دتکتور گاز چیست؟ نکات مهم و راهنمای خرید
دتکتور گاز یک وسیله مهم برای شناسایی و اندازه‌گیری غلظت گازهای مختلف در محیط است. این دستگاه به صورت خودکار به انواع گازهای خطرناک مانند گازهای سمی، قابل اشتعال، و گازهای مشتعل شونده حساس است و قبل از رسیدن غلظت آنها به حداقل مقدار خطرناک، هشدار می‌دهد. دتکتورهای گاز معمولاً در محیط‌هایی مانند خانه‌ها، ادارات، کارخانه‌ها و مکان‌های عمومی نصب می‌شوند تا افراد را از خطرات احتمالی این گازها محافظت کنند.
انواع دتکتور گاز
از نظر ساخت، دو نوع دتکتور (دتکتور ثابت صنعتی و دتکتور پرتابل) وجود دارد. اما از لحاظ تشخیص گاز، دتکتورهای مختلفی وجود دارند که به منظور شناسایی و اندازه‌گیری گازهای مختلف در محیط استفاده می‌شوند. برخی از انواع اصلی آنها عبارتند از:
دتکتورگاز طبیعی برای شناسایی و اندازه‌گیری گازهای طبیعی مانند متان که در محیط‌هایی مانند خانه‌ها و کارخانه‌ها به وفور وجود دارد، استفاده می‌شوند.
دتکتور گاز سمی برای شناسایی گازهای سمی مانند کربن منوکسید (CO)، هیدروژن سولفید و کلر که از لحاظ ایمنی اثرات خطرناکی برای سلامتی انسان دارد، استفاده می‌شوند. آنها معمولاً در مکان‌هایی که ممکن است این گازها ایجاد شوند نصب می‌شوند، مانند کلرسازی، پارکینگ و اتاق‌های خواب.
دتکتور گاز قابل اشتعال برای شناسایی گازهایی مانند گازهای قابل اشتعال مانند پروپان، گاز مایع LPG و بوتان استفاده می‌شوند. آنها در محیط‌هایی که احتمال وجود گازهای قابل اشتعال وجود دارد، مانند آشپزخانه‌ها یا کارگاه‌ها، نصب می‌شوند.
دتکتور گاز هلیم و آمونیاک برای شناسایی و اندازه‌گیری گازهای مبرد استفاده می‌شوند که معمولاً در صنایعی که این گاز به عنوان یک مایع خنک کننده استفاده می‌شود، نصب می‌شوند. اغلب در سردخانه ها و کارخانه تولید یخچال دتکتور گاز آمونیاک کاربرد دارند.
دتکتور گاز هیدروژن برای شناسایی گازهای قابل انفجار مانند هیدروژن و ایجاد هشدار قبل از انفجار استفاده می‌شود. دتکتور گاز هیدروژن در محیط‌هایی مانند کارخانه‌ها، انبارها، پتروشیمی و صنایع شیمیایی نصب می‌شوند.
دتکتور گاز هوشمند با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند اینترنت اشیا (IoT) و سنسورهای هوشمند طراحی شده‌اند تا امکاناتی مانند هشدارهای اتصال به تلفن همراه را فراهم کنند و به کاربر اطلاع دهند که در مورد وقوع حادثه‌ای، هشدار داده شده است.
دتکتور گاز دود برای شناسایی دود ناشی از آتش‌سوزی‌ها به منظور اطلاع رسانی در سریع‌ترین زمان ممکن به افراد حاضر در یک منطقه کاربرد دارند. آنها معمولاً در محیط‌هایی مانند خانه‌ها، ادارات، و هتل‌ها نصب می‌شوند.
دتکتور گاز (gas detector) چیست؟ راهنمای جامع انتخاب و نحوه نصب
دتکتور گاز اتیلن اکساید عمدتا برای ضدعفونی و استریل کردن تجهیزات پزشکی کاربرد دارد. این انواع دتکتورها می‌توانند از جان و مال افراد محافظت کنند و برای تشخیص به موقع خطرات احتمالی در محیط‌های کاری بسیار ارزشمند هستند.
مزایای استفاده از دتکتور گاز
استفاده از دتکتور گاز دارای مزایای متعددی است که شامل موارد زیر می‌شود:
دتکتور گاز با شناسایی و اندازه‌گیری غلظت گازهای خطرناک، ایمنی افراد را افزایش می‌دهند و از وقوع حوادث ناشی از گازهای سمی، قابل اشتعال یا انفجاری جلوگیری می‌کنند. این دستگاه‌ها با صدور هشدارهای صوتی، بصری یا حتی ارسال پیام به دستگاه‌های هوشمند، در صورت شناسایی گازهای خطرناک، به موقع افراد را مطلع می‌سازند تا اقدامات ایمنی را انجام دهند. استفاده از دتکتورهای گاز می‌تواند به کاهش خسارات مالی ناشی از حوادث مربوط به گازهای سمی، اشتعالی و انفجاری کمک کند، زیرا پیش از وقوع حوادث هشدار می‌دهند. استفاده از دتکتورهای گاز، به ساکنان و انسان های حاظر در محیط اطمینان می‌دهد که در صورت وقوع حادثه مربوط به گازها، تجهیزاتی برای تشخیص و هشداردهی در دسترس است. دتکتورهای گاز به مونیتورینگ و کنترل کیفیت هوای محیط کمک می‌کنند و این امکان را فراهم می‌کنند تا بهبودهای لازم برای افزایش کیفیت هوا و ایمنی افراد صورت گیرد.
