تاریخچه سماور، سفر سماور روسی به چای ایرانی

سماور واژه ای روسی به معنی معنی خودجوش است. همچنین سماور وسیله‌ای فلزی برای تهیه چای معرفی شده که دارای یک مخزن آب برای آماده کردن چای و موارد دیگر که در حال جوشیدن باشد. در ادامه مطلب با تاریخچه سماور در طول تاریخ آشنا می‌شوید.

تاریخچه سماور

در گذشته مبدا تولید سماور در کشور ایران و شهر بروجرد در استان لرستان بوده است و بسیاری از سماور های تولید شده توسط بروجرد از جنس ورشو و برنج بوده است.  قابل ذکر است که در دوره صفویه در ابتدا قهوه را به عنوان یکی از نوشیدنی های وارد شده در ایران و در زمان شاه عباس و استفاده از آن در دربار و پذیرایی از مهمانان رایج شد. آبدارخانه هایی به همین علت تاسیس شد و در همان زمان در بسیاری از شهر های بزرگ کشور ایران قهوه خانه های بسیاری تأسیس شد که سرگرمی و محل شاعران و هنرمندان قرار گرفت.

با گذشت زمان قهوه‌خانه به یکی از کسب و کارهای صنفی پر درآمد و تبدیل شد و قهوه چی گری از شغل های رسمی و معروف در جوامع تبدیل شد. در بسیاری از مواقع این محیط را پهلوان و جوانمردان افراد معتمد و ریش سفید محله دایر می کردند.

همچنین نویسنده تذکره الملوک در معرفی شغل های دوره صفویه از صاحب قهوه خانه نام برده است که در آن نوشته شده است. در این قهوه خانه ها می توان محیط تزئین شده ای با طلا، نقره، مس مشاهده کرد که قهوه را با پیاله و سینی های مجلل به افراد تحویل می دادند و مخارج را هم برای آن مشخص می گردد.

سماور های اولیه

گفتنی می باشد که اولین سماور در کشور روسیه و شهر تولا در تاریخ ۱۸۲۰ میلادی ساخته شد. با گذشت زمان این شهر به عنوان مرکز تولید سماور روسیه معروف شد و تا تاریخ ۱۹۰۰ میلادی چیزی در حدود ۴۰ کارخانه سماور سازی فعالیت پیدا کردند. همچنین بعضی از سماور های روسی از مخرج های به صورت منفرد و مزدوج برخوردار شدند این مخرج ها که در بیشتر مواقع نشان دهنده تاریخ بودن در نمایشگاه های برگزار شده در طی سال های متعدد امتیاز هایی از طرف حکومت دریافت کردند.

در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه اول، اولین سماور به کشور ایران وارد شد و در آخر دوران امیرکبیر نیز بسیاری از افراد به پیشرفت در صنعت ساخت سماور ایرانی تشویق شدند تا آن را به یکی از وسایل و کالا های وارداتی تبدیل کنند. در پایان دوره ناصرالدین شاه قاجار تهیه و نوشیدن چای بسیار رایج گردید، همچنین صنعت سماور سازی در شهر و روستا و در میان عشایر بسیار ترویج یافت که پس از آن روی به تولید انواع سماور جام لگنچه و پارچه نمودند. در برخی از مواقع این سماور توسط ورشوسازان ماهر با آلیاژ نیکل و نقره تهیه شد که به طور همزمان اسباب و وسایل تفننی برای استفاده از چای ابداع گردید.

آشنایی با انواع سماور

در حال حاضر می توان انواع مختلفی از سماور را در جنس های برنج، نیکل، نقره و استیل مشاهده نمود که در دوره‌ های مختلفی از تاریخچه سماور تغییراتی نیز بر روی آن به وجود آمده است. گفتنی می باشد که در ابتدا سماور ها دارای ساختمانی بودند که دارای مخزن های برای جوش آوردن آب بودند که مخزن سماور های زغالی تنوره یا لوله‌ های عمودی برای روشن کردن ذغال نیز بودند. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی استفاده از سوخت های نفت، گاز، انرژی الکتریکی سماورهای نفتی به سماورهای گازی و حتی برقی نیز تبدیل شدند.

در عصر امروز و در شهر های بزرگ و جایگزین کردن انرژی گاز و برق به مراتب می‌تواند خیلی کمتر سماور های نفتی را در منازل مشاهده نمود. با نگاه به تاریخچه کشت چای می توان به آن پی برد که اولین بار در سال ۱۳۰۲ قمری محمد حسین اصفهانی کارهایی را برای وارد کردن تخم و بوته چای انجام داد که به نتیجه نرسید. همچنین پس از او کاشف السلطنه برای وارد کردن بذر و نهال آن از هند کارهایی را انجام نمود که سرانجام در سال ۱۳۱۹ موفق به انجام آن شد و اولین باغ چای را در لاهیجان با همکاری دولت تهیه نمودند و از آن پس از صرف چای که قبلاً بسیار تشریفاتی بود به صورت تفننی به شکل یک رسم روزمره در زمان صرف صبحانه ناهار شام و گاهی اوقات در بین آن متداول شد.

سماور های کنونی

در پی معرفی تاریخچه سماور گفتنی می باشد که در حال حاضر آن را می توان از یکی از وسایل های ضروری به شمار آورد که نوع گازی آن بیشترین استفاده را در منازل، شرکت و رستوران ها خواهد داشت. همچنین اماکن عمومی و قطارها از کتری های بزرگ برقی استفاده می کند. در پایان گفتنی می باشد که خاطره خوش سماوره موجب شده که در عصر امروز بتوان از آن به یکی از وسایل تزیینی استفاده نمود.