قانون حمورابی چیست؟
قانون حمورابی بر روی سنگ نوشته‌ای به طول دو و نیم، و عرض یک و نیم متر حک شده است که برفراز آن تصویر مردی است که در حال خضوع، لوحی را از شَمْس، خداوند آفتاب و عدالت، دریافت می‌کند. این سنگ‌نوشته که قدیمی‌ترین و کامل‌ترین قوانین بشری بر آن نقش بسته است، به حدود ۴۰۰۰ سال پیش تعلق دارد.
ماکت این سنگ‌نوشته در موزه ایران باستان موجود و اصل آن به موزه لوور پاریس منتقل شده است
lحمورابی (۱۷۹۲ تا ۱۷۵۰ق.م.)، یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان بین‌النهرین، سرداری جنگاور، سیاستمداری ورزیده، و قانون‌گذاری دقیق بود درباره سال‌های سلطنت حمورابی بین مورخان اختلاف است. نظر غالب بر آن است که وی میان سال‌های ۱۷۰۴ تا ۱۶۶۲ پیش از میلاد سلطنت کرده است
مجموعه قوانین حمورابی را، با توجه به زمان تدوین آن، از شاهکارهای قانون‌گذاری می‌دانند. کشف سنگ‌نوشته آن به ادعای کسانی که قوانین روم و یونان را تنها منبع قوانین فعلی و برجسته‌ترین آنها می‌دانستند، خاتمه داد
گفته‌اند مجموعه قوانین حمورابی، پس از ویرانی سومر، از روی قوانین قدیم سومری‌ها و عادات و رسوم آنها نوشته شده و بیشتر مندرجات آن از مجموعه قوانینی که پادشاه “اور” تدوین کرده بود، اقتباس شده است
پایه قوانین حمورابی، متکی بر مذهب و خواست پادشاه و امیال خواسته‌های نفسانی این و آن نیست، بلکه برمبنای رعایت عرف و عادت و سنن جاری، و رعایت منافع اجتماع تدوین و مقرر شده است
متن قانون نامه شامل یک مقدمه و یک مؤخره، به‌صورتی ادبی و مُسَجّع است. در بین مقدمه و مؤخره، مجموعه قوانین قرار دارند که در ۴۹ ستون عمودی یعنی به خط میخی، نگاشته شده‌است،
ویل دورانت مورخ نامی، درباره این قانون آورده است:
« روح این قانون بزرگ مدت پانزده قرن با همه تغییراتی که در کشور پیش آمد نافذ بود، فقط در پاره ای از اوضاع و احوال تغییرات جزیی در آن داده شد»
مواد قوانین حمورابی درباره چیست؟
قانون های ۱ الی ۵ درباره اصول محاکمات
قانون های ۶ الی ۲۵ درباره دزدی و مجازات دزدان
قانون های ۲۶ الی ۴۱ درباره وظایف کارکنان دولت
قانون های ۴۲ الی ۶۵ درباره امور کشاورزی
قانون های ۶۶ الی ۹۹ (این ۳۵ ماده محو شده و از آنها اطلاعات ناقصی در دست است. ظاهرآ این امر به‌دست پادشاه عیلام و پس از انتقال تخته سنگ مذکور به شوش، به‌منظور حک مواد جدید به‌جای مواد محذوف صورت گرفته است)
قانون های ۱۰۰ الی ۱۲۷ درباره تجارت، قراردادها، بدهی ها و خرده فروش هاست
قانون های ۱۲۸ الی ۱۹۱ قوانین مربوط به خانواده
قانون های ۱۹۲ الی ۲۱۴ درباره مجازات و قصاص
قانون های ۲۱۵ الی ۲۵۲ درباره حقوق حرفه ای پزشکان، معماران، کشاورزان و دهقانان
قانون های ۲۵۳ الی ۲۷۷ درباره اجاره
قانون های ۲۷۸ الی ۲۸۲ درباره برده داری
نمونه هایی از قوانین حمورابی
۱-اگر مردی به مرد دیگر اتهام بزند و او را به قتل متهم کند ،اما نتواند آن را ثابت کند متهم کننده به مرگ محکوم خواهد شد .
۵- اگر قاضی حکمی اعلام کند ، تصمیمی بگیرد { یا }رأیی صادر کند وطبق موازین امضاء و مهر کند و پس از آن حکم خود را تغییر دهد قاضی مربوطه باید پاسخ گو باشد … و باید ۱۲ برابر مجازاتی که در آن حکم آورده بپردازد … .
۲۲- اگر مردی مرتکب سرقت و گرفتار شود ، به مرگ محکوم خواهد شد .
۲۳- اگر سارق دستگیر نشود ،مردی که از او سرقت شده باید در محضر خدا شرح اموال مسروقه ی خود را بیان کند و شهر و حکمرانی که در ولایت او … سرقت رخ داده باید هر آنچه از او به سرقت رفته جبران کنند… .
۵۵- اگر مردی آبراه خود را برای آبیاری باز کند و ازآن غفلت نماید و آب مزرعه ی مجاور را فراگیرد باید غلات را بر مبنای (خسارت ) مزرعه ی مجاور تأدیه کند … .
۱۰۹- اگر اشخاص بد در خانه ی شراب فروش گرد آیند و او آن اشخاص بد را دستگیر نکند و به کاخ نیاورد آن شراب فروش به مرگ محکوم خواهد شد … .
۱۹۵- اگر پسری پدرش را کتک بزند ، دستش بریده خواهد شد .
۱۹۶- اگر مردی چشم مرد دیگری را کور کند چشم او کور خواهد شد … .
۲۲۹- اگر بنّایی برای کسی خانه ای بسازد و ساختمان را بی عیب ونقص بنّا نکند و خانه ای که ساخته ویران و سبب مرگ صاحبش شود … آن بنّا به مرگ محکوم خواهد شد .
و نمونه های دیگر …
– اگر مردی به هنگام اهدای یک مزرعه ، باغ میوه ، خانه یا اجناسی به همسر خود ، با او پیمان نامه مهر شده منعقد کرد ، فرزندان زن نباید بعد از مرگ شوهر ، ادعایی بر علیه او کنند.
– اگر شخصی برای پسر خود همسری انتخاب کرد اما خود نیز با آن زن هم آغوش شد ، باید آن شخص را بسته و در آب بیندازند.
– هر کس در این سرزمین می تواند مالکیت اموال خود را به همسر یا دخترش واگذار کند.
– اگر مردی به همسرشخص دیگری نظر داشت اما کار به جایی نبرد ، باید آن شخص بازداشت شود و نیمی از موهایش تراشیده شود.
– اگر زنی ولگرد بود و در نتیجه از خانه و مردش غافل شد سزای او مرگ است.
