آرامگاه بابا طاهر همدان

آخرین بروزرسانی ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ 2,043 0

معرفی

یکی از جاذبه ها و مکان های دیدنی و تاریخی در همدان که هرساله پذیرای گردشگران و مسافران بسیاری از داخل و خارج کشور است، آرامگاه بابا طاهر است. اگر تا به حال از این مکان تاریخی دیدن نکرده‌اید پیشنهاد ما به شما این است که حتما به شهر همدان بروید و از این بنای تاریخی لذت ببرید. با مجله گردشگری تاریخ ما در این مقاله همراه باشید تا درباره‌ی آرامگاه بابا طاهر بیشتر آشنا شویم.

آرامگاه باباطاهر عریان مربوط به دوره معاصر است و در همدان، میدان باباطاهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

باباطاهر که حدوداً در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می‌زیسته، از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است. بیشتر دوران زندگی او در فقر گذشت. او یکی از مشهورترین دوبیتی سرایان ایرانی است که گذشت زمان نتوانسته دوبیتی‌های شورانگیزش را که با لهجه زبان لکی سروده شده‌است از یادها بزداید. از بابا طاهر علاوه بر دوبیتی‌ها آثار ادبی دیگری نیز به جا مانده‌است که از آن جمله می‌توان به دو قطعه، چند غزل، مجموعه کلمات قصار عربی و کتابی به نام سرانجام اشاره نمود. بابا طاهر در مجموعه کلمات قصار عربی، عقاید عرفانی خود را علم معرفت و ذکر و عبادت و وجد و محبت بیان کرده‌است که مشتمل بر ۴۲۰ ذکر عارفانه در پنجاه باب و همراه با خاتمه‌ای در موضوعات متفرقه است.

کتاب سرانجام وی مشتمل بر دو بخش است که بخش نخست آن رساله‌ای است که با کلمات قصار در عقاید عرفاً و صوفیان و بخش دوم نیز رساله‌ای است به نام (الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی) که گویا شارح آن جانی بیک همدانی است. در محوطه داخلی این آرامگاه ۲۴ دو بیتی بر روی ۲۴ قطعه سنگ زیبا حک شده و در قسمت پایین اطراف محوطه داخلی مزار نصب شده‌است. از باباطاهر علاوه بر دو بیتی‌هایش آثار ادبی دیگری نیز بجا مانده‌است که می‌توان به دو قطعه و چند غزل و کتابی با عنوان «سرانجام» اشاره کرد.

وی در شهر قدیمی همدان زندگی می کرد و خیلی سرشناس نبود. باباطاهر به تدریج و در اثر پاکی درون، خودسازی و بریدن از مادیات کراماتی به دست آورد و نامش بر سر زبان ها افتاد.

نام باباطاهر عریان ، تداعی کننده دوبیتی‌ های شیرین، عاشقانه و دلرباست که بیشتر به لهجه لُری سروده شده اند و هر کسی را سرمست می کنند. عشق به خداوند، طبیعت و انسانیت در اشعار باباطاهر مشهود است؛ وی بارها در کلامش از کوهستان‌ ها، دشت‌ ها و رودخانه‌ های زیبای ایران‌، رفتار و اخلاق خوب و ستایش خداوند سخن گفته است. باباطاهر در اشعارش انسان بودن و ارزش نهادن به زندگی را توصیه می کند و پندها و اندرزهایش به آیندگان نیز در شعرهایش به چشم می خورد.

معماری آرامگاه باباطاهر

آرامگاه باباطاهر درشمال شهر همدان و در میدانی به نام وی قرار دارد. این آرامگاه در سال ۱۳۴۴ ساخته شده و در سال ۱۳۸۳ بازسازی شده است.بنای مقبره باباطاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده‌است. در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بوده‌است. در دوران حکومت رضاشاه پهلوی نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود. درجریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه‌ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری به دست آمد که دارای کتیبه‌ای به خط کوفی برجسته و آیاتی ازقرآن است و هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده‌است. آرامگاه در مرکز میدانی مستطیل شکل ، زیبا ، سرسبز ، با گنبدی فیروزه ای منشوری شکل ، بر قاعده ای هشت ضلعی بر بالای تپه ای کم ارتفاع قرار گرفته است . سقف آرامگاه کاشی کاری معرق می باشد. آرامگاه جدید، شاهکاری ممتاز و بدیع از معماری عصر جدید است که طرح اصلی آن تلفیقی از معماری قرن های هفتم و هشتم هجری و عصر حاضر است.

