آثار تاریخی قائنات
قائنات یکی از شهرستان های خراسان جنوبی است که در بخش شمالی آن واقع شده است. قائن مرکز این شهرستان به پاس تلاش کشاورزان زحمتکش توانسته است، عنوان قطب بین المللی زعفران را از آن خود کند. بنابراین شایسته است شهرستان قائنات را سرزمین طلای سرخ بنامیم.
آثار تاریخی قائنات
شهرستان قائنات که طبق نظر باستان شناسان تمدن ۳۰ هزار ساله (دوران پارینه سنگی) دارد دارای آثار تاریخی متنوع از دوران های مختلف می باشد. همانطور که می دانید آثار تاریخی در هر شهری جزء دیدنی ترین جاذبه های گردشگری محسوب می شوند. به همین دلیل قائنات هر ساله میزبان گردشگرانی است که از شهرهای مختلف ایران برای دیدن آثار تاریخی به این شهر سفر می کنند. در این مطلب شما را با دیدنی ترین آثار تاریخی قائنات آشنا می کنیم:
- آرامگاه ها: مقبره حکیم بوذر جمهر یکی از عارفان و شاعران نامدار قرن چهارم هجری، امامزاده زید النار در روستای آفریز، زیارتگاه شاسکوه، آرامگاه بزرگمهر، مزار رایک اثر تاریخی مذهبی از دوران صفویه، آرامگاه شیخ ابوالمفاخر از مشاهیر و عرفای معروف ایران، غار دیو ورزق در روستای ورزق
- موزه مردم شناسی قائن خانه مسکونی سلطانی یکی از بزرگان شهر قائن
- غار خونیک شناخته شده به عنوان اولین زیستگاه بشر در شرق ایران (دوران پارینه سنگی)، غار لکی آسپور (دوران پارینه سنگی)، غار جوجه بزرگترین غار در استان خراسان جنوبی، غار پل خیر
- ارگ قدیمی خونیک از آثار تاریخی دوره ایلخانی
- قلعه کو زردان مربوط به دوران ساسانیان، قلعه آفریز، قلعه کوه قائن مربوط به دوره سلجوقی، قلعه چهل دختر
- مساجد: مسجد جامع مربوط به دوران ایلخانی و تیموری، مسجد جامع سده مربوط به دوران صفویه
- رباط چاهک
- خانه های تاریخی: خانه سلطانی مربوط به دوره زندیه (یکی از آثار ملی ایران)، خانه کربلایی اسحاق قارنی ساخته شده در دوره قاجاریه (یکی از آثار ملی ایران)، خانه اقبالی از بناهای تاریخی دوره قاجار، خانه حقیقی مربوط به دوران زندیه
- دق پترگان
در اینجا چند جاذبه گردشگری و تاریخی قائنات را معرفی می کنیم.
۱- آرامگاه بوذر جمهر قائنات
بزرگمهر قائنی (بوذر جمهر قاینی) سیاستمدار، ادیب و عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری است که در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می‌کرد. وی به زبان فارسی و عربی سخن می‌گفت و از وی اشعار و قصیده‌هایی به جای مانده که قصیده بهاریه او شهرت خاصی دارد. بوذر جمهر بعد از مرگ سلطان محمود تا زمان فروپاشی حکومت غزنویان در دربار سلطان مسعود غزنوی به سر برد و در اواخر حکومت غزنویان به قاین آمد و پس از مدتی در گذشت. مقبره حکیم بوذر جمهر در فاصله چهار کیلومتری جنوب غربی شهر قائنات و در دامنه کوهی موسوم به کوه ابوذر (بزرگمهر) قرار دارد. بنای مقبره از بناهای قرن ششم و هفتم هجری و به فرم چلیپایی و با معماریی بسیار زیبا ساخته شده است. مصالح اصلی در ساخت بنا سنگ گچ و آجر است. درخت بنه ۷۰۰ ساله‌ای نیز در کنار این مقبره وجود دارد که به زیبایی اثر افزوده است.
۲-مسجد جامع قائنات
این مسجد بنایی است بسیار قدیمی و در نهایت شکوه و جلال که علاوه بر روحانیت معنوی دارای ظاهری دلچسب و فرح‌انگیز است. امروز با گذشت ۱۱۰۰ سال همچنان این بنا بلندترین عمارت قاین است. در مورد بنای اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد. استقرار یکی از پایه‌های مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است. از کتیبه‌های متعدد مسجد جامع می‌توان نتیجه گرفت که این بنا بارها بر اثر زلزله صدمه کلی دیده و مرمت شده است. در یکی از کتیبه‌های ایوان بسال ۷۹۶ هجری قمری نوشته شده: این بنا به فرمان جمشید قارن از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قاین و مدتی حاکم ساری و دامغان بود تعمیر و مرمت شد.
۳- موزه مردم شناسی قائنات
موزه مردم‌شناسی قاین در طبقه همکف خانه تاریخی سلطانی که از بناهای تاریخی شهر قاین است، طراحی شده و در اردیبهشت ماه ۱۳۸۴ افتتاح شد.
این منزل قدیمی، متعلق به خانواده سلطانی از ملاکین و بزرگان قاین بوده است. اصل بنا متعلق به دوره زندیه بوده و در دوره قاجار دوره پهلوی نیز تغییراتی در آن به‌وجود آمده و فضاهایی به آن اضافه شده است.
این موزه در بخش‌های مختلفی چون مراسم شب یلدا (کف‌زنی)، دستاسی، جاجیم‌بافی، کاشت، داشت و برداشت زعفران، ریسندگی، حلاجی و جلک‌ریسی، مراسم سنتی کشاورزی، تلم‌زنی (تهیه مواد لبنی) و مراسم سنتی عروسی همراه ساز و دهل و رقص محلی (اجرای موسیقی مقامی قاینات و خراسان جنوبی) با استفاده از مانکن با پوشش محلی که بیانگر آداب‌ورسوم کهن منطقه می‌باشد طراحی شده است.