سنسورهای مختلف دتکتور گاز
در دتکتورهای گاز، انواع مختلفی از سنسورها برای شناسایی گازها استفاده می‌شود. در ادامه آنها را شرح می‌دهیم.
سنسور الکتروشیمیایی
این سنسورها بر اساس تغییرات شیمیایی و الکتروشیمیایی که در حضور گازها رخ می‌دهد، عمل می‌کنند. وقتی یک گاز با الکترودهای حساس به تغییر شیمیایی در مخلوط گاز واکنش می‌دهد، مقدار جریان الکتریکی تغییر می‌کند که این تغییر در اثر حضور گاز مورد نظر، به عنوان یک نشانه برای شناسایی گاز مورد نظر استفاده می‌شود.
سنسور نیمه‌هادی
این سنسورها بر اساس تغییرات جریان الکتریکی در نتیجه تغییرات فیزیکی در حضور گازها عمل می‌کنند. هنگامی که گاز به سطح سنسور می‌رسد، مقاومت الکتریکی سنسور تغییر می‌کند که این تغییر مقدار جریان الکتریکی را تغییر می‌دهد و این تغییر به عنوان یک نشانه برای شناسایی حضور گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سنسور اشعه مادون قرمز (IR)
این سنسورها بر اساس اندازه‌گیری جذب گازها در محدوده امواج مادون قرمز عمل می‌کنند. هنگامی که گازی در مسیر امواج مادون قرمز قرار می‌گیرد، جذب انرژی امواج توسط گاز اتفاق می‌افتد که به تغییرات قابل اندازه‌گیری در سیگنال خروجی سنسور منجر می‌شود.
سنسور کاتالیزوری
سنسور کاتالیتی نیز یک نوع سنسور گاز است که بر اساس اصل عملکرد کاتالیتیک عمل می‌کند. این سنسورها برای شناسایی گازهای قابل اشتعال مانند متان، پروپان، بوتان و سایر گازهای قابل اشتعال کاربرد دارند. سنسورهای کاتالیک به دلیل سادگی و عملکرد قابل اعتماد خود، به طور گسترده در سیستم‌های ایمنی و دتکتورهای گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سنسورها معمولاً سریع و حساس به گازهای قابل اشتعال عمل می‌کنند و در شناسایی و هشداردهی در مواجهه با خطرات احتمالی کمک می‌کنند.
انتخاب دتکتور گاز بر اساس نوع گاز، محیط و کاربرد در مناطق مختلف باید با دقت و توجه به عوامل مختلف صورت گیرد. در ادامه نحوه انتخاب دتکتور گاز برای مناطق مختلف توضیح داده می‌شود:
ابتدا باید نوع گاز یا گازهایی که ممکن است در محیط مورد بررسی حضور داشته باشند، شناسایی شود. برای هر گاز، نوع مناسبی از دتکتور گاز و سنسور مورد نیاز است. برای مثال، برای شناسایی گاز سمی مانند کربن منوکسید و کلر سنسور الکتروشیمیایی مناسب است. شرایط محیطی مانند دما، رطوبت، فشار و میزان هوای محیطی نیز باید در انتخاب دتکتور گاز مدنظر قرار گیرد. برای مثال، در محیط‌های با دمای بالا یا رطوبت بالا، دتکتورهای مقاوم با درجه حفاظتی IP66 باید انتخاب شوند.
نوع کاربرد و فعالیتی که در محیط انجام می‌شود نیز تاثیرگذار است. برای مثال، در یک کارخانه یا کارگاه صنعتی، نیاز به دتکتورهای گاز با عملکرد قابل اطمینان و حساسیت بالا وجود دارد که بتوانند به صورت مداوم گازهای خطرناک را شناسایی کرده و هشدار دهند. گواهینامه و استانداردها و مقررات محلی و منطقه‌ای نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در برخی از جو ها الزامی است تا از دتکتور ضد انفجار یا ATEX برای تشخیص گاز استفاده شود.
قیمت دتکتور گاز
قیمت دتکتور گاز با توجه به ضد انفجاری، برند، کیفیت ساخت و قابلیت‌های اضافی مانند امکانات هشداردهی و اتصال به سیستم‌های هوشمند متغیر است. قیمت‌های دتکتورهای گاز می‌تواند از چند میلیون تا صد میلیون تومان یا حتی بیشتر برای دتکتورهای پیشرفته‌تر و صنعتی تغییر کند. بودجه برای خرید دتکتور گاز نیز باید با توجه به نیازها و استفاده موردنظر تعیین شود. برای صنایع و محیط‌های بزرگتر نیاز به دتکتورهای پیشرفته‌تر و با کارایی بالاتر است که این امر می‌تواند قیمت آنها را افزایش دهد. در نهایت، تعیین بودجه با توجه به نیازها، اولویت‌ها و امکانات موردنیاز باید صورت گیرد. شرکت آداک فرایند سپهر به‌عنوان نماینده دتکتور گاز پروسنس Prosense ترکیه در ایران فعالیت دارد. مشاوره رایگان انتخاب و خرید دتکتور گاز، فروش، نصب و راه‌اندازی، گارانتی و خدمات پس از فروش در این مرکز ارائه می‌شود.
