چشمه مرتضی علی طبس، صاحب نازک ترین سد قوسی جهان

معرفی

یکی از مناطق طبیعی و زیبا در شهرستان کویری طبس واقع در استان خراسان جنوبی که گردشگران زیادی را به سوی خود جذب کرده است، چشمه آب گرم مرتضی علی (ع) است. این چشمه در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس و در روستای خرو قرار گرفته است. چشمه جوشان مرتضی علی دارای دو نوع آب گرم و سرد در دل کویر است.

برای رسیدن به آبگرم مرتضی علی باید از شهر طبس بگذرید و بعد، حدود پنج کیلومتر را با پای پیاده طی کنید که بیشتر این مسیر از داخل آب می گذرد! در طول راه، دیواره‌ های بلند دره مانندی در دو طرف همراهی تان می کنند که روی آنها حفره‌ های کوچک و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته اند. بعضی از این حفره ها، چشمه های جوشان آب هستند که بزرگترین شان به حمام مرتضی علی معروف شده‌ است. حمامی برای چند دقیقه آب تنی مسافران! اولین چشمه به نام قنبر از شرق به غرب (به تبعیت از شیب و راستای دره) جاری بوده و آب آن سرد است. پس از طی ۶ کیلومتر چشمه آب گرم مرتضی علی ظاهر گردیده که علت به وجود آمدن گرمای آب شکستگی و فشار گسلی می باشد. پس از تجمیع آب چشمه های مرتضی علی و قنبری آب حاصل پس از طی ۳۰۰ متر به چشمه جعفری منتهی میشود.

رودخانه ای به نام سردر در این تنگه جریان دارد که در طول مسیر چشمه های کوچک و بزرگ آب گرم و آب سرد بر آن می ریزد. آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می‌ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می کند که گاهی به ۱۰درجه هم می رسد. غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود که این آب‌ها تا مسافت حدود ۳۰۰ متری بستر رودخانه هم پیش بروند، در حالی که به طور کامل با هم مخلوط نشده‌اند و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند.

 

در داخل دیواره‌های بلند دره، حفره‌ها و کانال‌هایی دیده می‌شود که با نظم خاص و مهندسی ساخته شده که به خانه گبر معروف است که قدمت آن به دوران ساسانیان یعنی حدود ۱۵۰۰ سال قبل می‌رسد. هر کدام از این حفره‌ها، مقطعی از کانالی هستند که در داخل آن بعد از چاه‌هایی که به ارتفاع حدود ۱۰ متر هستند به دالان بالا می‌رسیم که به اتاقک‌هایی منتهی می‌شود. راه دسترسی به داخل این خانه‌ها مشکل و تنها با وسایل کامل صخره‌نوردی و کوهنوردی و توسط افراد خبره ورود به داخل آن امکان‌پذیر است.

 

تجربه راهپیمایی در این تنگه زمانی خاص می شود که در رودخانه یک پای خود را در آبگرم و پای دیگر خود را در آب سرد خواهید یافت. تجربه حسی متفاوت و فوق العاده در دل دل کویر ایران. کمی بالاتر از چشمه مرتضی علی یک دره ی تنگی را می‌بینید به نام دره سد نهرین. خیلی ها معتقدند این دره باریک، شباهت زیادی با تنگه واشی تهران دارد. اگر باز هم مسیر را ادامه دهید، به طاق یا سد شاه عباسی خواهید رسید که از آثار تاریخی دوران صفویه محسوب می‌شود.

سنگ نگاره های این طاق را که نگاه کنید، نقش بزکوهی، نماد درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت را می بینید که بر گوشه گوشه آن ترسیم شده اند. اینها نمادی از فرشتگانی هستند که برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره های طاق حک شده اند.چشمه آب گرم مرتضی علی طبس از مناطق طبیعی است که با داشتن چشمه‌های آب درمانی به لحاظ توریست درمانی مورد توجه ویژه‌است.

تفریحات و مکانهای دیدنی چشمه مرتضی علی:

ورود به فضای شگفت انگیز دره

برای رسیدن به دره ابتدا ماشین تان را در پارکینگ پارک کرده و از پله هایی که در مسیر رسیدن به دره تعبیه شده اند، پایین بروید تا به فضای بازی برسید که آب چشمه مثل جویباری کوچک در آن جاریست. کمی که جلوتر بروید کم کم دره شروع به خودنمایی می کند و دیواره های صخره ای بلند و بلندتر می شوند. در مسیر چشمه که حرکت می کنید زیبایی های بسیار زیادی وجود دارد که آرام آرام در معرض دید شما قرار می گیرند.