باباطاهر که حدوداً در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می‌زیسته، از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است.

در جریان این بازسازی، یک لوح کاشی کشف شد که مربوط به قرن هفتم هجری بود و هم‌اکنون در موزه ایران باستان قرار دارد. بر روی این کاشی فیروزه‌ای، آیات قرآن مجید به خط کوفی و به صورت برجسته نگاشته شده است. ساخت آرامگاه باباطاهر پس از مدتی نیمه کاره رها شد و در سال ۱۳۲۹ دوباره اقدام به ساخت آن کردند.

در سال ۱۳۴۴ خورشیدی پروژه احداث آرامگاه جدید باباطاهر با همت انجمن آثار ملی و شهرداری همدان کلید خورد و مهندس هوشنگ سیحون و مهندس فروغی طرح این آرامگاه را در سال ۱۳۴۵ ارایه کردند و کلنگ آن به زمین زده شد. ساخت این بنا در سال ۱۳۴۹ به پایان رسید و ساختمان کنونی آرامگاه از همین دوران بر جای مانده است.

برج آرامگاه بر قاعده ای هشت ضلعی واقع شده، ستون های هشت گانه برج، قطعه سنگ مزار ، کف و پله های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری شده است و بنای اصلی نیز به ابعاد۱۰ × ۱۰ متر با مجموعه ای از منشورها پوشیده شده و دارای مدخل های ورودی و منفذهای نور است. در اطراف بنای آرامگاه فضای سبز وسیعی احداث شده است.

دیواره‌های بنا به شکل مثلث‌های متساوی الساقین هستند و این ساختار باعث می شود ناخودآگاه نگاه ما به آسمان برود و این یعنی خلاقیت معمار برای بیان مفهوم عروج. در حالی که تندی زاویه ها بلندی را به بیننده القا می کنند مساحت بنا نسبتا کوچک به نظر می رسد؛ اما این تنها احساسی است که در نتیجه ترکیب اجزای آرامگاه به وجود می آید و مساحت بنا بیش از این حرف هاست. این ساختار تداعی کننده چنین مفهومی برای بیننده است: “اینجا جایی جمع و جور و امن برای آرامش ابدی است”

در داخل آرامگاه کتیبه‌هایی از کاشی و سنگ مرمر وجود دارد که اشعار و دوبیتی‌های باباطاهر بر روی آن‌ها به زیبایی حک شده است. گردشگران به هنگام بازدید از آرامگاه باباطاهر عریانی گزیده‌ی دوبیتی‌های شیرین و عاشقانه وی را در کتیبه‌های مرمری داخل آرامگاه می‌خوانند و اهل ذوق با جذبه خاصی تحت تاثیر دوبیتی‌های باباطاهر قرار می‌گیرند.

امکانات

این محل به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری مشهور شهر امکاناتی را نیز در خود جای داده است که جالب ترین آنها غرفه کوچکی است که در محوطه داخلی آرامگاه و نزدیک در ورودی قرار دارد. شما می توانید کتاب‌های متنوع تاریخی و مجسمه های کوچک سفالی را از این غرفه تهیه کنید و یادگاری های خوبی برای عزیزان تان ببرید. در ایام نوروز غرفه‌های زیادی به‌ شکل بازارچه در محوطه خارجی برپا می شوند که صنایع دستی و سوغاتی همدان و دیگر شهرها را ارایه می دهند و گردشی متفاوت را برای تان رقم می زنند.

فضای سبز اطراف آرامگاه فرصت خوبی را برای گشت و گذار به شما می دهد و درمحوطه بیرونی و دور میدان نیز می توانید به سراغ فروشگاه‌های سفال بروید. سوپرمارکت‌، رستوران و غذای آماده نیز از جمله چیزهایی هستند که در اطراف آرامگاه به راحتی به آنها دسترسی دارید.