آنطور که متون و نوشته های تورات و منابع قدیمی نشان می‌دهند، ایدومیان یا ادومیان ( Edomites ) جزء ساکنان اصلی سرزمین فلسطین بودند ریشه و تباری عربی – عبرانی داشتند . این قوم در جنوب بحرالمیت در منطقه ای به نام ” ایدوم ” زندگی می کردند . در تورات از این منطقه به نام سرزمین ” سعیر ” نام برده شده است .طبق روایتی که در تورات آمده است ادومیان منسوب به ادوم هستند که به معنای ” سرخ ” می باشد . ادوم همچنین نام عیسو فرزند توامان کوچکتر اسحاق است . ادومیان از نسل ادوم به وجود آمدند . طبق منابع قدیمی ، عبرانیها روابط بسیار خوبی با ادومیان داشتند . این روابط در سطوح مختلف از حسن همجواری گرفته تا وابستگی اقتصادی و نظامی بود .
وابستگی های نظامی بین اینها در هنگام بروز مشکلات و بحران های اقتصادی به وجود آمد. عبرانیان به دلیل روابط خوبی که ادومیان با آنها داشتند ، به آنها لقب ” برادران ” داده بودند .با اینکه ادومیان تمدن چشمگیر و قابل ملاحظه ای از خود به جای نگذاشتند ولی ، تاریخ سیاسی آنها جزء مهم ترین تواریخی است که اقوام ساکن در فلسطین از خود باقی گذاشتند .ادومیان تنها در یک دوره نسبتاً کوتاه ، شهر حبرون ( الخلیل ) را مرکز فرمانروایی خود قرار دادند . لهجه ای که با آن سخن می گفتند بیشتر شبیه لهجه عبری ، موآبی و عمونی بود .
این قوم برای اولین بار در تاریخ هنگامی که موسی ( ع ) هنگام خروج از مصر و به قصد سفر به فلسطین پیکی را به منظور مذاکره با پادشاه ادومیان روانه آنجا کرده و از او خواست که اجازه دهد قومش از منطقه تحت نفوذ آنان عبور کند ولی پادشاه ادومیان موافقت نکرد و حضرت موسی ( ع ) را به جنگ تهدید کرد ، در تورات مطرح شد. به همین دلیل موسی ( ع ) برای رسیدن به مقصد راه طولانی تری را انتخاب کرد .این امر سبب کینه توزی عبرانیان نسبت به ادومیان شد و به دنبال آن پس از به قدرت رسیدن عبرانیان در فلسطین ( ۱۰۰۴ – ۱۹۶۳ ق . م ) آنها ادومیان را زیر سلطه خود در آوردند . این چیرگی و تسلط تا زمان پادشاهی سلیمان ( ۹۶۳ – ۹۲۳ ق . م ) ادامه داشت و پس از آن از بند تسلط عبرانیان رها شدند .با این حال روابط بین آنها و عبرانیان کمابیش ادامه داشت . به طوری که عبرانیان در هنگام حملات نظامی بر ضد اقوام دیگر مانند موآبیان ، از کمک و یاری ادومیان بهره می گرفتند . این روابط در بعضی مقاطع دچار خدشه و تیرگی شد .
آنطور که برخی مورخین و پژوهشگران باستان شناس گزارش می‌دهند، بالاخره ادومیان از ” یورام بن یهوشافاط ” پادشاه یهودا انتقام گرفتند و جانشین او ” ایضابن یوآش ” در سال ( ۷۹۵ – ۷۸۶ ق . م ) در حمله ای که علیه آنان به راه انداخت توانست آنها را شکست دهد . همچنین فرزند او ” عزریا ” ( ۷۸۶ – ۷۴۰ ق . م ) به شهر ” ایله ” در خلیج عقبه دسترسی پیدا کرد و برپایی استحکامات دفاعی در آن شهر پرداخت .این مسأله نقطه عطفی شد در تاریخ قوم ادوم که بتواند به مقابله با تجاوزات دشمن فکر کند . آنچه که از برخی از منابع استفاده می شود این است که ” آحاز بن یوشام ” پادشاه یهودا در مقابل حملات مکرر ادومیان از پادشاه آشور درخواست کمک کرده بود .
آن چیزی که واضح بوده و در آن شکی وجود ندارد این است که ادومیان نتوانستند به اهداف نظامی خود تحقق کامل ببخشند و تنها برای مدتی توانستند بر فلسطین جنوبی مسلط شوند . همان منابع می گویند که پس از مدتی ادوم به پرداخت جزیه به دولت آشور مجبور شد .پس از حمله ” بخت نصر ” پادشاه بابل به فلسطین و به اسارت درآوردن یهودیان شورشی و انتقال آنان به بابل در سال ۵۸۶ ق . م ( نک : اسارت بابلی ) از ادومیان بر ضد آنان استفاده کرد . در این زمان بود که به دنبال فشار قبایل عرب ، ادومیان دست به عملیات نظامی زده و به توسعه قلمرو خود در فلسطین جنوبی پرداختند و قسمتهایی از خاک یهود را تصرف کردند . ولی زمان زیادی نگذشت که مجددا زیر سلطه یهودیان درآمدند ( آغاز قرن دوم پیش از میلاد ) و این بار مجبور به پذیرش آیین یهود شدند .هنگامی که رومیها در قرن اول پیش از میلاد ، سوریه را به تصرف خود درآوردند ادومیان جنوب فلسطین را نیز به تصرف خود درآوردند .
موقعیت جغرافیایی ادومیان
