تاریخچه مهاجرت به کانادا: سرزمینی همیشه مهاجرپذیر
کانادا از دیرباز به عنوان سرزمینی باز و مهاجرپذیر شناخته شده است و این ویژگی همچنان پابرجاست. از زمان تأسیس کنفدراسیون کانادا در سال ۱۸۶۷ تاکنون، بیش از ۱۷ میلیون نفر به این کشور مهاجرت کرده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد.
نوسانات جمعیتی مهاجران در طول تاریخ
تعداد سالانه مهاجرانی که در کانادا اقامت دائم دریافت کرده‌اند، طی بیش از ۱۵۰ سال گذشته نوسانات زیادی را تجربه کرده است. این تغییرات معمولاً به عوامل متعددی مانند تغییر سیاست‌های مهاجرتی، شرایط اقتصادی کانادا و وقایع جهانی مرتبط با جریان‌های مهاجرتی و پناهندگی بازمی‌گردد.
برای مثال، در اواخر قرن نوزدهم، تعداد مهاجران سالانه از ۶۳۰۰ نفر تا ۱۳۳ هزار نفر متغیر بود. اوایل قرن بیستم، کانادا به منظور توسعه و سکونت در بخش غربی کشور، تعداد بسیار زیادی مهاجر جذب کرد؛ به‌طوری که در سال ۱۹۱۳ رکوردی بی‌سابقه با ورود بیش از ۴۰۰ هزار مهاجر ثبت شد. با این حال، در طول جنگ جهانی اول تعداد مهاجران به شدت کاهش یافت و در سال ۱۹۱۵ کمتر از ۳۴ هزار نفر وارد کشور شدند. در دوره رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ و جنگ جهانی دوم، کمترین میزان مهاجرت به کانادا ثبت شد. پس از پایان جنگ، با بازگشت صلح و بهبود اقتصادی، موج جدیدی از مهاجرت به کانادا آغاز شد.
علاوه بر این، در دوره‌های بحران‌های سیاسی و انسانی نیز کانادا پذیرای تعداد زیادی پناهنده بوده است؛ به عنوان نمونه در سال‌های ۱۹۵۶ و ۱۹۵۷ حدود ۳۷۵۰۰ پناهنده مجارستانی وارد کشور شدند و در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ نیز گروه‌های بزرگی از پناهندگان اوگاندایی، شیلیایی، ویتنامی، کامبوجی و لائوسی به کانادا آمدند. از اوایل دهه ۱۹۹۰ به بعد، تعداد مهاجران دائم به کانادا تقریباً بالا و پایدار بوده و به طور متوسط سالانه حدود ۲۳۵ هزار مهاجر جدید پذیرفته می‌شود.
افزایش تنوع و مهاجران آسیایی
از دهه ۱۹۶۰ به بعد، با تغییر قوانین مهاجرتی کانادا، تعداد مهاجران از آسیا و سایر مناطق جهان به شدت افزایش یافت. به عنوان نمونه، در اواخر دهه ۱۹۷۰ حدود ۶۰ هزار پناهنده از ویتنام، کامبوج و لائوس وارد کانادا شدند. در دهه ۱۹۸۰ نیز بیش از ۸۵ هزار مهاجر از کارائیب و برمودا (از جمله جامائیکا، هائیتی و ترینیداد و توباگو) پذیرفته شدند. در دهه ۱۹۹۰ و قبل از انتقال هنگ کنگ به چین، حدود ۲۲۵ هزار مهاجر از هنگ کنگ وارد کانادا شدند. همچنین در دهه‌های ۲۰۰۰، بیش از ۸۰۰ هزار مهاجر از چین، هند و فیلیپین وارد کانادا شدند.
بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱، آسیا و خاورمیانه اکنون مهم‌ترین مناطق مبدأ مهاجران به کانادا هستند و سهم آفریقا نیز در حال افزایش است. طبق منبع دولت کانادا (https://www.canada.ca) برای اولین بار، چین و هند جایگاه بریتانیا را به عنوان کشورهای اصلی مبدأ مهاجران کانادا گرفتند. طبق آمار و بررسی تخصصی منبع مهاجرت به کانادا در سال ۲۰۲۳، تعداد ۱۰٬۶۸۰ شهروند ایرانی به‌عنوان مقیم دائم وارد کانادا شدند. این رقم نشان‌دهنده ادامه روند مهاجرت ایرانیان به کانادا است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۲ نیز ۱۱٬۱۰۸ ایرانی موفق به دریافت اقامت دائم در کانادا شدند.
افزایش جمعیت متولدین خارج از کانادا
آمارهای سالانه مهاجران وارد شده به کانادا، منعکس‌کننده جمعیت واقعی افراد مقیم کشور نیستند، چرا که برخی مهاجران ممکن است صرفاً در مسیر مهاجرت به کشور ثالث باشند یا بین کانادا و کشور مبدأ خود رفت و آمد کنند. سرشماری‌های جمعیت، نمای دقیق‌تری از تأثیر مهاجرت بر جمعیت کانادا ارائه می‌دهند.
