لباس محلی مازندران

لباس محلی مازندران به طور کامل پوشیده است و در رنگ های شاد و طبیعی و جذاب دیده می شود، اگر چه با گذشت زمان استفاده از لباس های محلی کمتر شده است اما باز هم در بعضی از نقاط مازندران می توان این نوع لباس را مشاهده کرد.

پوشاک سنتی مازندران مانند چادر، چاقچور، نیم ساق، روبند، نقاب، چارقد، شلیته و تنبان تقریبا از بین رفته و به جای آن پوشش های غیر منطبق با فرهنگ ایران جایگزین شده است. لباس های محلی مردانه با توجه به نوع کار، کشاورزی یا دامداری، فصول سال و … تنوع زیادی داشته است و رنگ بندی و طراحی آن نیز مختص مردان است.

لباس محلی مازندران مخصوص بانوان

شلیته یا چرخی شلوار، تمبون قمبلی :جنس این دامن پرچین و کوتاه معمولا ابریشم یا کتان های ظریف است که دورتا دور لبه پایینی آن را با نوارهای سیاه تزیین می کردند که به این نوار سیاهک می گویند. امروزه از شلیته در جشن ها و رقص های محلی استفاده می شود.

تمبان تنگه تمبان یا پشمبال :نوعی شلوار با الگوی ساده به رنگ تیره معمولا” از جنس پارچه ای سنتی کرباس و یا از جنس پارچه‌های تهیه شده از بازار به نام دبیت حاج اکبری است.در چین کمر تمبان به جای کش، نوار بلند کتانی یا کج استفاده می‌شود.

نیم ساق :این پوشش هم نوعی شلوار است که به رنگ های سبز، سفید یا قرمز به جنس ابریشم یا مخمل است که توسط دختران و زنان جوان استفاده می شود و در زیر پیراهن پوشیده می شود.

جومه: پیراهن و دامن یک سره از شانه تا زیر زانو است جنس این پیراهن معمولا” کتان یا چیت است.

نیم تنه:نیم تنه یا جلیقه شبیه همان جلیقه های مردانه است که یقه ی آن هفت یا گرد و جلو باز است و چند دکمه می خورد. جلوی جلیقه پارچه یشمی به کار می رود و پشت جلیقه آستری است. گاه جلیقه را از جنس مخمل سرخ یا زرد و آراسته به سکه و پول‌های قدیمی تزیین می‌کنند در محل هزار جریب به این جلیقه سیمپوش می‌گویند.

کلیجه :نوعی کت بلند است که در زمستان استفاده می شود از جنس مخمل رنگی که یراق دوزی شده است و با سکه های عراقی و رضا شاهی تزیین می شود. این کت آستین ساده بلند دارد. نوع دیگر آن با آستینی که تا روی آرنج می‌رسید به نام چکبن شناخته می‌شد.

چادر شو : به چادر شب مربعی که به صورت سه گوش دور کمر بسته می شود و در عروسی سرو صورت عروس را با آن می پوشانند. جنس این پارچه در خانواده های اعیانی از ابریشم و مردم عادی از جنس کج استفاده می کنند. یا مخلوطی از هر دو.

 سرپوش محلی زنان در مازندران

چارقد:جنس چارقد وال، ململ، چیت یا ابریشم است و نوعی روسری چهارگوش و گلدار است که رنگی روشن دارد. از چارقد با رنگهای روشن و تزیینات نقره ای به اسم سرچنگک در محل شقیقه ها در جشن ها و مراسم ها استفاده می شود.

گیس بند یا موباف: بند نازکی است که آن را با رشته‌های تابیده شده از نخ برن که معمولا” سفید رنگ است تهیه می‌کنند. از گیس بند برای بستن گیسوان بافته شده استفاده می‌شود.

مندل : سربندی است از جنس کتان که آن را سه گوشه و روی چارقد استفاده می‌کنند. از مندل برای کارهای روزانه و زمان کشاورزی بیشتر استفاده می شود.

سراقوچ :برای پوشاندن موهای بافته شده از نوعی کلاه زنانه نخی استفاده می شود که لبه آن چین کش است به این کلاه سراقوچ می گویند.

پاپوش محلی زنان در مازندران

جوراب: جنس آن از پشم است و در رنگ‌های تیره بافته می‌شود.

کوش : همان کفش است به جنس چرم و در رنگ های مشکی و قهوه ای.

گالش: بیشتر در رفت و آمدهای روزانه استفاده می‌شود و از جنس لاستیک سیاه و کف آن قرمز رنگ است .

چاروق : کفش مشترک مردان وزنان است جنس این کفش از چرم گاو و گاومیش و یا نمد است که کمی بزرگ‌تر از پا و لبه آن چین کش است .

پاتوئه:نوعی پوشش برای زمستان است و دارای گرماست. پاتوئه نوعی شال ابریشمی بلند است که دور پا پیچانده می شود و سپس با ریسمان های بلندی آن را می بندند.

لباس محلی مردان در مازندران

جومه یا جامه :نوعی پیراهن مناسب با فصل است که از کرباس چیت یا چلوار تهیه می شود. جنس بهتر آن از ابریشم تهیه می شود.

شلوار یا تمان یا پشمبال :جنس این شلوار که به رنگ سیاه یا آبی است از کرباس است و جنس نوع زمستانه آن چوقا می باشد. الگوی این شلوار بلند وساده تا مچ پا است و به جای کش در کمر آن بند کمر به کار برده می شود.