در ابتدا، مسیر چشمه بسیار باز است و حوضچه های آب قابل مشاهده نیستند و فقط مسیر صاف و پهنی را می بینید که سنگ ریزه هایی کف آن را پر کرده و دیواره های آن به خاطر رسوبات آبی به صورت لایه لایه در آمده اند و پدیده جالبی به نام ماسه سنگ یا کنگلومرا را شکل داده اند؛ اما هرچه جلوتر می روید دیواره های دره سخت و خشن تر شده و از میزان خزه های سبز رنگی که به آن ها چسبیده کاسته می شود. به اواسط چشمه که می رسید دهانه دره بسته تر می شود و سنگ های درشت و گاهی غول پیکر در مسیرتان قرار می گیرند که رد شدن از آن ها گاهی دشوار می شود.

استفاده از خواص درمانی چشمه مرتضی علی

چشمه مرتضی علی به خاطر وجود مواد معدنی و املاح، خاصیت درمانی زیادی دارد که می توانید به صورت کاملا رایگان از این موهبت الهی استفاده کنید. نکته جالب توجه آن است که بزرگ ترین حوضچه این چشمه که در میانه های مسیر قرار دارد، به خاطر عمق زیادش به حمام مرتضی علی مشهور شده و معمولا گردشگران در آن آب تنی می کنند چون آب آن بسیار گرم است و حتی گاهی محیط آن از گرما دم می کند و ممکن است تنفس کردن دچار اختلال شود.

آب بازی در چشمه مرتضی علی

و اما بخش هیجان انگیز ماجرا همیشه به بازی و تفریحات اختصاص پیدا می کند. چشمه مرتضی علی مسیری رودخانه مانند با سنگ های بزرگ و بعضا غول پیکر است که تمام مسیر را پوشش داده اند. چشمه های کوچک و بزرگ که از میان صخره های خزه بسته در حال جوشیدن اند، صدای بسیار دل انگیزی دارند؛ البته در میان هیاهوی مسافران گرمازده و فراری از کویر که به خنکای چشمه پناه آورده اند گم می شود. در آب قدمی بزنید و کمی همدیگر را خیس کنید اما یادتان باشد که این سنگ های بزرگ به هیچ عنوان جای مناسبی برای شیرجه زدن یا شنا کردن را فراهم نمی کنند پس سعی کنید از شوخی های زیاد و یا دویدن در مسیر، آن هم بر روی سنگ هایی که خزه بسته اند و فوق العاده لیز هستند خودداری کنید.

سد عباسی

اگر گذارتان به چشمه آبگرم مرتضی علی افتاد و توانستید دل از حمام معدنی آن بکنید، کمی بالاتر دره محصور و تنگی را می بینید به نام دره سد نهرین که شاید تماشای آن یکی از دیدنی ترین تجربه های سفرتان باشد.

زمان مناسب برای سفر به چشمه مرتضی علی

از آن جا که این چشمه در منطقه کویری ایران قرار گرفته است شاید بهتر باشد فصول سردتر سال را برای سفر و بازدید از آن انتخاب کنید.

بهار: این فصل شاید خیلی برای بازدید از چشمه مناسب نباشد چون معمولا در این فصل چشمه ها و جویبار خیلی پر آب می شوند و به همین خاطر شاید میزان زیاد آب امکان لذت بردن از چشمه را برای شما فراهم نکند.

تابستان: تضاد خوبی بین خنکی آب چشمه و آفتاب سوزان است که بازدید از چشمه را بسیار لذت بخش می کند؛ اما شاید گرمای زیاد شما را مریض یا دچار گرمازدگی کنید، چون هر چه نباشد این چشمه در دل کویر است.

پاییز و زمستان: همیشه بهترین فصل ها برای سفر به مناطق کویری در نظر گرفته می شوند؛ اما شاید بتوان گفت بهترین فصل برای بازدید از چشمه پاییز است چون هوا در عین حال که خنک است آفتابی هم بوده و با آب تنی در چشمه خیلی سردتان نمی شود.

 دسترسی به چشمه مرتضی علی

برای رسیدن به آبگرم مرتضی علی و طاق شاه عباس  باید از روستای خرو بگذرید و بعد، وارد دهانه دره ای میشوید. روستای خرو یک روستای توریستی در ۲۰ کیلومتری شرق طبس و دارای جاده آسفالته مناسب است.

 

ویدئوی معرفی چشمه مرتضی علی

منابع

• چشمه آب‌گرم مرتضی علی طبس؛ پدیده‌ای‌ نادر از شگفتی کویر- ایگنا
• چشمه آبگرم مرتضی علی – تریپ یار
• آشنایی با چشمه مرتضی علی – دالاهو
• چشمه آب گرم مرتضی علی – ویکی پدیا
• چشمه مرتضی علی طبس | معجزه ای در دل کویر- کارناوال