بر اساس سرشماری سال ۱۸۷۱، حدود نیم میلیون نفر از جمعیت کانادا (معادل ۱۶.۱ درصد) متولد خارج از کانادا بودند. در پایان قرن نوزدهم، جمعیت متولدین خارج به آرامی رشد کرد، اما نسبت آن به کل جمعیت کمتر از جمعیت متولد کانادا بود. سرشماری سال ۱۹۰۱ کمترین نسبت جمعیت خارجی (۱۳ درصد) را ثبت کرد.
پس از افزایش شدید مهاجرت در اوایل قرن بیستم، سرشماری سال ۱۹۳۱ شمار ۲.۳ میلیون نفر جمعیت متولد خارج را نشان داد که برابر با ۲۲.۲ درصد جمعیت کل کشور دارای اقامت دائم در کانادا بود. سپس به دلیل رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم، جمعیت مهاجر کاهش یافته و در سال ۱۹۴۱ به حدود ۲ میلیون نفر رسید. اما از دهه ۱۹۵۰ به بعد، جمعیت متولد خارج به طور مداوم افزایش یافته است. به طوری که در سرشماری سال ۲۰۱۱، جمعیت مهاجران در کانادا حدود ۶.۷ میلیون نفر و معادل ۲۰.۶ درصد جمعیت کل بود که بیشترین نسبت از سال ۱۹۳۱ به شمار می‌رود.
تغییرات در کشورهای مبدأ مهاجران
ترکیب جمعیت متولد خارج در کانادا طی ۱۵۰ سال گذشته تغییرات چشمگیری داشته است. در سال‌های ابتدایی پس از کنفدراسیون، بیشتر مهاجران از بریتانیا و کشورهای حوزه جزایر بریتانیا بودند، به طوری که در سال ۱۸۷۱، ۸۳.۶ درصد جمعیت خارجی متولدین این مناطق بودند.
مهاجرت از سایر کشورهای اروپایی در اواخر قرن نوزدهم شروع به افزایش کرد و در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ نیز مهاجران زیادی از کشورهای اروپای غربی مانند آلمان، هلند و کشورهای جنوب اروپا (ایتالیا، یونان، یوگسلاوی و پرتغال) وارد کانادا شدند. در سال ۱۹۷۱، حدود ۲۸.۳ درصد مهاجران متولد بریتانیا و ۵۱.۴ درصد متولد کشورهای اروپایی دیگر بودند.
دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نیز شاهد ورود مهاجران بسیاری از اروپای شرقی (از جمله روسیه، لهستان و رومانی) به دنبال تغییرات سیاسی در بلوک کمونیستی و فروپاشی شوروی بود.
چگونه مهاجران در کانادا برای موفقیت آماده می‌شوند؟
موفقیت مهاجران در کانادا از مرحله انتخاب آن‌ها آغاز می‌شود. کانادا از طریق دسته‌بندی مهاجرت اقتصادی، افراد ماهر و توانمندی را انتخاب می‌کند که بتوانند در بازار کار نقش ایفا کرده و به اقتصاد کشور کمک کنند. سیستم اکسپرس اینتری کانادا Express Entry این فرایند را مدیریت می‌کند و با استفاده از یک سیستم امتیازدهی جامع، توانایی‌ها و پتانسیل هر مهاجر برای موفقیت در کانادا ارزیابی می‌شود.
در این سیستم امتیازدهی، مواردی مانند مهارت‌های زبانی، تحصیلات، تجربه کاری، داشتن پیشنهاد شغلی معتبر و یا معرفی از سوی استان یا قلمرو مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرند. فقط متقاضیانی که بالاترین امتیازها را کسب کنند، دعوت به درخواست مهاجرت خواهند شد.
اما موفقیت مهاجران تنها با ورود به کانادا حاصل نمی‌شود؛ خدمات اسکان و حمایت پس از ورود نقش بسیار مهمی دارند. دولت کانادا بیش از ۵۵۰ سازمان خدمات اسکان در سراسر کشور را تأمین مالی می‌کند تا به تازه‌واردان کمک کند با زندگی در کانادا آشنا شوند، آموزش زبان دریافت کنند، شغل پیدا کنند و با دیگر مهاجران و جامعه محلی ارتباط برقرار کنند.
در استان کبک، بر اساس توافقنامه کانادا-کبک، مسئولیت ارائه این خدمات بر عهده دولت محلی است. همچنین، پناهندگان دولتی و حامیان خصوصی در سال اول ورود از حمایت‌های اضافی مانند کمک‌های مالی ماهانه برای مسکن، غذا و نیازهای ضروری برخوردارند تا روند تطبیق آن‌ها با زندگی جدید آسان‌تر شود. این برنامه‌های انتخابی و حمایتی، ساختار موفقیت مهاجران در کانادا را شکل داده و باعث می‌شود آن‌ها بتوانند به سرعت در جامعه کانادا ادغام شوند و سهم موثری در اقتصاد و فرهنگ کشور داشته باشند.
نتیجه‌گیری
مهاجرت از زمان کنفدراسیون کانادا تا امروز دستخوش تغییرات بسیاری شده و به اصلی‌ترین عامل رشد جمعیت این کشور تبدیل شده است. هر موج مهاجرتی، تنوع قومی، زبانی و دینی کانادا را شکل داده و همچنان در حال تقویت این مولفه‌های چندفرهنگی است.
