آفرینش مادی و پیش نمونه‌های گیتی
پس از بیهوشی اهریمن، اورمزد آفرینش گیتی را آغاز می‌کند. او از زمان بیکران زمان محدود یا کرانه مند را می‌آفریند تا در هنگام مناسب آفرینش را به حرکت درآورد و سپس آفرینش پدیده‌های گیتی را آغاز کند. او در یک سال و در شش نوبت پیش نمونه‌های شش پدیدۀ اصلی آفرینش را می‌آفریند که عبارت‌اند از آسمان، آب، زمین، گیاه، جانور و انسان.۱
اورمزد آسمان را روشن و بسیار پهناور می‌آفریند. ایرانیان باستان به دلیل مفهومی که از نام آسمان دریافتند آن را از سنگ می‌پنداشتند و سپس آن را از فلز انگاشتند. در متون پهلوی، آسمان همچون دژی محکم در برابر حملۀ، اهریمن تصور شده و گاهی چون سفیدۀ تخم‌مرغی فرض شده که زمین مانند زرده در میان آن قرار دارد. در تشبیه دیگری آسمان را همچون پرنده‌ای فرض کرده‌اند که تخم خود یعنی زمین را زیر بال گرفته است. نمونه مینوی آسمان همچون جنگجوی دلیری که زهری فولادین دارد نمونۀ این جهانی آسمان را می‌پاید.
پیش نمونه آب به‌صورت یک قطره است به پهنای همۀ آب‌ها.
پیش نمونه زمین، زمین است گرد و هموار، بون هیچ پستی‌وبلندی، درجاهایی سخت و درجاهایی نرم.
پیش نمونه گیاه، گیاهی است به‌صورت یک شاخه، دربرگیرنده همه گیاهان عالم. پیش نمونه چهارپایان مفید، گاو«ایوداد»یا «ایوَکداد»۲ به معنی یکتا آفریده است که در کنارۀ راست رودخانه وِه دائیتی۳ (بِه دائیتی، دائیتی خوب) در ایران ویج۴ یا ایران ویز آفریده می‌شود. او مانند ماه سفید و روشن است و بالایش به
اندازه سه «نای»۵ است. اورمزد او را همچنین برای یاری آب و گیاه می‌آفریند.
پیش نمونۀ انسان گیومرث است که به معنی «زندۀ میرا »است. موجودی است درخشان مانند خورشید که بالایش به‌اندازه چهار نای است و پهنایش به‌اندازه بالایش.۶ او در کنارۀ چپ رودخانه دائیتی آفریده می‌شود. او نمونه انسان کامل است و برای یاری و کمک به آفریدگار خلق می‌شود و به همین جهت، گیومرث را مرد اَهلشو (یا مرد مقدس) نیز نامیده‌اند.
در اعتقادات کهن ایرانی برای اهریمن آفرینش مادی قائل نشده‌اند.
اهورا مزدا در سمت راست
۱. ۱.سالگرد این آفرینش‌ها شش جشن است که به جشن‌های گاهانبار یا گهنبار معروف‌اند و بافاصله‌های نابرابر در یک سال قرار دارند:
الف)مدیوزرم گاه(Medyozarm) به معنا میان بار و به یادبود آفرینش آسمان در اردیبهشت ما.
ب)مدیوشم گاه(Medyosham) به معنای میان بهار و به یادبود آفرینش آسمان در اردیبهشت‌ماه.
ج)پدیشه گاه(Pedishah) به معنای گردآوری غله و به یادبود آفرینش زمین در شهریورماه.
د)ایاسریم گاه(Ayasrim) به معنای بازگشت به خانه و به یادبود آفرینش گیاه در مهرماه.
ه)مدیاریم گاه(Medyarim) به معنایی میان‌سال و یادبود آفرینش چهارپایان در دی‌ماه.
و)همسپهمدیم گاه(Hamaspahmedium) به معنای همۀ سپاه و به یادبود آفرینش انسان در روزهای آخر سال.
۲. ۲.Evak dad
۳. ۳.Veh daiti، رودخانه اساطیری در سرزمین ایران.
- ۴. Eran Verj یا Eran Vez، سرزمین ایران.
۵. ۵.نی. هر نای برابر باده فوت است.
۶. ۶.شاید بازمانده‌ای از اندیشه کهن غول نخستین باشد، چون چنین اندازه‌هایی با اندازه موجود معمولی انسانی مغایرت دارد.
