ﭘﺎرﮐﯽ ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﻫﺮﭼﻘﺪر ﺧﻮاﺳﺘﯿﺪ داد ﺑﺰﻧﯿﺪ…
دکتر علی نیکویی
ﻋﯿﺴﯽ ﻓﺮﻫﺎدی؛ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺗﻬﺮان ۲۱ آذر ۱۳۹۶ در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺴﺌﻮﻻن اﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﻋﻀﺎی ﺷﻮرای ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺧﻮاﺳﺘﺎر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ ﭘﺎرک ﯾﺎ ﻣﮑﺎن دﯾﮕﺮی ﻣﺨﺼﻮص ﺗﺠﻤﻌﺎت و اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﺮدﻣﯽ در اﯾﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻌﺘﺮض ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﻧﯿﺰ دﻋﻮت ﺷﻮد و ﺳﺨﻨﺎن اﯾﺸﺎن را ﺑﺸﻨﻮد و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﻠﯿﻪی اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﯽﮔﺮدد و اﯾﻦ روش در ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺟﻬﺎن ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ۱.
ﭘﯿﺶ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﻋﺘﺮاض۲ و راﻫﻤﭙﯿﻤﺎﯾﯽ (ﺗﻈﺎﻫﺮات)۳ را ﯾﮏ ﺑﺎر ﻣﺮور ﮐﻨﯿﻢ؛ اﻋﺘﺮاض اﺑﺮاز ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮔﻔﺘﺎری، ﻧﻮﺷﺘﺎری ﯾﺎ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﯽ ﯾﺎ روﯾﺪادی ﯾﺎ وﺿﻌﯿﺘﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ، اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﺮاض ﻓﺮدی ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯾﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﮔﺮوﻫﯽ در ﺧﯿﺎﺑﺎن۴. اﻣﺎ راﻫﭙﯿﻤﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات۵ ﯾﮏ ﮐﺎر اﻋﺘﺮاض آﻣﯿﺰ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮏ واﮐﻨﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ از ﺳﻮی ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻣﻌﻀﻼت ﯾﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮادی از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻋﺘﺮاض دارﻧﺪ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﻪ اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﻈﺎﻫﺮﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﯾﺎ ﻣﻌﺘﺮﺿﯿﻦ۶ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد. در اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻌﺘﺮﺿﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺻﺪای اﻋﺘﺮاض ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮش دوﻟﺘﻤﺮدان ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﺮ اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ ﺻﺪای ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮش ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ؛ اﯾﻦ اﺻﻄﻼح از اواﺳﻂ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ۷.
آزادی اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت و ﺗﻈﺎﻫﺮات ﯾﮑﯽ از ﻣﻈﺎﻫﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻋﻤﻠﯽ و ﺣﻀﻮرﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺻﺤﻨﻪ ﺣﺮف ﺧﻮد را ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش زﻣﺎﻣﺪاران ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ.ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ درﺗﺤﻘﻖ ﺣﻘﻮق وآزادیﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺧﻼل ﯾﺎ ﮐﺎﺳﺘﯽای اﯾﺠﺎد ﺷﻮد و ﻣﺮدم را در ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻫﻤﺪﻟﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدن اﻓﺮاد ﻗﺪرت اﺑﺘﮑﺎر ﯾﮏ اﺋﺘﻼف ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ در ﺟﻬﺖ دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ-ﻫﺎﯾﺸﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻗﺪرت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﻫﯿﺌﺖ ﺣﺎﮐﻤﻪ و اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎزﻧﺪ. اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺣﻘﻮق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزادیﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ در اﺳﻨﺎد ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ و در ﺷﺮع وﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه. ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﺪه ای ذﯾﻨﻔﻊ از ﻗﺪرت ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی و…. ﺑﺮ ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻞ ﺑﯿﺴﺖ و ﻫﻔﺖ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ: ﺗﺸﮑﯿﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت و راﻫﭙﯿﻤﺎﯾﯽﻫﺎ ﺑﺪون ﺣﻤﻞ ﺳﻼح، ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﮑﻪ ﻣﺨﻞ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﯽ اﺳﻼم ﻧﺒﺎﺷﺪ آزاد اﺳﺖ” ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت و راﻫﭙﯿﻤﺎﯾﯽ از آزادیﻫﺎی ﻣﺸﺮوع ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ذﯾﻞ اﺻﻞ ﻧﻬﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ۸ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺳﻠﺐ اﺳﺖ. آزادی ﻧﻘﺪ و اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺣﺎﮐﻢ از روی اﺻﻼح، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ره آورد دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﺑﺮای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺮﯾﻌﺖ اﺳﻼم ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ دﻣﮑﺮاﺳﯽ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ ﻣﻨﮑﺮ از ﺣﺎﮐﻢ؛ آن را ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد، ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﺛﺎﻧﯽ (ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب) روزی ﺑﺎﻻی ﻣﻨﺒﺮ ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﻣﻦ ﮐﺞ رﻓﺘﻢ راﺳﺘﻢ ﮐﻨﯿﺪ(ان زﻏﺖ ﻓﻘﻮﻣﻮﻧﯽ) ﻋﺮﺑﯽ از ﭘﺎی ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺗﻮ راﺳﺖ ﻧﺸﻮی ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮐﺞ راﺳﺘﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ (ان ﻟﻢ ﺗﻘﻮم ﻓﻮﻣﻨﺎک ﺑﺎﻟﺴﯿﻒ) ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز در اﯾﻦ اﻣﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ و ﻣﺮاﻗﺐ اﻋﻤﺎل اوﻟﯿﺎی اﻣﻮر ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. آری اﺳﻼم ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎر ﻣﯽ آورد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﺮاﻗﺐ زﻣﺎﻣﺪاران ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ ﮐﺞ رﻓﺘﻨﺪ آن را ﺑﻪ راه راﺳﺖ وادار ﮐﻨﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﻢ زﻣﺎﻣﺪاراﻧﺸﺎن آن ﻫﻤﻪ اﻓﺘﺨﺎرات ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﺼﯿﺒﺸﺎن ﮔﺸﺖ.
ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﭘﯿﺸﯿﻨﻪی دﯾﻨﯽ اﻋﺘﺮاض؛ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﻣﺤﻞ ﺧﺎﺻﯽ از ﭘﯿﺶ ﺑﺮای اﻋﺘﺮاض ﺗﻮﺳﻂ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽﮔﺮدﯾﺪه! ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﻮاره ﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﻘﻪی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و رﺧﺪادﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﮑﺎن اﻋﺘﺮاض ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪه و آن ﻣﮑﺎن ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر اﻋﺘﺮاض و دﯾﺪه ﺷﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﯿﺪ. ﻧﮕﺎه ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪی اﻋﺘﺮاض ﯾﮏ ﻧﮕﺎه درﺳﺖ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ: “ﺗﺨﻠﯿﻪی اﻋﺘﺮاﺿﺎت” ! اﻋﺘﺮاض ﻣﺪﻧﯽ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪی ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺮژی ﺟﻮاﻧﯽ ﯾﺎ آدرﻧﺎﻟﯿﻦ ﺧﻮن۹ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﺟﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻬﺮﺑﺎزی ﯾﺎ ﭘﺎرک ﭘﯽرﯾﺰی ﻧﻤﻮد! و اﺣﺘﻤﺎﻻ آن ﻗﺴﻤﺖ از ﺳﺨﻨﺎن اﯾﺸﺎن وﺟﻮد ﯾﮏ ﭘﺎرک ﺑﺮای اﻋﺘﺮاض، ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺑﺴﯿﺎری ز ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺟﻬﺎن” اﺷﺎره ﺑﻪ ﻫﺎﯾﺪ ﭘﺎرک” ﻟﻨﺪن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﭙﯽﺑﺮداریﻫﺎی ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﺑﺴﺘﻪی دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ از ﻏﺮب اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺟﻨﺎب ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﯾﺎ ﻋﺎﻣﺪا ﯾﺎ از روی ﺑﯽ-اﻃﻼﻋﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺑﺮای ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺧﻮد ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺎرک! زﯾﺮا ﻫﺎﯾﺪﭘﺎرک در ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻠﺴﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮای اﻋﺘﺮاض و ﺑﻬﺘﺮ دﯾﺪه ﺷﺪن در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺮدﯾﺪه. ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺗﻬﺮان ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن در اﯾﻦ ﺗﺌﻮری ﻧﻪ در ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺎﯾﯽ در اﻃﺮاف ﺷﻬﺮ اﺳﺖ؛ ﺟﻨﺎب ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار، ﺑﯿﺎﺑﺎنﻫﺎی اﻃﺮاف ﺷﻬﺮ ﺣﺘﯽ در ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه ﭘﺮ ﺑﺎزدﯾﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه ﮐﺘﺎب ﻧﯿﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﯽ ﻧﯿﺰ اﻋﺘﻘﺎدی ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻖ ﻣﺮدم و ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪن ﺣﺮﻓﺸﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ…
- ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻣﻬﺮ آﻗﺎی ﻓﺮﻫﺎدی ﮔﻔﺘﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ دﻫﻢ ﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﯾﺎ ﭘﺎرﮐﯽ ﺑﺮای اﻋﺘﺮاﺿﺎت و ﺗﺠﻤﻌﺎت ﺗﻬﺮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد، ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﻗﺼﺪ اﻋﺘﺮاض دارد ﺑﻪ آن ﭘﺎرک ﺑﺮود و ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آن ﻣﺤﻞ دﻋﻮت ﮐﻨﯿﻢ، اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﺮای ﺗﺨﻠﯿﻪ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﺮدﻣﯽ ﺿﺮورت دارد و در ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﻧﯿﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ”. ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از: ﺳﺎﯾﺖ ﺧﺒﺮی ﻓﺮارو، ﮐﺪ ﺧﺒﺮ: ۳۴۰۱۸۳
- Protest
- Demonstration
- St. John Barned-Smith, “How We Rage: This Is Not Your Parents’ Protest,” Current (Winter 2007): 17-25
- Demonstration
- Protestor
- Oxford English Dictionary
دکتر علی نیکویی
ali.nikoei1981@gmail.com
