قلعه ی کَنگِلو در سوادکوه
معرفی
قلعه کَنگِلو یکی از قلعه‌های تاریخی ایران در شهرستان سوادکوه و ۳۹ کیلومتری شهر پل سفید در روستای کنگلو روی صخره‌ای عظیم قرار دارد. ارتفاع این قلعه از سطح دریا به ۱۸۱۱متر می رسد و این قلعه به عقاب مازندران شهرت دارد. نمای خارجی قلعه را یک باروی عظیم سنگی تشکیل می‌دهد که در قسمت میانی و طرفین آن، برجهای دیده‌بانی تعبیه شده‌است. فضای داخلی این قلعه با توجه به بقایای آن، مدور و در دو طبقه ساخته شده‌بود که قسمت عمده آن از بین رفته و در حال ویرانی است. عمده مصالحی که در ساختمان قلعه به کار رفته عبارتند از؛ سنگ لاشه با ملات آهک و سنگ ریزه.
معماری
دژ کنگلو زمانی در سه طبقه ساخته شده بود. اما با توجه به از بین رفتن بخش اعظمی از معماری طبقه سوم، کار کاوش در فضاهای طبقه دوم به روش ارگانیک آغاز شد. در این طبقه سه فضا، یکی در وسط به شکل مستطیل و دو دیگر به شکل نیم دایره در دو طرف آن کشف شد و حفاری آن‌ها تا روی کفی از جنس ملات گچ که در نتیجه پر نمودن طبقه اول احداث شده‌است، ادامه یافت.
عناصر معماری مکشوف شامل دیوارهای جدا کننده، طاق و قوس پنجره، طاقچه و ورودی‌ها، با چسباندن شماره‌های لوکس و شناسه‌های عمق و لایه مستندسازی و سپس اطلاعات و شناسنامه هر یک از عناصر پس از برداشت‌های فنی، مرقوم شده.
در قسمت میانی و طرفین بارو، برجهای دیده‌بانی را تعبیه کرده بودند. فضای داخلی دژ با توجه به آثار باقیمانده دایره شکل و در دو طبقه ساخته شده بود. پلان و شکل این بنا در میان دژهای ایران منحصر بفرد می‌باشد. برجهای کناری برای استحکام بیشتر توپر ساخته شده‌اند تا بر استواری و استحکام باروها بیفزایند این دو برج به یک برج مدور بزرگ منتهی می‌شدند که ارگ اصلی قلعه بوده و ورودی کوچکی در پائین قرار داشت.
بیشتر قسمت‌های آن در طی زمان از بین رفته و در حال حاضر نمای بیرونی آن شامل دو باروی عظیم به شکل دو بازوی گشاده می‌باشد. نوع معماری آن طوری است که مانع ورود غریبه‌ها و مهاجمین به داخل می‌شد و تنها مسیر ورودی به این کوه کله قندی پر شیب را مسدود می‌کرد.
استفاده‌ها
در کنگلو نشانه‌هایی مانند اشیایی با علائم میتراییسمسی یافته‌شده که نشان می‌دهد این مکان نیایشگاه مهر (میترا) بوده‌است.
بعضی نیز به علت یافته‌شدن چربی در این مکان؛ عقیده دارند این قلعه نیایشگاه آناهیتا (الههٔ آب) بوده‌است.
دژ کنگلو به هنگام حملات و یورش ناگهانی دشمنان دارای کاربردی سپر مانند بود و در طراحی آن، جنبه تدافعی را در اولویت قرار داده‌اند. این بنا احتمالاً مربوط به قرون اولیه اسلامی می‌باشد و به دلیل نبود شواهد و مکتوبات تاریخی تاریخ دقیق آن تاکنون مشخص نشده‌است. (در یشتای به کنگ دژ اشاره شده که بر سر کوه بلندی ساخته شده‌است که احتمالاً منظور آن قلعه کنگ می‌باشد)
موقعیت این قلعه در نقشه
منابع
- «قلعه کنگلو» (فارسی). آفتاب. بازبینی‌شده در ۲۱/۴/۲۰۱۱.
- «کشف شواهد جدیدی از معماری دوره ساسانی در قلعه کنگلو» (فارسی). روزنامه ابتکار. بازبینی‌شده در ۱۳۸۵/۱۱/۱۸.
- «دیدارگاه میترایی قلعه کنگلو» (فارسی). اشوزرتشت. بازبینی‌شده در ۲۲/۴/۱۳۸۸.
- «ساسانیان قلعه کنگلو را برای مراسم آیینی، ضدآب ساختند» (فارسی). آموزش‌های زرتشت برپایه گاتها. بازبینی‌شده در ۲۰/۴/۲۰۱۱.
