادستان، روایات پهلوی و شایست نشایست به مساله ازدواج اشاره های فراوان شده است. در میان منابع مکتوب پهلوی و پازند، اسناد ازدواج دارای کمترین تنوع است که بنا بر آگاهی موجود تعداد آنها تنها ۶ سند است. سه تا از این سندها که در سال گذشته مورد پژوهش قرار گرفته اند، عبارتند از: ۱. «درباره پیمان کدخدایی» با تحریر پهلوی متعلق به سال ۶۲۷ یزدگردی برابر با سال ۱۲۷۸ میلادی. ۲. «نکاح از روش ایران» تنها با تحریر پازند. ۳. «آخرین پیمان پهلوی یا نکاح پیمانی پهلوی، آخرین نوزود به هنگام بر ریختن» متعلق به سال ۷۶۷ یزدگردی برابر با ۱۴۱۸ میلادی. با تحریر پهلوی و پازند. این اسناد، نمونه ای از اسنادی هستند که همه آنها متون یکسانی دارند. آغاز سند در بردارنده ستایش هرمز و آفریننده، «اهونور» یا دعای «یثا اهو» و ادعیه دیگر است. اصل سند نیز شامل تاریخ روز، ماه و سال ازدواج، شجره و محل زندگی زوجین، گرفتن اقرار از زوجین مبنی بر توافق متقابل در تعهدات، میزان مهریه و… می شود و سرانجام سند، دعا و آرزوی خوشبختی برای زوجین را در بر می‌گیرد. علاوه بر این ها در سه متن دعایی زیر که هر سه از پازند به جای مانده اند، به ازدواج اشاره های مستقیمی شده است. نخستین متن، «دعای نکاح گفتن» است که در صفحه ۱۱۷ متون پازند قرار دارد و توسط «آنتیا» دانشمند نامداری از پارسیان هند، در سال ۱۹۰۹ گردآوری شده است. در میان متون سه گانه مذکور، این متن دارای ارزشی ویژه است و با تمام کوتاهی خود، صرفا از یک متن دعایی فراتر رفته و می تواند به عنوان یک سند ازدواج نمونه نیز مطرح شود، زیرا تمام ویژگی های یک سند ازدواج همانند تاریخ، طرفین ازدواج، شهود و مهریه در آن دیده می شود. دیگر «دعای پیمانی» که در صفحات ۱۱۶ _ ۱۱۷ متون پازند جای دارد و صرفا یک متن دعایی است. این متن از نظر به کار بردن جمله ها و مضمون دعایی زیبای مربوط به ازدواج حایز اهمیت است. سوم «آفرین بزرگان» که در صفحات ۱۱۵ _ ۱۱۶ متون پازند جای گرفته و از نظر تشبیهات و مضمون ها زیباترین و شیواترین این متون سه گانه است. در این متن به نام بسیاری از ایزدان، شخصیت های حماسی و گل ها همراه با صفات مربوط به آنها اشاره شده است که در مجموع ساختار دعایی این متن را به وجود می آورند. عریان هر سه این متن ها را مورد پژوهش قرار داده و گاه به گاه برای درک بیشتر متون، کلماتی را برای آنها افزوده است که همگی داخل پرانتز آمده‌اند. کوتاه ترین این متن‌ها، دعای نکاح گفتن است که در آن میزان مهریه دو هزار درم سیم سپید ناب و دو دینار زر سرخ سره نیشابوری تعیین شده است. دعای نکاح گفتن به نام ایزد بخشاینده بخشایشگر مهربان «به نام آفرین دادار هروسب آگاه، خداوند >ی که< همی بخشش کند روزی بسیار، فرزند بسیار، روزی بسیار، مال بسیار، سال بسیار، همی دوستی >ایجاد< کند میان هر دو >طرف< عروسی، خوبی شمال زوال مباشد، عمر >شما را< دراز کند و در فلان روز و فلان ماه و در فلان سال و در فلان شهر، به انجمن ها در نشست به فلان یزد سخن >و< دین مزدیسنان >به< نکاح و سروری رسید که بر بخشش کند و دو هزار درم سیم سپید ویژه (= ناب) و دو دینار زر سرخ سره نیشابوری >به< نام و سروری فلانی رسید. >در حضور < شما خویشاوندان، این سروری به وصلت مسطور هر دو آمد، >فلانی در حضور< شما در مورد دادن >مبلغ فوق< و >نیز< وفای به عهد، به زبان قبول کرد. این هر دو شادی بر مزید، چنان که خدای، نیکی را دوست دارد برای شما، چنان که خدای نیکوکار >ی< های او را بر مزید >و به< فرمان خدای، صدقه های او دوام یابد، پیمان سخن باشید و دوستی خویش شما باد و دل شما پاک و راست باد؛ سخن و زبان شاد باد، هزاران هزار آفرین باد. » «سعید عریان» درباره زمان تنظیم این سند می گوید: «به طور دقیق نمی توان دوره تاریخی برای این اسناد مشخص کرد اما آنچه که مسلم است این که متون پازند همگی از قرن ۶ میلادی به بعد نوشته شده اند و اصولا پازندنویسی متعلق به ۶ بعد از میلاد و قرون بعدی آن است.» پازند شرحی است که بر زند نوشته شده است. زند نیز خود شرحی است که توسط زرتشت بر اوستا نوشته شده تا درک آن برای همگان روشن تر شود. قباله «دعای نکاح گفتن» بنا به گفته عریان، یک فرم ثابت از قباله است که ب