نیم تنه: تن پوشی دکمه دار و معمولا” یقه هفت از جنس پشم و به رنگ مشکی یا کبود است نیم تنه را مردان هنگام سرما بر روی جامه‌های خود می‌پوشیدند.

چوخت، قبا یا کولک: کت پشمی ساده تیره رنگ با یقه برگردان و جلو دکمه دار، که مردان در زمستان روی جامه می‌پوشند.

علیجه یا سرداری:نوعی لباس برای خانواده های اعیان یا دامادهاست که بلند تر از کت معمولی و تا نزدیک زانو است.

لباده : تن پوش بلندی است که معمولا” از جنس کرباس یا فاستونی تهیه می‌شود روی کمر لباده شالی به نام « کمر شال از جنس پشم یا ابریشم می‌بستند.

شولا : لباس پشمی بلندی برای چوپان‌ها در شب‌ها به شمار می‌رود. چوخا به عنوان استر درونی شولا به کار می‌رفت. کردک : مانند شولا مورد استفاده چوپان‌ها است.

بوشلوق: تن پوشی با آستین بلند نمدی است که مورد استفاده چوپان‌ها قرار می‌گیرد.

پستک: تن پوش نمدی و کوتاه‌تر از شولا و بوشلوق، شبیه جلیقه ساده و گشاد اما نمدی است. دستکش: بیشتر درنقاط کوهستانی مورد استفاده است جنس آن یا از پشم بره تازه متولد شده و یا از الیاف پست‌تر بود و به آنها پنج انگلیسی ( پنج انگشتی ) و یک انگلیسی ( یک انگشتی ) می‌گفتند.

سرپوش محلی مردان در مازندران

کلاه نمدی : جنس این کلاه از پشم حلاجی شده است این کلاه پوشش مناسبی برای فصل زمستان است.

کلاه گوشی: کلاهی است که قسمت پشت و دو گوش جلوی آن لب برگشته و همین امر علت نامگذاری آن است.

پوستین کلاه : بیشتر مورد استفاده رمه گردانان است بهترین نوع آنار پوست بره تازه تهیه می‌شود و به آن کلاه پوستی نیز می‌گویند.

شب کلاه : بیشتر از الیاف پشمی تهیه می‌شود ساده و کاسه ای شکل است و معمولا” در خانه وهنگام خواب استفاده می‌شود.

کلاه سنگسری: کلاه پشمی کاسه ای شکل است که درون آن عرقچین و سطح آن دارای روزنه است.

مندل: دستاری نخی به شکل عمامه که دنباله آن پشت گردن آویزان می‌شود. به شال آن « میربند » و هنگامی که بر سر می‌گذاشتند مندل می‌گفتند این کلاه درمناطق جلگه ای استفاده می‌شد.

پاپوش محلی مردان در مازندران

جرب : جوراب ویژه چوپان‌ها بود. انواع کران‌تری از آن نیز با عنوان‌های رنگ رشت و آق بانو وجود داشت. نوع دیگر آن را گردن جرب می‌گفتند. و بافت ساده و یک رنگ داشت.

کوش : مردم نواحی کوهستانی گیوه به پا می‌کردند. گروهی نیز گیوه کرمانشاهی که از نخ ابریشمی باالیاف زیبا و کف چرم یا کائوچو بود، می‌پوشیدند. صندل‌های با کف نازک از چوب افرا یا ملیچ را چوکوش می‌گفتند.

شیخی کوش : کفشی از چرم و به شکل نعلین که اغلب مورد استفاده روحانیون قرار میگرفت. چوموشک یا چموشک: کفشی با کفی از چرم گاو و پاشنه نعل آهنی که تا مچ پا بود و در همه فصول استفاده می‌شد.

چاروق: سنتی‌ترین کفش این ناحیه که معمولا” باپاتوئه استفاده می‌شود. جنس آن چرم و دارای بندهای بلند برای بستن دور پا است.

زیور آلات محلی مازندران

از ویژگی هایی که باعث شد زیورآلات مورد علاقه و توجه قرار بگیرد می توان به استفاده از مواد اولیه موجود در طبیعت مثل سنگها، فلزات، چوب ها و گیاهان اشاره کرد. برخی از زیور آلات منطقه کجور و کندلوس مازندران عبارتند از:

قلدون یا گلوبند: شامل میرکا،گبری چشم بلبلی، کهربا، عقیق، یسر و یشم که به صورت اشکال هندسی و نامنظم تراشیده می‌شد.

قرافل یا قرنفل : نوعی گیاه است که به علت بوی خوش و خواص درمانی اش به عنوان گردنبند استفاده می شده است.

سنگ دل ربا یا بذر افشان :این سنگ دارای کریستال خاص است و شبیه قلب تراشیده می شود.

خلخال یا سوسکی : تزیینی برای مچ پا متشکل از مهره های نقره.

چشم چین : مهره سفالی است برای رفع چشم زخم و رفع قضا و بلا. چشم اصلی چشم چین در حقیقت تهیه شده از مردمک خشک شده چشم گوسفند در روز عید قربان است که همراه مهره ای به روی سینه می‌آویختند.

گرد رو :جنس این تزیینی نقره است و شبیه دانه های تسبیح است که سه عدد قلاب دارد که توسط زنجیر به این رشته متصل هستند و بعد از نصب قلاب ها روی سر این رشته ها روی صورت قرار می گیرند.