داستان مرموز دستگیری رودلف هس در جنگ جهانی دوم

شهر نورنبرگ به عنوان میزبان همایش‌های باشکوه و سالیانه حزب نازی، در نوامبر ۱۹۴۵ میلادی و بعد از پایان جنگ جهانی دوم بار دیگر پذیرای ۲۴ نفر از رهبران این حزب بود و همه آن‌هایی که مثل آدولف هیتلر جرأت خودکشی نداشتند یا به اندازه مارتین بورمان و آدولف آیشمان برای فرار از دست متفقین خوش‌شانس نبودند، حالا مقابل ۸ قاضی از شوروی، آمریکا، انگلستان و فرانسه نشسته و منتظر قرائت نامه اعمال‌شان بودند. در میان متهمان، اما مردی نشسته بود که وضعیتی متفاوت با دیگر هم‌رده‌های خود داشت و حضورش در دادگاه تعجب بسیاری را برانگیخت.

۳۲ سال پیش در چنین روزی، برابر ۱۷ آگوست ۱۹۸۷ میلادی، رودلف هس از رهبران حزب نازی و معاون آدولف هیتلر در ۹۳ سالگی در زندان درگذشت. هس براساس حکم حبس ابدی که از دادگاه نورنبرگ گرفته بود ۴۲ سال از عمر خود را پشت میله‌ها گذراند. وقتی در نوامبر ۱۹۴۵ میلادی زنگ آغاز دادگاه نورنبرگ به صدا درآمد، همه آن‌هایی که همکاری موثری با ارکان مختلف رایش سوم داشتند یکی یکی مقابل قضات این دادگاه قرار گرفتند. اما در این میان چشم و گوش همه متوجه نتیجه محاکمه ۲۴ عضو ارشد دولت آدولف هیتلر بود. رودلف هس ازجمله کسانی بود که به‌رغم نزدیکی به پیشوای آلمان نازی حکم حبس ابد شامل حالش شد؛ هر چند که برخی در آن زمان همین حکم را نیز سنگین ارزیابی کردند.

چرا؟ چون او سال‌ها قبل از پایان جنگ یعنی در می‌۱۹۴۱ میلادی و به خواست خود نزد بریتانیایی‌ها رفته بود و فی‌الواقع در جریان بسیاری از تصمیمات نازی‌ها در طول جنگ جهانی دوم که در دادگاه برچسب جنایتکارانه به آن‌ها زده شد، قرار نداشت.

ماجرای دستگیری رودلف هس توسط بریتانیایی‌ها از جمله نکات جالب و مرموز جنگ جهانی دوم است که مانند وقایعی، چون آتش‌بس ۴۸ ساعته آدولف هیتلر در بندر دانکرک هنوز همه زوایای آن روشن نشده است. او ۱۰ می‌۱۹۴۱ سوار بر یک هواپیما راهی اسکاتلند شده و پس از فرود با مقامات انگلیسی و ازجمله وینستون چرچیل ملاقات کرد.

این‌که چنین سفری ابتکار شخص هس بود یا با اطلاع آدولف هیتلر انجام شد، هنوز بعد از گذشت ۸ دهه به طور دقیق مشخص نشده است. هس ازجمله طرفداران صلح با بریتانیا و متمرکزکردن همه توان ارتش آلمان در جبهه جنگ با شوروی بود و دقیقاً همین موضوع باعث شد سفر ظاهراً صلح‌جویانه او به انگلستان شک استالین را برانگیزد. نهایتاً اتفاقی که افتاد این بود که انگلیسی‌ها هس را جدی نگرفته و تا پایان جنگ او را در حبس خود نگاه داشتند. اسناد و شواهد از دچارشدن هس به افسردگی و اختلال روانی طی حبس در انگلستان حکایت دارند تا جایی که او در جریان دادگاه نورنبرگ نیز در مقابل سوالات هر یک از قضات تکرار می‌کرد هیچ چیز از گذشته به یاد ندارد.